درس_خارج

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و دهم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – بررسی اشکالات دلیل ششم – اشکال پنجم، ششم، هفتم، هشتم و نهم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۳/۰۸         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد دلیل ششم اشکالاتی مطرح شده و می‌بایست به این اشکالات رسیدگی شود. دلیل ششم متشکل از یک صغری و کبری بود؛ صغری این بود که بی‌حجابی از مصادیق منکر است و حجاب از مصادیق معروف. کبری که به ادله و شواهد مختلف اثبات شد، این بود که دولت نسبت به مسأله حجاب و پوشش مسئولیت دارد. نتیجه این شد که این مسئولیت اقتضا می‌کند در همه مراتب اقدام کند

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – بررسی اشکالات دلیل ششم – اشکال سوم و چهارم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۳/۰۵         اشکال سوم بحث در بررسی اشکالات دلیل ششم بود؛ تا اینجا دو اشکال را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. نتیجه این شد که هیچ یک از آن دو اشکال اینجا وارد نیست. اشکال سوم که به دنبال اشکال دوم مطرح می‌شود، این است که اگر فرض کنیم منظور از امر و نهی در روایات صرف قول و لسان و کلام نباشد بلکه منظور از امر ایجاد معروف و منظور از نهی پرهیز از منکر باشد، یعنی صرف

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – حق در مسئله – مقام دوم: تداخل مسببات ۱۴۰۰/۰۳/۰۵         فرق بین تداخل اسباب و تداخل مسببات در صورت اول از دو صورت محل بحث یعنی جایی که جزاء واحد و شرط متعدد باشد عرض کردیم در دو مقام بحث می‎کنیم. مقام اول درباره تداخل اسباب بود، تاکیدا و جهت یادآوری عرض می‎کنم که منظور از تداخل اسباب در این بحث این بود که آیا آن اسبابی که به عنوان دلیل و علت ثبوت تکلیف و حکم معرفی می‎شوند آیا تداخل می‎کنند یا خیر؟ این ربطی به مقام امتثال ندارد بلکه مربوط به مقام ثبوت تکلیف است یعنی اگر مثلا «نوم»

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – ادامه بررسی اشکال اول و دوم ۱۴۰۰/۰۳/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که نسبت به دلیل ششم مطرح شده و در واقع غرض از این اشکالات آن است که ادله امر به معروف و نهی از منکر هم صغرویاً و هم کبرویاً برای اثبات مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی ناتمام است. یک اشکال را در جلسه قبل عرض کردیم؛ اشکال اول این بود که اینها از مصادیق معروف و منکر نیستند؛ این اشکال یک اشکال صغروی بود، چون معروف و منکر یعنی آنچه که به حسب نظر اجتماع

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – کلمات محقق اصفهانی، عراقی، حایری و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۳/۰۴         کلام محقق اصفهانی در مورد موضوع بحث یعنی تداخل اسباب در جایی که شرط متعدد و جزاء واحد است محقق اصفهانی مطلب مختصری دارند که بواسطه آن می‎خواهند عدم تداخل را اثبات کنند. ایشان می‎فرماید: به طور کلی شرط یک خصوصیتی دارد و آن هم این است که هر شرطی مقتضی برای یک مسبب و یک اثر است، طبیعتا اگر ما دو جمله شرطیه داشته باشیم هر شرطی اقتضای یک اثر و مسبب دارد. پس در ناحیه شرط مقتضی برای تعدد مسبب موجود است. به عبارت دیگر

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – بررسی اشکالات دلیل ششم – اشکال دوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۳/۰۳         خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم از ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی، در حقیقت متشکل از یک صغری و کبری بود. مستدل گفت صغری روشن است و برای اثبات کبری هم به شواهدی استناد کرد؛ حدوداً چهار شاهد ذکر شد. نتیجه این شد که هم بی‌حجابی از مصادیق منکر و حجاب از مصادیق معروف است، و هم از آنجا که دولت اسلامی نسبت به مسأله امر به معروف و نهی از منکر مسئولیت دارد، بنابراین نسبت به یکی از

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – اثبات کبری – ادله اثبات مسئولیت حکومت اسلامی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر – شاهد سوم: سیره – اشکالات دلیل ششم – اشکال اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۳/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در شواهد اثبات کبرای دلیل ششم بود؛ عرض کردیم برای تمامیت دلیل ششم حتماً می‌بایست کبرای آن ثابت شود. کبری این بود که حکومت اسلامی نسبت به مسأله امر به معروف و نهی از منکر مسئولیت دارد. تا اینجا به شواهدی استناد کردیم من الآیات و الروایات. فی الجمله دلالت آیات و روایات را پذیرفتیم و

