خارج فقه

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۱۳              بحث در معنای غنیمت به حسب لغت و استعمالات قرآنی و نظرات فقها و مفسرین بود همچنین استعمالات روایی غنیمت؛ ما معنای غنیمت در لغت را بررسی کردیم. امر دوم: غنيمت در قرآن اما استعمالات قرآنی غنیمت باید بررسی شود تا ببینیم غنیمت و مشتقات آن در قرآن به چه معنایی به کار رفته است. در شش موضع و آیه از مشتقات غنیمت و غنم استفاده شده است: آیه اول: نساء / ۹۴ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى‏ إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر اول: غنيمت در لغت) ۱۳۹۲/۰۷/۱۰              خلاصه جلسه گذشته در امر اول پیرامون معنای غنمیت اقوال بسیاری از بزرگان اهل لغت را ذکر کردیم خلاصه آنچه که در جلسه گذشته بیان شد این بود که بعضی از لغویین فقط به معنای لغوی غنیمت اشاره کردند و بعضی فقط به معنای اصطلاحی و بعضی به هر دو، مجمع البحرین فقط به معنای اصطلاحی اشاره کرده که همان غنیمت جنگی است در مثل «العین» فقط به معنای لغوی اشاره شده اما بعضی مثل معجم مقاییس اللغة به هر دو معنی اشاره کرده­اند یا مثل راغب اصفهانی در مفردات البته خود اینها با هم تفاوت­هایی دارند.

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم فی المراد بالغنیمه (امر اول: غنيمت در لغت) ۱۳۹۲/۰۷/۰۹              بحث در تبیین معنای غنیمت به دلائلی که بیان شد، بود؛ گفتیم بحث ما حول این کلمه در پنج امر تعقیب می­شود که سخن در بررسی امر اول بود اینکه اهل لغت غنیمت را به چه معنایی می­دانند. امر اول: غنيمت در لغت اگر کلمات لغویین را دست بندی کنیم چهار موضع در رابطه با معنای غنیمت ملاحظه می­کنیم به عبارت دقیقتر اهل لغت در نحوه بیان معنای غنیمت چهار دسته شده­اند: معناي اول بعضي از اهل لغت غنیمت را به این معنی دانسته­اند: غنیمت چیزی است که به دست انسان می­رسد بدون مشقت؛ غنیمت از غُنم است در

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمه ششم و مقدمه هفتم (المراد بالغنيمه) ۱۳۹۲/۰۷/۰۸              خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه ششم یعنی وجوب خمس بود ادله­ی وجوب خمس را ذکر کردیم؛ يک اشکالی اینجا مطرح شده بود که اگر خمس واجب است و ادعا می­شود از ضروریات است پس چرا از عصر رسول خدا تا عهد صادقین رد و نشانه­ای از پرداخت، اخذ یا ارسال مأمور براي اخذ خمس (مخصوصاً در عصر پیامبر) نیست؟ بالاخره اگر خمس واجب بود باید یک رد پایی از وجوب خمس در عصر رسول خدا یافت می­شد مانند زکات که  برای گرفتن آن پیامبر مأمور می­فرستاد در حالی که درباره خمس این چنین نیست؟ عرض کردیم این اشکال دو

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده وجوب خمس (ادله) ۱۳۹۲/۰۷/۰۷              خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه ششم از مقدمات کتاب خمس بود که پیرامون وجوب خمس است عرض کردیم به دلایلی می­توان وجوب خمس را اثبات کرد؛ دلیل اول این بود که وجوب خمس از ضروریات است یک امر ضروری است و مطالبی که مربوط به این بخش بود را دیروز عرض کردیم اما از کتاب، سنت و اجماع هم می­توان دلیل بر وجوب خمس ذکر کرد. دلیل دوم: كتاب آيه اول مهم ترین آیه­ای که در قرآن پیرامون خمس وارد شده و دلالت بر وجوب خمس می­کند آیه ۴۱ سوره انفال است «واعلموا أنما غنمتم من شیءٍ فأنّ لله خمسه و للرسول و

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم وجوب خمس ۱۳۹۲/۰۷/۰۶              مقدمه ششم مقدمه ششم از مقدماتی که در ابتدای کتاب الخمس لازم مورد اشاره قرار بگیرد درباره وجوب خمس است. از مقدمات شش گانه­ای که ما اینجا گفتیم در عبارت تحریر بعضی از آنها بیان شده بود از جمله وجوه تشریع خمس بود که عرض کردیم امام (ره) به دو وجه اشاره کرده اما ما چهار وجه برای تشریع و وجوب خمس بیان کردیم. مطلب دوم تعریف خمس بود که این را هم در عبارات تحریر ملاحظه فرمودید اما زمان تشریع خمس و معنای ملکیت خمس و اینکه آیا خمس ملک برای اشخاص است یا منصب یا هیچیک از این دو، این سه مطلب در

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم خمس متعلق به منصب است يا شخص؟    ۱۳۹۲/۰۷/۳              خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مقدمه پنجم که بحث در این است که خمس آیا برای اشخاص است یا برای منصب، ثبوتاً چهار احتمال وجود دارد: احتمال اول اینکه ملک برای اشخاص باشد. احتمال دوم اینکه ملک برای منصب باشد که طبق یک احتمال گفتیم این معنی باطل است و یک احتمال هم این است که رجوع به احتمال و وجه سوم کند. احتمال سوم این بود که ولایت برای اشخاص ثابت شود من حیث أنّ لهم ولایةً و امامة بالحیثیة التقییدیة که این احتمال، وجه مورد قبول است و نظر مختار همین احتمال است چون اشکالات دو وجه

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم خمس متعلق به منصب است يا شخص؟ ۱۳۹۲/۰۷/۰۲              خلاصه جلسه گذشته یکی از مقدماتی که در ابتدای کتاب الخمس باید مورد بررسی قرار گیرد این بحث است که آیا خمس متعلق به اشخاص مذکور در ادله است یا متعلق به منصب حاکمیت و ولایت است؟ عرض کردیم ثبوتاً چهار احتمال قابل تصویر است احتمال اول اینکه بگوییم خمس (فی الجمله یا کل سهمین آن بنا بر اختلافی که وجود دارد و بعداً معلوم خواهد شد ملک اشخاص است یعنی ملک شخص رسول خداست و اگر هم به ادله­ای بعداً برای فقها در عصر غیبت ثابت شد ملک شخص آنهاست این احتمال که خمس ملک للاشخاص است شاید مشهورترین

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم بررسی احتمالات دهگانه در معنای ملکیت خمس و نظر مختار ۱۳۹۲/۰۷/۰۱              خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مقدمات مباحث خمس بود؛ در مقدمه سوم که بحث در معنای ملکیت خمس بود نتیجه این شد که ملکیت خمس اجمالاً عبارت است از ولایت در تصرف. اینکه می­گوییم اجمالاً برای این است که خمس تقسیم به سهامی می­شود یکی سهم امام است و ديگري سهم سادات که هر کدام از این سهام به نحوي تقسيم مي­شود. که در بحث از مصارف خمس و اقسام خمس به آن خواهیم پرداخت. اما اجمالاً نتیجه بحث ما در مقدمه سوم پس از بررسی ده احتمال در رابطه با معنای ملکیت نسبت به خمس