خارج اصول

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم اجتماع امر و نهی–ادله قائلین به امتناع – بررسی دلیل اول ۱۳۹۸/۱۰/۱۶   خلاصه جلسه گذشته  بحث در ادله قائلین به امتناع اجتماع امر و نهی بود. دلیل اول، بیان محقق خراسانی بر امتناع بود که متضمن چهار مقدمه است. ایشان از این چهار مقدمه نتیجه گرفتند که اجتماع امر و نهی عقلا ممتنع است، عرض کردیم این مقدمات باید مورد رسیدگی قرار بگیرد، مقدمه اول را بررسی کردیم و عرض کردیم که تضاد بین احکام به آن معنایی که ایشان فرموده اشکال دارد. ادامه بررسی مقدمه دوم  اما مقدمه دوم که دیروز اجمالا درباره آن توضیح دادیم و امروز اضافه‏ای بر آن داریم. در واقع این مقدمه برای این ذکر شد

جلسه ۵۶ -PDF جلسه پنجاه و ششم اجتماع امر و نهی–اقوال – ادله قائلین به امتناع ۱۳۹۸/۱۰/۱۵   عرض کردیم برای روشن شدن محل بحث و نزاع در بحث مقدمه واجب مقدماتی لازم است بیان شود. تا کنون یازده مقدمه که اکثر آن‎ها توسط محقق خراسانی بیان شده بود را متذکر شدیم. اقوال در مسئله اجتماع امر و نهی بعد از بیان مباحث مقدماتی به اصل بحث می‎رسیم که آیا اجتماع امر و نهی جایز است یا خیر؟ به طور کلی دو قول در مسئله وجود دارد: الف) عده‎ای قائل به امتناع اجتماع امر و نهی شده‎اند. ب) برخی قائل به جواز اجتماع شده‎اند.البته خود قائلین به جواز اجتماع نیز دو دسته هستند: ۱. عده‎ای می‎گویند: اجتماع امر و نهی

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم اجتماع امر و نهی– مقدمه یازدهم– بررسی شروط سه گانه محقق نایینی در فرض عموم و خصوص من وجه ۱۳۹۸/۱۰/۱۱   بررسی شروط سه گانه محقق نایینی عرض کردیم محقق نایینی برای جریان نزاع در این مقام (چنانچه نسبت بین متعلق امر و متعلق نهی عموم و خصوص من وجه باشد) سه شرط بیان کردند. حال می‎خواهیم بررسی کنیم که آیا این شروط سه گانه قابل قبول است یا خیر؟ زیرا به نظر محقق نایینی عام و خاص من وجهی که واجد یکی از این شروط نباشند از محل نزاع در بحث اجتماع امر و نهی خارج می‎شوند. بررسی شرط اول  شرط اول این بود که عموم و خصوص من وجه باید

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم اجتماع امر و نهی– مقدمه یازدهم– شروط جریان نزاع در مقام – ۴- نسبت عموم و خصوص من وجه – کلام محقق نایینی ۱۳۹۸/۱۰/۱۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در برخی شروط جریان نزاع در اجتماع امر و نهی بود. اینکه آیا مثلا شرط است نسبت بین دو عنوانی که امر و نهی به آن‎ها تعلق گرفته است، مثلا تساوی نباشد، یا شرط است که نسبت بین آنها تباین نباشد، یا عموم خصوص مطلق نباشد، یا عموم و خصوص من وجه نباشد. به همین جهت عنوان بحث شروط جریان نزاع در این مقام قرار داده شده است، ملاحظه کردید که شرطیت  عدم تساوی دو عنوان منتفی است، یعنی حتی اگر دو عنوان

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم اجتماع امر و نهی– مقدمه یازدهم: شروط جریان نزاع در مقام – نسبت عموم و خصوص مطلق بین دو عنوان ۱۳۹۸/۱۰/۰۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم بحثی که در مقدمه یازدهم مطرح شده در کلمات محقق خراسانی به این عنوان نیامده است اما بعضی از اعاظم مثل امام خمینی متعرض این بحث شده‎اند و آن را تحت عنوان شروط جریان نزاع در این مقام بیان کردند . علتش هم این است که در این مسئله اختلاف نظر وجود دارد که در خلال بحث این اختلاف بیشتر روشن می شود. عرض کردیم نسبت بین دو عنوان که یکی متعلق امر است و دیگری متعلق نهی تارة نسبت تباین است که این قسم

