به مناسبت نیمه شعبان روایتی را به صورت مختصر توضیح میدهم که انشاءالله باعث تنبیه و توجه همه ما به رسالتها و وظائفی شود که بر عهده ما عنوان پر افتخار سربازی امام عصر مفتخر هستیم قرار داده شده است.
روایت این است: «إن قائمنا إذا قام دعا الناس إلى أمر جدید کما دعا إلیه رسول الله(ص)، وإن الاسلام بدا غریبا وسیعود غریبا کما بدا، فطوبى للغرباء»[۱]
هنگامی که قائم ما قیام و ظهور کند، مردم را به امر جدید دعوت میکند. این یعنی این که آنچه او میگوید برای همه تازگی دارد، گویا حرفهای جدیدی میشنوند که قبلا نشنیدهاند. سپس تنظیر میکنند به دعوت پیامبر(ص). میفرماید همانگونه که پیامبر(ص) مردم را به دین اسلام دعوت کرد و اسلام با غربت شروع شد دوباره دچار غربت خواهد شد. «فطوبی للغرباء».
این روایت مهمی است. نظیر این مضمون نیز در روایت دیگر وارد شده ولی مسلما منظور از این امر جدید خدای نکرده این نیست که امام عصر(عج) چیزی را میآورد غیر از آن چیزی که پیامبر و ائمه معصومین(ع) آوردند، نه، هر چه امام عصر(عج) به سوی آن دعوت میکند بر محور کتاب خدا و سنت رسول خدا و سیره آباء و اجدادش است. «دعا الناس الی امر جدید» جدید بودن به حسب عالم واقع و ثبوت نیست. پس منظور چیست؟ یعنی جدید عند الناس، مردم برایشان جدید است، این جدید بودن برای مردم علتش چیست؟ چرا برای مردم جدید است؟ معنایش این است که مردم یک تلقی از کتاب خدا و سنت رسول خدا و دین خدا پیدا میکنند که با آنچه که وجود مقدس امام عصر(عج) برایشان بیان میکند متفاوت است و تازه به نظر میرسد. این اشاره به یک مشکل بزرگ در دوره آخر الزمان دارد. یعنی آنقدر مردم از حقایق دین فاصله گرفتند، از معارف اخلاق و احکام آن قدر دور شدهاند که دعوت مصلح کل را دعوت به یک امر جدید میپندارند و برایشان تازگی دارد. معمولا امر جدید هم که باشد، فطرتهای پاک به سوی آن جذب میشود ولی مخالفان سرسختی دارد از میان دینداران، متدین و حتی عالمان دین. این کلام خود معصومین(ع) است.
این یک رسالت سنگینی را بر روی دوش عالمان دین میگذارد که باید در تزکیه عقائد مردم، تصفیه معارفی که مردم به آن باور پیدا کردند به شدت تلاش کنند. ما خودمان باید تلاش کنیم که در درجه اول فهم درست پیدا کنیم، انسان گاهی اوقات میبیند بعضی از روحانیون یک حرفهایی را میزنند که قطعا با اساس دین و با معارف دین سازگار نیست. سنجیده باید سخن گفت و حرف زد، ما برای اینکه بتوانیم مراقب اخلاق مردم، باورهای مردم و احکامی باشیم که شریعت به آنها دستور داده، اول باید فهم خودمان را تصحیح کنیم، عمل خودمان راتصحیح کنیم تا بتوانیم مراقب دیگران باشیم. اما متأسفانه ما در این زمینه کوتاهی کردیم و کوتاهی میکنیم. کوتاهی در فهم درست دین، در بروزرسانی دین، در پاسخگو کردن دین به سوالات و شبهات و مسائل نوپدید کوتاهی کردیم، وقتی این کوتاهی صورت بگیرد، از آن طرف کسانی که با اساس دین مخالفند مطالب ناروای بسیاری را به ذهن مردم وارد میکنند، نتیجه این میشود که مردم کم کم از دین فاصله میگیرند که آن وقتی که امام عصر (عج) ظهور میکند به نظر میآید که «دعا الناس إلى أمر جدید کما دعا إلیه رسول الله(صلى الله علیه وآله)»، همانطور که رسول خدا به امر جدید دعوت کرد مردم را. جدید بودن امر رسول خدا برای مردم به این دلیل بود که آنها در حضیض انحطاط اخلاقی و رذائل اخلافی بودند، از حقایق و معارف دور بودند، از انسانیت فاصله داشتند، آنچه که پیامبر(ص) مطرح کرد تمام مناسبات حاکم بر آن جامعه را تغییر داد، امر جدید بود. با این دو مقدمهای که توضیح دادم معنای این روایت روشن است:
اولا: امر جدید قطعا نمیتواند چیزی بر خلاف کتاب و سنت و سیره معصومین(ع) باشد.
ثانیا: تنظیری که در روایت میکند «کما دعا إلیه رسول الله(صلى الله علیه وآله) وإن الاسلام بدا غریبا»؛ اگر این دو را به هم ضمیمه کنیم نتیجه این میشود که آنقدر جامعه فاصله میگیرد از دین، اخلاق و احکام، لزوما نه اینکه بیدین شود، حتی ممکن است بسیار دینی باشد به حسب ظاهر ولی حقایق وارونه شده باشد. یکی از وظایف روحانیت در عصر غیبت این است که باید مراقبت بر این داشته باشند که هم مردم دین دار باشند و هم درست دینداری کنند.
[۱] غیبت نعمانی، ص۳۲۱؛ بحار، ج۵۲، ص۳۶۶.
نظرات