شفاعت

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم  آیه ۴۸- بخش پنجم: «و لا هم ینصرون» – آیات دال بر عدم فریاد رس – نفی مطلق سه امر    ۱۴۰۱/۱۱/۱۰       بخش پنجم: «و لا هم ینصرون» بخش پنجم و آخرین بخش از آیه ۴۸ سوره بقره، این عبارت و این جمله است: «وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ»؛ چهارمین مطلبی که به عنوان ویژگی‌ها و خصائص روز قیامت برمی‌شمارد این است که هیچ ناصر و کمک‌کار و مساعدی در آن روز وجود ندارد؛ آنها یاری نمی‌شوند. آیه این بود: «وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ». البته از حیث تقدیم و تأخیر در بین این موارد چهارگانه بعضاً

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم  آیه ۴۸ – بخش چهارم – آیات دال بر عدم اخذ فداء در قیامت   ۱۴۰۱/۱۱/۰۴     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم بخش چهارم آیه ۴۸، یعنی «وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ‏» بر این مطلب دلالت می‌کند که در روز قیامت برخلاف مناسبات جاری در دنیا که در آن عقاب و مجازات و کیفر با فداء جابجا می‌شود، با عوض و جریمه مالی و امثال آن از بین می‌رود یا تخفیف پیدا می‌کند، آنجا چنین اتفاقی نمی‌افتد و عدل و عوض و معادلی برای عقاب و عذاب و مجازات پذیرفته نمی‌شود. جلسه گذشته به فرق بین عدل و شفاعت اشاره کردیم؛ گفتیم شفاعت باعث می‌شود عذاب به صورت مجانی ساقط شود، اما

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم آیه ۴۸- بخش سوم –  بررسی خروج منکر شفاعت از دین و مذهب – بخش چهارم: «و لایؤخذ منها عدل»    ۱۴۰۱/۱۱/۰۳ بررسی خروج منکر شفاعت از دین و مذهب بحثی که از بخش سوم آیه ۴۸ باقی مانده، مربوط به این پرسش است که اگر کسی شفاعت را انکار کند، آیا این باعث خروج از دین یا مذهب می‌شود یا خیر؟ این یک سؤال مهمی است؛ مسأله شفاعت از مسائل بسیار مهم و از معتقدات مسلمانان است. فرض کنید کسی منکر شفاعت شد، آیا انکار شفاعت خدای نکرده موجب ارتداد یا خروج از دین یا خروج از مذهب می‌شود یا خیر؟ ۱. خروج از دین در اینکه اعتقاد و باور به شفاعت

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم  آیه ۴۸- بخش سوم –  روایات دال بر شفاعت انبیاء و اوصیاء، حضرت زهرا(س) مؤمنین، علما و شهدا  ۱۴۰۱/۱۰/۲۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد شفاعت کنندگان همانطور که از آیات استفاده می‌شود، اصناف مختلفی می‌توانند شفاعت کنند، در روایات هم بر این مطلب تأکید شده و کسانی را که شفیع محسوب می‌شوند، به صراحت ذکر کرده است. روایاتی مبنی بر اینکه پیامبر گرامی اسلام(ص)، امیرمؤمنان و ائمه معصومین(ع) می‌توانند در روز قیامت شفاعت کنند، در جلسه گذشته بیان کردیم. ۴. انبیاء و اوصیاء در برخی روایات دایره شفعاء به همه انبیاء و اوصیاء و بلکه مؤمنین توسعه پیدا کرده است. ۱. در روایتی که از پیامبر(ص) نقل شده، می‌فرماید:

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  آیه ۴۸- بخش سوم –  روایات دال بر شفاعت پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع)           ۱۴۰۱/۱۰/۲۶   خلاصه جلسه گذشته عرض شد براساس روایات، کسانی که مشمول شفاعت قرار می‌گیرند، اهل کبائر از شیعیان و غیرشیعیان و حتی پیروان توحید ـ ولو از ادیان دیگر ـ هستند. ولی گفتیم اگر بخواهد شفاعت شامل غیرشیعیان شود، شروط و اموری باید وجود داشته باشد. اینکه مثلاً اهل ظلم و به خصوص ظلم بر امیرالمؤمنین(ع) و ذریه پیامبر(ص) نباشند. ظلم از مواردی است که مخصوصاً در اینجا اگر نسبت به ذریه رسول خدا(ص) به معنای عام صورت گرفته باشد، مانع از شمول شفاعت است. البته شروط ایجابی هم بعضاً دخیل است در شمول شفاعت نسبت به

