جلسه ۱۱۴ – PDF جلسه صد و چهاردهم نظریه حق الطاعة(آثار و لوازم) ۱۳۹۱/۰۳/۰۲ اثر چهارم چهارمین اثر از آثار مسلک حق­الطاعة در بحث امکان یا عدم امکان ترخیص در همه اطراف علم اجمالی ظاهر می­شود و شهید صدر تأثیر این مبنا را در این بحث بیان کرده است، می­دانید که به طور کلی مخالفت با علم تفصیلی موجب عقاب است و اساساً محال است که شارع اجازه مخالفت با قطع و یقین و علم تفصیلی را صادر کند اما در مورد علم اجمالی این بحث هست که آیا شارع می­تواند اجازه مخالفت با بعضی اطراف یا همه اطراف علم اجمالی را بدهد یا نه؛ به عبارت دیگر منجزیت علم اجمالی مورد بحث و گفتگو است که آیا اساساً امکان

جلسه ۱۱۳ – PDF جلسه صد و سیزدهم نظریه حق الطاعة(آثار و لوازم) ۱۳۹۱/۰۳/۰۱ بحث در آثار و لوازم مسلک حق­الطاعة بود، به دو اثر از آثار این مسلک از دیدگاه شهید صدر اشاره کردیم، چند اثر دیگر باقی مانده که آنها را هم ذکر می­کنیم و بعد به ارزیابی و بررسی این نظریه خواهیم پرداخت. اثر سوم سومین اثر نظریه حق­الطاعة در مورد متجری ظاهر می­شود. طبق این مسلک، متجری مستحق عقاب است در حالی که طبق مسلک قبح عقاب بلابیان متجری مستحق عقاب نیست. توضیح مطلب این است که: به طور کلی عاصی کسی است که به وجود یک تکلیف وجوبی یا تحریمی یقین پیدا کند و با آن مخالفت کند؛ یعنی با آنکه تکلیف در واقع ثابت

جلسه ۱۱۲ – PDF جلسه صد و دوازدهم نظریه حق الطاعة(آثار و لوازم) ۱۳۹۱/۰۲/۳۱ آثار نظریه حق ­الطاعه بحث دیگری که مربوط به نظریه حق­الطاعة است آثار و ثمراتی است که این نظریه در علم اصول دارد، این مسلک در واقع در مقابل مسلک قبح عقاب بلابیان نتایج متفاوتی در بعضی از مباحث علم اصول دارد که ما به چند نمونه از این ثمرات اشاره می­کنیم تا معلوم شود که این ثمرات و آثار چگونه است و چگونه می­توان فرق بین این دو مسلک را فهمید. اثر اول مسلک حق­الطاعة در واقع یک روش و متد استنباطی است که بر طبق آن عمومی­ترین اصل عملی، اصل اشتغال ذمه است که از آن به عنوان اصل احتیاط عقلی هم تعبیر می­شود.

جلسه ۱۱۱ – PDF جلسه صد و یازدهم نظریه حق الطاعة(دلیل- سابقه این نظریه) ۱۳۹۱/۰۲/۳۰ بحث در اقسام حق­الطاعة از دیدگاه شهید صدر بود، عرض کردیم به نظر ایشان مولویت و حق­الطاعة بر سه قسم است، قسم اول را که عبارت از مولویت ذاتیه بود در جلسه گذشته توضیح دادیم و گفتیم این مولویت برای خداوند تبارک و تعالی ثابت است و تابع جعل و اعتبار نیست، ملاک این مولویت هم از دید عقل خالقیت و مالکیت خداوند متعال نسبت به انسان­ها است نه مسئله شکر منعِم. قسم دوم: مولویت مجعوله از قِبل مولای حقیقی این مولویت برای نبی و ولی ثابت است؛ یعنی در واقع از ناحیه خداوند متعال این مولویت برای بعضی از انسان­ها که واجد صلاحیت­های لازم

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و ده نظریه حق الطاعه(موضوع و اقسام) ۱۳۹۱/۰۲/۲۷ موضوع حق ­الطاعة در ادامه بررسی ابعاد مختلف مسلک حق­الطاعة امروز به موضوع حق­الطاعة می­پردازیم، از آنچه که تابحال گفته شد موضوع حق­الطاعة مشخص می­شود، موضوع حق­الطاعة نه وجود واقعی نفس الامری تکالیف است و نه وجود واقعی تکالیف، جزء الموضوع برای حق­الطاعة است بلکه آنچه موضوع حق­الطاعة می­باشد تکالیف محرزه است به هر نحوی که تحقق پیدا کرده باشد. توضیح مطلب این است که ما در واقع داریم دو مطلب را نفی می­کنیم و در مقابل یک مطلب را به نحو ایجابی بیان می­کنیم. مطلب اول: وجود واقعی نفس الأمری تکالیف، موضوع حق­الطاعة نیست؛ یعنی حق­الطاعة و حق­المولویة اثبات می­کند حقی را بر گردن مکلفین