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مفهوم شرط _ تنبیه چهارم _ مقام اول: تداخل اسباب _ بررسی دلیل مشهور _ مقدمه ۱۴۰۰/۰۲/۲۹         خلاصه جلسه گذشته دلیل قول مشهور بر عدم تداخل را ذکر کردیم و تعابیر و بیانات مختلفی که از سوی چند تن از اعاظم در این رابطه ذکر شده بود بیان شد. قبل از اینکه به بررسی سخن این بزرگان یا به تعبیر دیگر این دلیل بپردازیم که عمدتا معطوف به کلام محقق همدانی و محقق خراسانی با توجه به بسطی که دادند و صورت استدلال را بهتر کردند می‌باشد، دو نکته را عرض کنم. نکته اول یک نکته در رابطه با کلام آقای آخوند است و آن این است که

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – اثبات کبری – ادله اثبات مسئولیت حکومت اسلامی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر – آیه دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۰/۰۲/۲۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل ششم بود؛ عرض کردیم کبرای دلیل ششم احتیاج به اثبات دارد. کبری این بود که حکومت اسلامی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر مسئولیت و ولایت دارد. عرض کردیم برای اثبات این مدعا به برخی آیات و روایات و نیز سیره پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) استناد شده است. آیه اول را ذکر کردیم و تقریب استدلال به آن را

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل ششم – اثبات کبری – ادله اثبات مسئولیت حکومت اسلامی نسبت به امر به معروف و نهی از منکر – آیه اول ۱۴۰۰/۰۳/۰۱         دلیل ششم بحث در ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی بود. تا اینجا پنج دلیل را ذکر کردیم و مورد بررسی و ارزیابی قرار دادیم؛ بعضی از این ادله را پذیرفتیم و برخی دیگر محل اشکال و شبهه قرار گرفت. دلیل ششم یک قیاس متشکل از یک صغری و کبری است؛ صغرای قیاس این است که حجاب و پوشش به عنوان معروف شناخته می‌شود و بی‌حجابی و بدپوششی به‌عنوان

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل دوم (آیات) آیه اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۱/۱۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی بود. دلیل اول و پنج اشکال متوجه به این دلیل را مورد بررسی و رسیدگی قرار دادیم؛ نتیجه این شد که به نظر ما این دلیل قابلیت استدلال برای اثبات مشروعیت الزام را دارد. البته اگر این دلیل را مقدم کردیم، برای آن بود که قبلش سخن از اهداف میانی و غایی حکومت اسلامی بود؛ لذا تناسب آن بحث با بررسی ادله اقتضا می‌کرد این دلیل را مقدم کنیم، و الا شاید از نظر اهمیت

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – قول اول (فخر المحققین) و بررسی آن – قول دوم (مشهور) ۱۴۰۰/۰۱/۱۸         اقوال نکاتی که در ابتدای بحث از تنبیه چهارم لازم بود مورد اشاره قرار بگیرد مطرح شد. نوبت به بررسی اقوال در مسئله می‎رسد. عرض کردیم در این مسئله چهار قول وجود دارد که البته یک قول چندان اهمیتی ندارد و لذا ما در ابتدا آن قول که از فخر المحققین حکایت شده را ذکر می‎کنیم و کنار می‎گذاریم و باقی می ماند آن سه قولی که به عنوان اقوال اصلی در کفایه مطرح شده و دیگران نیز به آنها پرداختند. قول اول (فخر المحققین) از فخر المحققین حکایت شده

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله: دلیل اول: بررسی اشکالات ۱۴۰۰/۰۱/۱۷         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل اول از ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی بود؛ عرض کردیم مقتضای اهداف غایی و میانی حکومت اسلامی این است که حکومت چنین اختیاری را داشته باشد که بتواند نسبت به اجرای احکام دینی و از جمله پوشش و حجاب، الزام کند و برای تخلف از این حکم شرعی مقرراتی کیفری را وضع کند و قرار دهد. عرض کردیم اشکالاتی نسبت به این دلیل می‌تواند مطرح شود؛ یک اشکال این بود که بله، هدف یا اهداف غایی و میانی حکومت اسلامی همان

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – تنقیح موضوع بحث – کلام محقق بروجردی در جهت دوم و بررسی آن – کلام محقق نایینی در جهت سوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۱/۱۷         خلاصه جلسه گذشته بحث ما در تنبیه چهارم درباره تداخل اسباب بود. عرض کردیم جهاتی برای تنقیح موضوع بحث می‎بایست مورد تعرض قرار بگیرد که سه جهت را ذکر کردیم. جهت اول این بود که اینجا بحث از مقتضای قاعده است و ما با صرف نظر از دلیل خاص در موارد مختلف بحث می‎کنیم. جهت دوم این بودکه اینجا بحث در مقام اثبات است نه مقام ثبوت. جهت سوم این بود که بحث در جایی است