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم اجتماع امر و نهی– مقدمه یازدهم: شروط جریان نزاع در مقام ۱۳۹۸/۱۰/۰۸   مقدمه یازدهم آخرین مقدمه‎ای که در بحث اجتماع امر و نهی و قبل از ورود به بیان ادله و مستندات اقوال لازم است مورد رسیدگی قرار بگیرد درباره برخی شروط جریان اختلاف و نزاع در این مقام است. البته این مقدمه در  کلمات محقق خراسانی ذکر نشده است ایشان مجموعا ده مقدمه ذکر کردند اما در برخی از کتابهای اصولی شرطی برای این نزاع ذکر شده لذا باید معلوم شود که آیا این شرط یا شروط واقعا برای نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی لازم است یا خیر؟ مثلا میرزای قمی گفته است اگر نسبت بین دو عنوانی

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم– حق در مسئله ۱۳۹۸/۱۰/۰۷   خلاصه جلسه گذشته  بحث پیرامون مطالبی بود که محقق خراسانی در مقدمه دهم درباره ثمره نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی بیان کردند. بعد از نقل برخی انظار و آراء گفتیم باید ببینیم حق در مسئله چیست؟ نسبت به مطلبی که محقق خراسانی درباره ثمره نزاع بنابر قول به جواز اجتماع فرمودند عرض کردیم این سخن صحیح است و با ایشان موافقیم. در صورتی که قائل به امتناع شویم و جانب امر را مقدم بداریم، گفتیم که یک ملاحظه‎ای وجود دارد که آن ملاحظه را بیان کردیم، عمده بحث در فرض قول به امتناع و تقدیم جانب نهی بود. این فرض

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم– بررسی کلام محقق بروجردی – حق در مسئله ۱۳۹۸/۱۰/۰۴   خلاصه جلسه گذشته  کلام پیرامون بررسی ثمره نزاع در بحث اجتماع امر و نهی بود، بعد از اینکه کلمات محقق خراسانی در باره ثمره نزاع را ذکر کردیم به تأملاتی که بعضی از بزرگان حول کلام محقق خراسانی داشتند اشاراتی داشتیم و آن‎ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادیم، از جمله آن‎ها مطلبی است که محقق بروجردی در این مقام فرمودند، ایشان با اینکه قائل به جواز امر و نهی است اما خلافا للمحقق الخراسانی و چه بسا مشهور قائل به بطلان نماز در دار غصبی شده‎اند. وجه حکم ایشان به بطلان دیروز بیان شد، محصل دلیل محقق

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم– ادامه بررسی راه حل محقق نایینی – کلام محقق بروجردی و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۰۳    خلاصه جلسه گذشته  بحث در بررسی مطلبی است که محقق خراسانی در مقدمه دهم فرموده است. ایشان در مقدمه دهم بنابر قول به جواز و بنابر قول به امتناع ثمره‎ای را برای نزاع در بحث اجتماع امر و نهی مطرح کرده‎اند و ما در صدد بررسی این مطلب محقق خراسانی برآمدیم. بزرگان نسبت به مطالبی که محقق خراسانی در این مقام گفتند تأملاتی دارند. اولین نظر که در این مقام بیان شد نظر محقق نایینی بود. گفتیم: ایشان نسبت به بیانات محقق خراسانی ایراداتی را دارد، کلام محقق نایینی را ذکر کردیم

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم– بررسی راه حل محقق نایینی برای تصحیح عمل عبادی ۱۳۹۸/۱۰/۰۲   خلاصه جلسه گذشته  بحث در مقدمه دهم عمدتا پیرامون ثمره نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی بود. ابتدائا کلام محقق خراسانی را نقل کردیم مبنی بر اینکه نزاع هم علی القول بالامتناع و هم علی القول بالاجتماع ثمره دارد. ملاحظه فرمودید که محقق خراسانی بنابر قول به جواز اجتماع، قائل به صحت نماز در دار مغصوبه در بعضی فروض شدند. بنابر قول به امتناع نیز ایشان سه صورت تصویر کردند، در بعضی صور قائل به صحت شدند و در برخی صور قائل به بطلان. ما غرض از بیان این مقدمه و بعضی مسائلی که حول

