فقه معاصر

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم ۱. پول – آیا رمز ارز پول محسوب می‌شود یا خیر؟     ۱۴۰۱/۱۰/۱۳ آیا رمز ارز پول محسوب می‌شود یا خیر؟ در مباحث مربوط به رمز ارزها بعد از موضوع‌شناسی رمز ارز گفتیم برای ورود به اصل بحث، دو مقدمه مهم باید مورد تعرض قرار گیرد. مقدمه اول پیرامون پول بود؛ درباره تاریخچه پول و تطورات آن، کارکردها و وظایف پول، اهمیت و انواع آن و ویژگی‌های پول مطالبی را ذکر کردیم. مروری بر تعریف و وظایف پول بعد از این بحث مقدماتی باید ببینیم آیا رمز ارز پول محسوب می‌شود یا نه؛ این همه درباره پول بحث کردیم، می‌خواهیم ببینیم آنچه درباره پول گفته شد از معیارها و ضوابط و ویژگی‌ها و کارکردها،

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ۱. پول – نظر برگزیده درباره چیستی پول و ادله آن ۱۴۰۱/۰۹/۳۰           خلاصه جلسه گذشته در جلسات گذشته اشاره اجمالی به آراء و نظریات مختلف در باب چیستی و ماهیت پول امروزی داشتیم؛ عرض کردیم دو دیدگاه اصلی درباره پول امروزی وجود دارد. یکی اینکه پول امروزی یک مال اعتباری محسوب می‌شود؛ البته کسانی که پول و اسکناس را مال می‌دانند، در تبیین این ماهیت و حقیقت اختلاف دارند؛ نظریات متعددی در این باره وجود دارد که اشاره اجمالی کردیم. دیدگاه دوم این بود که پول سند مال محسوب می‌شود، یعنی سندی است که براساس آن، نهاد یا دولتی متعهد می‌شود و سند تعهد یا سند دِین است؛ کسانی

جلسه ۱۸- PDF جلسه هجدهم  ۱. پول – اختلاف نظر بین صاحبان دیدگاه اول – ۱. نظریه قدرت خرید – ۲. نظریه ارزش اسمی        ۱۴۰۱/۰۹/۲۹     خلاصه جلسه گذشته عرض شد دو دیدگاه اصلی در مورد پول وجود دارد؛ یکی اینکه پول مال محسوب می‌شود، دوم اینکه پول سند مال محسوب می‌شود. به برخی از اقوال در هر دو دیدگاه اشاره کردیم؛ هم کسانی که پول را یک نوع مال می‌دانند و هم کسانی که پول را سند مال محسوب می‌کنند. البته مطلبی از قول قرضاوی نقل شد که ظاهرش این بود که این نظر، نظر خود اوست در حالی که قرضاوی نظرات غالب مذاهب اربعه اهل‌سنت را نقل کرده و اینکه آنان پول‌های کاغذی را سند

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ۱. پول – دو دیدگاه اصلی درباره چیستی پول    ۱۴۰۱/۰۹/۲۳         خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای شناختن ماهیت پول باید ویژگی‌هایی که برای پول ذکر شده مورد بررسی قرار گیرد. این از آن جهت دارای اهمیت است که در مباحث فقهی به خصوص باید حقیقت و ماهیت پول معلوم شود؛ صرف اطلاق عنوان پول بر یک چیز کفایت نمی‌کند. اینکه مثل سایر عناوین ما اطلاق عرفی را برای تحقق موضوع کافی بدانیم، در این مورد این چنین نیست؛ لذا یک توضیح اجمالی برای حقیقت پول لازم است. عرض کردیم بعضی از ویژگی‌هایی که برای پول ذکر شده یا اکثر آنها مورد وفاق است. عمده اختلاف در یک خصوصیت است

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  ۱. پول – اهمیت شناخت ماهیت پول – ویژگی‌های پول – موارد اتفاق و مورد اختلاف     ۱۴۰۱/۰۹/۲۲ اهمیت شناخت ماهیت پول عرض شد پول دارای خصوصیاتی است که این خصوصیات تقریباً مورد وفاق است، لکن در بعضی موارد آن اختلاف است. ما به وظایف و کارکردهای پول اشاره کردیم؛ البته تعریف و بیان ماهیت پول چه‌بسا از دید اقتصاددانان خیلی مهم نیست، اما از دید فقه‌پژوهان و فقها دارای اهمیت است. آنچه اقتصاددانان به دنبال آن هستند، بیشتر کارکردها و وظایف پول است؛ اینکه پول چه نقشی در اقتصاد دارد و چه کارکردهایی را باید از آن انتظار داشت؛ اما اینکه این پول ـ مخصوصا پول امروزی ـ چیست و ماهیت آن کدام است،