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – ادله قول اول (مشروعیت): دلیل اول و بررسی اشکالات آن ۱۴۰۰/۰۱/۱۶         مروری بر بحث‌های گذشته بحث در مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی و حکومت دینی است. مقدماتی برای این بحث ذکر کردیم؛ هم به جهات دهگانه‌ای اشاره کردیم برای تنقیح موضوع بحث و هم به دو مطلب مقدمی که اهمیت بسیاری دارد پرداختیم؛ یکی اینکه آیا اساساً حجاب موضوعاً یک امر فردی است یا اجتماعی تا حکم آن فردی باشد یا اجتماعی؛ دیگر اینکه به طور کلی حکومت اسلامی دارای اهداف میانی و غایی است. هدف غایی حکومت دینی سعادت انسان و وصول به

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم تنبیه چهارم – تفاوت تنبیه سوم و چهارم – معنای تداخل اسباب و تداخل مسببات – مقام اول: تداخل اسباب ۱۴۰۰/۰۱/۱۶         تنبیه چهارم بحث در تنبیهات مفهوم شرط بود. در تنبیه سوم بحث این بود که اگر شرط متعدد باشد و جزاء واحد باشد، مثل «اذا خفی الجدران فقصر» و «اذا خفی الاذان فقصر» آیا تأثیر این شرط‎های متعدد در جزاء به چه نحو است؟ تنبیه چهارم درباره تعدد شرط و اتحاد جزاء است لکن از منظر تداخل و عدم تداخل، عنوانی که برای تنبیه چهارم معمولا ذکر می‎کنند «تداخل اسباب و تداخل مسببات» است، دو عنوان و دو بحث است که در دو مقام دنبال می‎شود، تداخل

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مفهوم شرط – تنبیه سوم: بررسی لزوم تطابق بین منطوق و مفهوم – کلام امام خمینی – حق در مسئله ۱۳۹۹/۱۲/۱۸         خلاصه جلسه گذشته تنبیه سوم درباره تطابق بین منطوق و مفهوم از حیث عموم بود. عرض کردیم اصل تطابق بین منطوق و مفهوم در قیودی که در منطوق ذکر شده، امری است که بحثی در آن نیست لکن در مورد عام و اینکه اگر منطوق قضیه به نحو موجبه کلیه باشد یا سالبه کلیه، آیا مفهوم نیز باید اینطور باشد یا خیر؟ اختلاف شده است. البته در عام مجموعی تکلیف روشن است، آنجا قهرا اگر عامی در منطوق به نحو مجموعی بود، در مفهوم قهرا حکم از

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – مقدمه دوم: هدف غایی حکومت اسلامی – ادله ۱۳۹۹/۱۲/۱۷         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مقدمه دوم که حکومت اسلامی تفاوت‌های ماهوی با حکومت‌های غیر اسلامی و غیر دینی دارد، یکی از جهات این تفاوت‌ها مربوط به اهداف این دو دسته حکومت است. هم از حیث اهداف غایی با همدیگر تفاوت دارند و هم از حیث اهداف میانی. البته اینکه در برخی از اهداف میانی این دو نوع حکومت اشتراکاتی وجود دارد، این قابل انکار نیست. ما به برخی از مستندات این ادعا اشاره کردیم؛ اگر چه تفصیل این بحث محتاج به زمان طولانی‌تر و بررسی‌های

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مفهوم شرط – تنبیه سوم: بررسی تطابق منطوق و مفهوم در عموم –کلام شیخ انصاری در مورد مبانی اختلاف – دو دیدگاه ۱۳۹۹/۱۲/۱۷         تنبیه سوم تنبیه سوم که چه بسا می‎بایست قبل از تنبیه دوم و پس از تنبیه مربوط به تداخل اسباب و مسببات ذکر می‏شد را مقدم کردیم، به دلیل اینکه ورود در بحث تداخل اسباب و مسببات محتاج به جلسات متعدد و بیشتری است و در این مجال باقی‎ماند ه از جلسات درسی به سرانجام نمی‎رسد. لذا ما وارد این تنبیه می شویم. به حسب نظم منطقی بحث مسئله تداخل اسباب و مسببات باید به دنبال تنبیه دوم مطرح می‎شد زیرا بحث از تعدد شرط

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – حق در مقام ۱۳۹۹/۱۲/۱۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در تنبیه دوم درباره تعدد شرط و اتحاد جزاء بود. انظار و آراء بعضی از اعاظم و بزرگان را ذکر کردیم و رسیدیم به نظر امام خمینی در این‎باره. گفتیم امام خمینی بحث را در دو مرحله دنبال کردند: مرحله اول این است که تعارض بین چه چیزی با چه چیزی است؟ آیا تعارض بین المنطوقین است یا بین منطوق یکی و مفهوم دیگری؟ ایشان در این مرحله به این نتیجه رسیدند که علی جمیع المبانی در باب استفاده علیت منحصره از جمله شرطیه، تعارض بین المنطوقین است، اولا و بالذات تعارض