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم – راه حل محقق نایینی برای تصحیح عمل عبادی ۱۳۹۸/۱۰/۰۱   خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم محقق نایینی به سه وجهی که محقق خراسانی برای تصحیح عمل عبادی بیان کردند ایراد گرفتند. ایشان فرمود: هیچ‎ کدام از این وجوه و طرق نمی‎تواند مبنای حکم به صحت نماز در دار مغصوبه شود. ایشان طریق دیگری را برای تصحیح عمل عبادی ذکر کرده‏اند. (الان بحث در این نیست که آیا اجتماع امر و نهی جایز است یا خیر؟ این بحثی است که بعدا پیگیری می‏کنیم، فعلا بحث در ثمره است که آیا می‏توانیم بگوییم این نماز صحیح ام لا ؟ پس این دو مسئله از هم جدا شود، ما

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم – غرض از ذکر این مقدمه – اشکالات محقق نایینی به وجوه سه گانه محقق خراسانی برای تصحیح عمل عبادی ۱۳۹۸/۰۹/۳۰    خلاصه جلسه گذشته کلام محقق خراسانی و راه‎هایی که ایشان برای تصحیح عمل عبادی در جایی که آن عمل متصادق شده با چیزی که مورد نهی قرار گرفته است – بنابر قول به امتناع و تقدیم جانب نهی و جهل قصوری – بیان شد. غرض اصلی از مقدمه دهم بیان ثمره برای مسئله اجتماع امر و نهی و نیز بیان ثمره برای آن چیزی بود که در مقدمه هشتم و نهم بیان شد. محقق خراسانی گفتند: فارق بین باب تعارض و باب اجتماع امر و

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم اجتماع امر و نهی–مقدمه دهم – غرض از ذکر این مقدمه – راههای تصحیح عمل عبادی در کلام محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۲۶   غرض از ذکر مقدمه دهم  در مقدمه دهم بحث پیرامون ثمره نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی بود. گفتیم بنابر قول به جواز و بنابر قول به امتناع در فروض مختلف چه نتیجه و ثمره‎ای حاصل می‏شود، حال قبل از اینکه وارد بررسی کلمات دیگران بشویم مناسب است اشاره کنیم که غرض اصلی محقق خراسانی از بیان این ثمره چه بوده؟ زیرا این مهم است که مقدماتی که محقق خراسانی در بحث اجتماع امر و نهی مطرح کردند به چه هدفی مطرح شده و غرض از طرح این مقدمات

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم اجتماع امر و نهی– مقدمه دهم: ثمره نزاع در اجتماع امر و نهی ۱۳۹۸/۰۹/۲۵    خلاصه جلسه گذشته در مقدمه دهم بحث درباره ثمره نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی است. عرض کردیم محقق خراسانی ثمره این نزاع را بنابر قول بر جواز و همچنین بنابر قول به امتناع مستقلا بیان کرده است. بنابر قول به جواز فرمودند: به طور کلی ثمره این است که نماز در دار غصبی صحیح است اما به خاطر غصب معصیت هم محقق شده است، در این جهت نیز فرقی بین واجبات تعبدی و توصلی نیست. اما بنابر قول به امتناع فرمودند: چون بین خود قائلین به امتناع اختلاف است، برخی جانب امر را ترجیح می‎دهند

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم –بررسی پاسخ به اشکال امام خمینی– مقدمه دهم ۱۳۹۸/۰۹/۲۴   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه هشتم و نهم محقق خراسانی ضابطه و ملاک تفاوت بین باب اجتماع امر و نهی و باب تعارض را بیان کردند. ضابطه‎ای که ایشان ارائه دادند این بود که در باب اجتماع امر و نهی هر دو ملاک موجود است، منتهی ما نمی‎دانیم که چگونه باید هر دو ملاک را مراعات کرد، بنابر قول بر جواز اجتماع و بنابر قول به امتناع اجتماع، راه‎هایی بیان شد. امام خمینی به این کلام محقق خراسانی اشکال کردند که آن را بیان کردیم. شیخنا الاستاد به امام خمینی ایراد گرفتند و فرمودند: اولا: مسئله