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  ۱. پول – وظایف پول – نظر برگزیده – پشتوانه پول  ۱۴۰۱/۰۹/۰۹   وظایف و مأموریت‌های پول در مورد پول عرض شد انواعی دارد و تاریخچه آن را هم بیان کردیم و اشاره‌ای به تعریف آن داشتیم؛ اجمالاً چیستی آن را بیان کردیم. اما پول یک وظایف و مأموریت‌هایی را بر دوش می‌کشد. شاید در اینکه وظایف و مأموریت‌های پول با همه انواعش کدام است، اتفاق نظر وجود نداشته باشد؛ برخی این مأموریت‌ها را شش مورد، برخی پنج مورد و برخی چهار مورد و برخی سه مورد و برخی حتی دو مورد دانسته‌اند؛ ولی در همه اینها وجه مشترکی وجود دارد و برخی هم سایر موارد را به این قدر مشترک برمی‌گردانند. البته دو

جلسه ۱۴- PDF جلسه چهاردهم  ۱. پول – انواع پول – ماهیت پول     ۱۴۰۱/۰۹/۰۸               انواع پول در دو جلسه گذشته مختصری پیرامون تاریخچه پول سخن گفتیم و مراحل مختلف آن را مرور کردیم. با توجه به مراحلی که پول طی کرده، می‌توانیم یک دسته‌‌بندی برای پول ذکر کنیم. باز هم تأکید می‌کنم که شناخت پول و ماهیت و چیستی آن ولو به نحو اجمالی یک امر بسیار لازم و ضروری است در مباحث اقتصادی و بحث ما که رمز ارز می‌باشد. با توجه به آن مراحل می‌توانیم پول را به چهار نوع تقسیم کنیم؛ صرف نظر از تطوراتی که داشته، این چهار نوع پول تقریباً پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. ۱. پول کالایی پول

جلسه ۱۳- PDF جلسه سیزدهم ۱. پول – تاریخچه پول – مرحله چهارم تا نهم ۱۴۰۱/۰۹/۰۲ ادامه بحث تاریخچه پول بحث در تاریخچه پول و سیر تطور پول از آغاز تا به امروز بود. عرض کردیم هشت یا نه مرحله در مورد پول طی شده تا به اینجا رسیده است. سه مرحله را در جلسه گذشته ذکر کردیم. مرحله چهارم مرحله چهارم که بشر به خاطر برخی مشکلات ناچار شد به آن رو بیاورد، این بود که برخی مراکز یا مکان‌ها مثل صرافی، طلا و نقره را از مردم به امانت می‌گرفتند و رسید به آنها می‌دادند. آن رسید در حقیقت یک گواهی بود بر اینکه این مقدار طلا یا نقره نزد این شخص به امانت گذارده شده است. آن

جلسه ۱۲- PDF جلسه دوازدهم  موضوع شناسی – رویکردهای چهارگانه نسبت به رمز ارزها – بررسی دو موضوع: پول و مال – ۱. پول – تاریخچه پول ۱۴۰۱/۰۹/۰۱                 رویکردهای چهارگانه نسبت به رمز ارزها بحث ما درباره موضوع‌شناسی تقریباً به پایان رسید؛ تنها یک مطلب باقی مانده که آن را هم عرض می‌کنیم و از این مبحث عبور می‌کنیم؛ و آن اینکه رمز ارز به‌هرحال پول محسوب می‌شود یا کالا یا یک دارایی نامشهود است؟ به طور کلی چهار موضع در رابطه با رمز ارزها از سوی کشورها اتخاذ شده است. لذا در مورد چیستی رمز ارز از این جهت اتفاق نظر وجود ندارد و هم از دید کارشناسان و هم از منظر

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم موضوع شناسی –  توکن و تفاوت آن با رمز ارز – انواع توکن – مزایای رمز ارزها    ۱۴۰۱/۰۸/۱۷   توکن بحث در موضوع‌شناسی به درازا کشید و البته اجتناب‌ناپذیر بود؛ به هرحال برای اینکه بتوانیم بررسی دقیق فقهی درباره این موضوع داشته باشیم، ناچار هستیم ابعاد و زوایای مختلف این امر نوپدید را بشناسیم. گمان می‌کنم طی جلسات امروز و فردا این مسأله به پایان برسد و از هفته آینده بحث‌های حکم‌شناسی را آغاز کنیم. اصطلاحی که لازم است توضیحی درباره آن داده شود، «توکن» است؛ چون این اصطلاح در کنار رمز ارز زیاد به کار می‌رود و در موارد زیادی این دو را مترداف محسوب می‌کنند، اصطلاح توکن و رمز ارز به جای

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم موضوع شناسی – کاربردهای بلاک چین (زنجیره بلوکی) و پایگاه داده – انواع بلاک چین چیستی رمز ارز: مقدمه ۱۴۰۱/۰۸/۰۳ کاربردهای پایگاه داده و بلاک چین در بحث از موضوع مورد گفتگو به تفاوت‌های این فناوری و پایگاه داده اشاره کردیم. حدوداً هفت فرق برای این دو روش و نظام اطلاعاتی رایانه‌ای ذکر کردیم. اگر بخواهیم با عنایت به آن تفاوت‌ها به طور خلاصه موارد استفاده این دو روش جمع‌آوری و پردازش اطلاعات را بیان کنیم، می‌توانیم بگوییم پایگاه‌های داده سنتی بهترین موارد استفاده آنها یکی در ذخیره‌سازی اطلاعات محرمانه است و نیز پردازش سریع تراکنش‌های انلاین و مبادلات اطلاعات و در جاهایی که کار در برنامه یا سیستم نیازی به تأیید داده‌ها و