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم نظریه حق الطاعه(فرق بین قطع و غیر قطع طبق این نظریه) ۱۳۹۱/۰۲/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته پیرامون فرق بین قطع و غیر قطع بنا بر مسلک حق الطاعة مطالبی را بیان کردیم لکن با توجه به اینکه سؤالاتی مطرح شد و همچنین بخش زیادی از جلسه ضبط نشده بود این بحث را تکرار می­کنیم تا سلسله مباحث، حلقه مفقوده نداشته باشد. عرض شد با اینکه طبق مسلک حق الطاعة ظن و شک و وهم به تکلیف هم مثل قطع به تکلیف از نظر عقل لزوم امتثال دارند و از این جهت قطع و غیر قطع مشترکند اما در عین حال تفاوت­هایی هم بین قطع و غیر قطع وجود دارد: فرق

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم فرق بین قطع و غیر قطع از دید شهید صدر ۱۳۹۱/۰۲/۲۵ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته عرض کردیم دائره حق الطاعة در نظر شهید صدر و قائلین به مسلک حق الطاعة بسیار وسیع است که علاوه بر تکالیف متیقنه و قطعیه تکالیف مظنونه، تکالیف مشکوکه و حتی تکالیف موهومه را هم شامل می­شود؛ چون ملاک اصلی در استقرار حق الطاعة طبق مبنای قائلین به این نظریه مجرد انکشاف است به هر مقداری که باشد. بر خلاف مشهور که دائره حق الطاعة را محدود به موارد قطع به تکلیف کرده­اند، قائلین به این نظریه معتقدند هر چیزی که به نحوی در آن انکشاف محقق شده باشد به هر درجه­ای که باشد در

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم نظریه حق الطاعة ۱۳۹۱/۰۲/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره نظریه حق الطاعة یا حق المولویه بود، عرض کردیم با اینکه این نظریه بیشتر به نام شهید صدر شهرت پیدا کرده ولی قطعاً ایشان از ابداع کننده­گان این نظریه نبوده و قبل از ایشان بعضی از اعاظم مثل محقق داماد و قبل از ایشان هم مرحوم آخوند این اصطلاح و عنوان را در کفایه مطرح کرده­اند گرچه آن را توضیح نداده و به عنوان یک نظریه آنچنان که متأخرین استفاده کرده­اند ایشان آن را مورد توجه قرار نداده­اند لکن از آنجا که این نظریه به طور جدی توسط شهید صدر مطرح شده و در مواضع مختلفی از طرف ایشان مبسوطاً مورد توجه قرار

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم نظریه حق الطاعة ۱۳۹۱/۰۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث ما این شد که از دید عقل اگر کسی تمکن از امتثال تفصیلی داشته باشد می­تواند به امتثال علمی اجمالی اکتفاء کند و امتثال اجمالی او از امتثال تفصیلی کفایت می­کند، این مسئله در توصلیات کاملاً واضح و روشن است و کسی هم در آن شبهه و مناقشه­ای نکرده است. در عبادیات هم عرض کردیم عمده­ترین مشکل آنجایی است که امتثال اجمالی مستلزم تکرار باشد، اشکالات مختلفی در این رابطه شده که ما به بعضی از آنها اشاره کردیم؛ چون نمی­خواهیم بحث جواز احتیاط در عبادات را متعرض شویم؛ زیرا این بحث مبسوطی است که در جای خودش باید به طور مفصل به

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم بررسی کلام صاحب منتقی الاصول ۱۳۹۱/۰۲/۱۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم صاحب منتقی الاصول بیانی دارند مبنی بر اینکه امتثال علمی اجمالی یا به عبارت دیگر احتیاط در عبادات با فرض تمکن از امتثال تفصیلی جائز نیست، محصل فرمایش ایشان این بود که تقرب عبارت است از اتیان عمل به داعی قربی؛ یعنی مهم­ترین رکن عبادت این است که قصد قربت و وجه قربی عمل حفظ شود که در امتثال علمی اجمالی چنین قصدی ممکن نیست و اگر بخواهد این کار صورت بگیرد مستلزم تشریع محرّم است. عرض کردیم این بیان از چند جهت محل اشکال است که اشکال اول را در جلسه گذشته اشاره کردیم و گفتیم اینکه ایشان می­فرماید این