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  آیه ۴۸- بخش سوم – بررسی شمول شفاعت نسبت به غیر شیعیان روایت اول، دوم، سوم و چهارم    ۱۴۰۱/۱۰/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در روایات بود و عرض کردیم در مورد مطالبی که پیرامون بخش سوم آیه ۴۸ تا اینجا ارائه شد، روایاتی هم به عنوان مؤید قابل ذکر است. در مورد اینکه شفاعت شامل اهل کبائر می‌شود و مشرکین و ظالمین را پوشش نمی‌دهد، روایاتی وارد شده که در جلسه گذشته اشاره‌ کردیم. اینها مربوط به شفاعت شوندگان است. بررسی شمول شفاعت نسبت به غیرشیعیان اما برخی از صنوف دیگر هم در این روایات ذکر شده که اینها هم مشمول شفاعت نیستند؛ یعنی یک عده‌ای مشمول شفاعت هستند، همین اهل کبائر

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم آیه ۴۸ – بخش سوم – ۲. شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت ۳. شفاعت کنندگان خاص آخرت    ۱۴۰۱/۰۹/۲۹           ادامه بحث از شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت به بعضی از امور و کسانی که هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت‌کننده محسوب می‌شوند اشاره کردیم؛ قرآن طبق بعضی از انظار و آراء شفاعت‌کننده است هم در دنیا و هم در آخرت؛ ملائکه و فرشتگان هم در دنیا و هم در آخرت به استناد آیات و روایات ثابت شد که می‌توانند شفاعت کنند. انبیاء و به ویژه نبی مکرم اسلام(ص) شفاعت‌کننده در دنیا و آخرت هستند. ۴. مؤمنان از جمله کسانی که هم در دنیا و هم در

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم آیه ۴۸ – بخش سوم – شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت ۱۴۰۱/۰۹/۲۸ دسته دوم: شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت عرض کردیم شفاعت تشریعی مربوط به مسلمانان توسط یک گروه یا افرادی یا اشخاصی فقط در این دنیا و توسط برخی هم در دنیا و هم در آخرت صورت می‌گیرد؛ یعنی بعضی امور فقط در دنیا شفیع محسوب می‌شوند، ایمان، عمل صالح، توبه، قرآن بنابر بعضی از انظار فقط در دنیا شفاعت می‌کند. اما بعضی از امور و اشخاص هم هستند که هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت می‌کنند. ۱. قرآن در مورد قرآن که عرض کردیم اختلاف است، برخی معتقدند که قرآن هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – یک اشکال و پاسخ آن – شفاعت کنندگان خاص دنیا   ۱۴۰۱/۰۹/۲۲ اشکال در ادامه بحث گذشته یک اشکالی مطرح است که این اشکال را هم باید پاسخ دهیم. عرض کردیم مسأله شفاعت صرفاً برای رفع عذاب و عقاب و منحصر در اهل معاصی کبیره نیست، بلکه برای جذب کمال و ازدیاد ثواب هم می‌تواند مؤثر باشد. اشکالی که اینجا مطرح است، این است که اگر ما شفاعت را شامل ازدیاد ثواب و بالا بردن منفعت‌های اخروی و ازدیاد کمال بدانیم، پس باید بگوییم در هر موردی که ما از خداوند برای ولیّی از اولیاء خدا یا نبیّی از انبیاء خدا طلب کرامت بیشتر، کمال بیشتر، علوّ مرتبه می‌کنیم، پس

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  آیه ۴۸ – بخش سوم – کلام شیخ طوسی و بررسی آن معنای «من ارتضی»                             ۱۴۰۱/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته در بحث از بخش دوم آیه ۴۸ سوره بقره، عرض کردیم برخی اساس شفاعت را منکر شده‌اند که شبهات آنها را به همراه پاسخ ذکر کردیم؛ برخی ضمن پذیرش اصل شفاعت، آن را صرفاً برای جذب کمال و ازدیاد منافع و ثواب دانسته‌اند و شمول آن را نسبت به گناهان کبیره و اهل معاصی کبیره انکار کرده‌اند؛ ادله اینها هم ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. به علاوه، ادله شمول شفاعت نسبت به اهل معاصی هم بیان گردید فی الجمله. در

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت –  ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل چهارم تا دهم ۱۴۰۱/۰۹/۱۴ خلاصه جلسه گذشته با اینکه بحث در ادله منکران شمول شفاعت نسبت به اهل معاصی کبیره و ادله قائلین به شمول شفاعت نسبت به این گروه یا اختصاص شفاعت نسبت به این گروه تا حدودی به درازا کشید، اما از آنجا که بحث نافع و مفیدی محسوب می‌شد و عمده این ادله را در تفسیر کبیر متعرض شده و مورد توجه است و از این منظر می‌تواند پاسخ درخوری به سلفی‌ها و تکفیری‌ها باشد، ما این بحث‌ها را مطرح کردیم و ان‌شاءالله در این