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی – اشکال به امام خمینی ۱۳۹۸/۰۹/۲۳   خلاصه جلسه گذشته بعد از بیان مقدمه هشتم و نهم از مقدمات بحث اجتماع امر و نهی، امام خمینی به محقق خراسانی اشکالی ایراد فرمودند. اصل اشکال امام خمینی به محقق خراسانی این بود که موضوع باب تعارض با موضوع باب تزاحم کاملا متفاوت است، در باب تعارض موضوع، خبران مختلفان است و در جایی که سخن از خبر است ملاک و مناط در اختلاف، عرف و فهم عرفی است، اما در باب اجتماع امر و نهی که ایشان آن را از موارد تزاحم قرار داده، مسئله کاملا متفاوت است، زیرا یک

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۲۰   خلاصه جلسه گذشته مطلبی که محقق خراسانی در مقدمه هشتم و نهم ذکر کرده بودند بیان شد. محصل نظر محقق خراسانی این شد که باید بین مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله تعارض تفکیک شود و ضابطه اینکه یک مسئله، یک مورد از مصادیق اجتماع امر و نهی باشد این است که ملاک هر دو حکم موجود باشد، اما در مسئله تعارض یک ملاک بیشتر در بین نیست، اینجا بحث‎های مفصلی مطرح شد، اما اجمالا این ضابطه بیان گردید و همچنین راه‎های احراز ملاک در مورد تصادق در اجتماع امر و نهی بیان گردید. پس غرض

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم ۱۳۹۸/۰۹/۱۹    مقدمه نهم مقدمه نهم مکمل مقدمه هشتم است. عرض کردیم که اگر مقدمه هشتم و نهم در هم ادغام می‎شد، چه بسا مناسب‎تر بود. مقدمه نهم درباره این است که ملاک و مناط امر و نهی چگونه احراز می‎شود؟ در مقدمه هشتم عرض کردیم مورد اجتماع امر و نهی جایی است که ملاک هر دو حکم وجود داشته باشد، لذا با مسئله تعارض راهشان جدا می‎شود زیرا در مسئله تعارض ملاک در متعارضین موجود نیست، بلکه فی احدهما ملاک ثابت است، منتهی نمی‏دانیم که آن ملاک در کدام یک از آن دو وجود دارد. پس غرض اصلی از مقدمه هشتم این است که بین مصادیق اجتماع

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم اجتماع امر و نهی– مقدمه هشتم – دو فرض در مسئله – غرض از انعقاد مقدمه هشتم ۱۳۹۸/۰۹/۱۸   مقدمه هشتم  تا کنون هفت مقدمه از مقدماتی که محقق خراسانی در مبحث اجتماع امر و نهی بیان کرده‎اند ذکر شد، مقدمه هشتم و مقدمه نهم در واقع دو مقدمه‎ای هستند که مکمل یکدیگرند، محقق خراسانی بین این دو مطلب تفکیک کرده است و یک مطلب را در مقدمه هشتم به نحو اجمال بیان کرده، لکن تفصیل و تکمیل آن را در مقدمه نهم بیان کرده است. به همین جهت شاید سزاوار این بود که این دو مقدمه در هم ادغام می‎شد و تحت عنوان یک مقدمه بیان می‎گردید، زیرا واقعا آنچه ایشان

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم اجتماع امر و نهی– مقدمه هفتم – بررسی کلام محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۱۷   خلاصه جلسه گذشته بحث از مقدمه هفتم از مقدمات بحث اجتماع امر و نهی بود، در مقدمه هفتم محقق خراسانی به بررسی مسئله ارتباط این بحث با بحث گذشته یعنی تعلق اوامر و نواهی به طبایع یا افراد پرداختند. دو توهم در اینجا مطرح شده است که نتیجه این دو توهم به نوعی پیوستگی مسئله اجتماع امر و نهی با مسئله تعلق اوامر و نواهی به طبایع یا افراد است. آن دو توهم و فرق آنها را توضیح دادیم و نظر محقق خراسانی را پیرامون این دو توهم بیان کردیم، محقق خراسانی تاکیدشان این بود که مسئله اجتماع امر