جلسه ۶- PDF جلسه ششم موضوع جزئی: موضوع شناسی – تفاوت‌های بلاک چین (زنجیره بلوکی) با پایگاه داده ۱۴۰۱/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته در موضوع‌شناسی بحث رمز ارزها عرض کردیم اموری باید تبیین شوند؛ تا اینجا چند امر و چند مفهوم و اصطلاح از امور مربوط به این موضوع مورد اشاره قرار گرفت. جلسه گذشته درباره فناوری مورد استفاده در موضوع رمز ارزها مطالبی بیان کردیم. عرض کردیم بلاک چین یا زنجیره بلوکی یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های رمز ارزهاست. محصل بیان ما این شد که زنجیره بلوکی یک پایگاه اطلاعات یا داده به نحو توزیع شده از اسناد یا یک دفتر کل عمومی از همه تبادلات مربوط به این حوزه و تراکنش‌هایی است که در آن صورت می‌گیرد. این یک دفتر

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم موضوع شناسی – فناوری مورد استفاده در رمز ارزها – بلاک چین یا زنجیره بلوکی – برخی عرصه‌های مورد استفاده فناوری بلاک چین ۱۴۰۱/۰۷/۲۷ خلاصه جلسه گذشته عرض شد اگر بخواهیم آن بستری را که در آن ارزهای دیجیتال یا رمز ارزها تولید و منتشر می‌شوند را معرفی کنیم، باید از فناوری بلاک چین یا زنجیره بلوکی نام ببریم که در نظام‌های رایانه‌ای به عنوان یکی از سیستم‌های اطلاعاتی شناخته می‌شود؛ یعنی در دسته‌بندی نظام‌های رایانه‌ای، فناوری بلاک چین در واقع یک نظام و سیستم جمع‌آوری و پردازش داده‌ها و اطلاعات است، منتهی با یک شکل جدید. در جلسه گذشته درباره پایگاه‌های اطلاعات یا داده‌ها در شکل متعارف آن مطالبی را عرض کردیم. بلاک

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم موضوع شناسی – فناوری مورد استفاده در رمز ارزها – دیتابیس یا پایگاه داده ۱۴۰۱/۰۷/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در بحث از رمز ارزها گفتیم ابتدا این موضوع باید به درستی شناخته شود. مقدمةً برخی از اصطلاحات و عناوین و اموری که مربوط به رمز ارزهاست، باید توضیح داده شود. چند اصطلاح را توضیح دادیم و در ادامه درباره آن سخن خواهیم گفت. بعد از بیان این اصطلاحات، آنگاه ربط اینها را با رمز ارزها مشخص خواهیم کرد. یک واژه و اصطلاحی که در جلسه گذشته توضیح داده شد، پلتفرم بود که گفتیم یک ساختار، سکو، بنیان یا بن‌سازه برای قرار گرفتن یک سری از داده‌ها و اطلاعات و بهره‌گیری از آنهاست. پلتفرم‌ها در حقیقت

جلسه سوم – PDF جلسه سوم موضوع شناسی – فناوری مورد استفاده در رمز ارزها – پلتفرم – اینترنت   ۱۴۰۱/۰۷/۲۰                       موضوع شناسی اولین مسأله‌ای که در بحث لازم است وارد آن شویم و درباره آن سخن بگوییم، مربوط به خود این موضوع است که اساساً رمز ارزها چیستند و ماهیت آنها چیست، کارکرد آنها کدام است، آثار و مزایا و معایب آنها چیست. بحث از این موضوع با توجه به اینکه پدیده‌ای نو است، یک پیچیدگی خاصی دارد، یک مقداری مشکل است و طبیعتاً زمان‌بر است. ما نه تخصص آن را داریم که خیلی عمیق به این مسأله بپردازیم و نه ضرورتی دارد؛ فقط در حد آشنایی با این موضوع که بسیار لازم است، ناچار هستیم چند جلسه‌ای

جلسه دوم – PDF جلسه دوم مقدمه: نظر فقها درباره رمز ارزها – انواع چالش‌های فرا روی رمز ارزها: ۱. چالش‌های فنی ۲. چالش‌های حقوقی ۳. چالش‌های فقهی ۱۴۰۱/۰۷/۱۹ در مقدمه بحث از رمز ارزها درباره عنوان این بحث مطالبی را عرض کردیم و یک گزارش اجمالی از موضع کشورها درباره این امر نو پدید ارائه نمودیم. نظر فقها درباره رمز ارزها علمای اسلامی هم براساس موازین فقهی که در مذاهب مختلف وجود دارد، در این باره اظهار نظر کرده‌اند؛ هم علما و مراجع شیعه و هم علمای اهل‌سنت. در بین علمای شیعه بحث‌های مختلفی صورت گرفته و مواضع مختلفی اظهار شده، لکن ما در مقام بیان، نظر مراجع محترم تقلید را در این باره بیان می‌کنیم. طبق سؤالی که