جلسه ۱۳- PDF جلسه سیزدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل اول، دوم و سوم ۱۴۰۱/۰۹/۰۸ ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنان عرض شد چندین دلیل برای عدم اختصاص شفاعت به مؤمنان به منظور ازدیاد ثواب و اینکه شفاعت شامل اهل کبائر از معاصی هم می‌شود اقامه شده است. یازده دلیل در تفسیر فخر رازی ذکر شده که به بعضی از اینها اشاره می‌کنیم؛ البته بعضی از این ادله قابل مناقشه است، اما برخی از ادله قابل اخذ است. دلیل اول آیه: «إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ». این آیه از حضرت عیسی(ع) حکایت می‌کند

جلسه ۱۱- PDF جلسه یازدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – دلیل هشتم تا یازدهم – بررسی دلیل یازدهم، دهم و نهم ۱۴۰۱/۰۹/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض شد گروهی از متکلمان ضمن پذیرش اصل شفاعت، آن را اختصاص داده‌اند به مؤمنین، آن هم برای ازدیاد ثواب و نفی کرده‌اند شفاعت را از کسانی که اهل کبائر از معاصی هستند و مستحق عقاب. چندین دلیل برای اثبات این مدعا ذکر شده که در جلسه گذشته هفت دلیل از ادله آنان را ذکر کردیم. برخی از این ادله استناد به برخی از آیات است و برخی هم با ضمیمه چندین مقدمه اقامه شده است. دلیل هشتم دلیل هشتم آیه: «وَإِنَّ الْفُجَّارَ

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – شبهه اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – دلیل اول تا هفتم    ۱۴۰۱/۰۸/۳۰     شبهه اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب بحث در مسأله شفاعت بود که در آیه ۴۸ به آن اشاره شده است. عرض کردیم عده‌ای به طور کلی منکر شفاعت هستند و شبهاتی را درباره شفاعت ـ چه عقلاً و چه نقلاً ـ مطرح کرده‌اند. در کنار اینها، یک عده اصل شفاعت را قبول دارند لکن در اینکه شامل اهل کبائر شود اشکال می‌کنند؛ اینها معتقدند که شفاعت مربوط به مؤمنینی است که استحقاق ثواب دارند، بدین معنا که شفاعت موجب زیادی ثواب نسبت به مقدار استحقاق می‌شود؛ ولی

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – شبهه چهارم، پنجم و ششم و بررسی آنها    ۱۴۰۱/۰۸/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم منکران شفاعت به صورت کلی به ادله‌ای استناد کرده‌اند، هم به برخی آیات و هم به برخی شبهات عقلی تمسک جسته‌اند. تا اینجا چند شبهه این جماعت را ذکر کردیم و پاسخ دادیم. شبهه چهارم یکی دیگر از اشکالات این است که چون شفاعت باعث رفع عذاب و عقاب است، این از دو حال خارج نیست؛ یا رفع عقاب و عذاب ظلم است یا عدل. اگر رفع عقاب، عدل باشد پس بدین معناست که اصل قرار دادن عقاب برای گناهکاران از سوی خداوند تبارک و تعالی ظلم بوده و این مسلماً

جلسه ۸- PDF جلسه هشتم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – شبهه اول، دوم، سوم و بررسی آنها ۱۴۰۱/۰۸/۱۷ شبهات شفاعت عرض شد به جز آیاتی که درباره شفاعت وجود دارد و از سوی منکران شفاعت به عنوان آیات متشابه قلمداد شده و به جز روایات که حمل بر معانی خاصی شده یا تأویل شده، برخی شبهات هم توسط منکران شفاعت مطرح گردیده و به واسطه این شبهات خواسته‌اند شفاعت را انکار کنند. ما به چند شبهه در این رابطه اشاره می‌کنیم. شبهه اول شفاعت در واقع به معنای دفع عذاب و عقاب است، نه رفع عقاب و عذاب. دفع عقاب یعنی اینکه کاری انجام شود که پیشگیری شود از امری که آن امر سبب عقاب شود. عقاب

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  آیه ۴۸- بخش سوم – حقیقت شفاعت – شفاعت در قرآن نظر منکران درباره آیات شفاعت  ۱۴۰۱/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال بعضی از منکران شفاعت به آیات قرآن بود. بعد از آنکه حقیقت شفاعت را بیان کردیم، عرض کردیم در قرآن سه دسته آیات یا به تعبیر دیگر دو دسته آیات پیرامون شفاعت وجود دارد؛ یک دسته شفاعت را نفی کرده مطلقا، یک دسته هم فی‌الجمله اثبات می‌کند. البته دسته‌ای از آیات هم شفاعت را نسبت به گناهکاران و مجرمان نفی کرده است. یک گروه از منکران شفاعت گفتند دو دسته از این سه دسته نفی شفاعت کرده، یا نفی مطلق شفاعت یا نفی سودمندی شفاعت برای مجرمان. آن دسته‌ای که فی‌الجمله