تذکرات اخلاقی

 آثار خصومت با یکدیگر

امام باقر (ع) می‏فرمایند: «ایاکم و الخصومة فانها تفسد القلب و تورث النفاق»؛ از دشمنی با یکدیگر بپرهیزید که دشمنی و خصومت با یکدیگر قلب را فاسد می‏کند و می‏میراند و نفاق را به انسان هدیه می‏دهد و برای او به ارث می‏گذارد. دل‏ها باید پر از مهر و محبت باشد لکن ما انسان‏ها از محبت قلبی نسبت به یکدیگر دریغ می‏ورزیم، به ظاهر نسبت به همدیگر ارادت می‏ورزیم و لساناً به هم محبت می‏کنیم لکن قلب‏ها گرفتار خصومت شده و از محبت خالی است. لذا انسان باید از دشمنی و نفاق دوری کند چون باعث فساد قلب و ایجاد خصومت و دو روئی در انسان می‏گردد و وقتی نفاق و خصومت در قلب انسان خانه کرد باعث می‏شود انسان

 امحاء سیئات به وسیله حسنات

«… إِذَا عَمِلْتَ‏ سَيِّئَةً فَاعْمَلْ حَسَنَةً تَمْحُوهَا.»[۱] اگر عمل سوئی از شما سر زد، عمل حسن و نیکی انجام بدهید که آن عمل سوء را از بین ببرد. همه ما از این جهت که آمیخته با امیال و هوس‏ها و شهوات و نفس اماره هستیم لذا گاهی این امور سلطه پیدا می‏کند بر رفتار و کردار و گفتار و حتی افکار ما، قهراً اعمالی از انسان سر می‏زند که این اعمال به عنوان عمل سوء شناخته می‏شود (هر عمل حرامی، عمل سوء است) برای اینکه این اعمال در پرونده ما باقی نماند استغفار و توبه مهمترین و اولین گام است اما به صرف توبه و استغفار مسئله تمام نمی‏شود. توبه و استغفار البته نه به صرف گفتن «استغفر الله ربی

تجسم عمل

علی (ع) می‏فرمایند: «کل امرء یلقی ما عمله و یجزی بما صنع»[۱]؛ هر کسی آنچه را انجام داده ملاقات می‏کند و به واسطه کاری که کرده مجازات می‏شود. تعبیر «یلقی ما عمله» نشان دهنده این است که بین عمل انسان و مجازات او جدایی نیست، مجازات‏های اخروی از قبیل مجازات‏های دنیوی نیست، یعنی اعتباری و قراردادی نیست، در دنیا کسی که عمل مجرمانه انجام دهد اعتبار کرده‏اند که باید فلان مجازات را ببیند؛ مثلاً اعتبار شده فلان عمل چه مقدار جریمه و زندان داشته باشد و بسته به نوع جرم و قراردادی که عقلاء تنظیم کرده‏اند هر جرمی دارای یک مجازات است، یعنی بین جرم و مجازات تفاوت است لذا اگر کسی جرمی را مرتکب شود و فرار کند تا

تأثیر وضو و طهارت در طول عمر

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم می‏فرماید: «أَكْثِرْ مِنَ‏ الطَّهُورِ يَزِدِ اللَّهُ‏ فِي عُمُرِك‏».[۱] این روایت در مورد تأثیر وضو و طهارت دائمی در عمر انسان است. پیامبر اکرم (ص): زیاد وضو بگیر خداوند عمرت را زیاد می‏کند. اما من یک معنای عام‏تری را می‏خواهم از روایت استفاده کنم: «تا می‏توانی پاکی و پاکیزگی را در زندگی زیاد کن خداوند عمرت را زیاد می‏کند.» روایت زیبا و پر معنایی است؛ در این روایت پیامبر اکرم (ص) یکی از اصول و رموز عمر طولانی را بیان کرده است. نمی‏خواهد بگوید این علت منحصره است یعنی بگوییم بین طولانی بودن عمر و طهور و پاکی ملازمه است؛ نه موارد نقض زیاد دارد و ملازمه بین این دو تا

عمل تنها چیزی که باقی می ماند

رسول اکرم (ص) می‏فرمایند: «یتبع المیت ثلاثةٌ: اهله و ماله و عمله فیرجع اثنان و یبقی واحد، یرجع اهله و ماله و یبقی عمله»[۱]؛ حضرت رسول اکرم (ص) می‏فرمایند: به دنبال میت سه چیز می‏روند و تا کنار قبل سه چیز او را مشایعت می‏کنند که عبارتند از: اهل و مال و عمل اما دو تا از آن سه بر می‏گردند و یکی باقی می‏ماند، اهل بیت او بر می‏گردند و نمی‏توانند او را همراهی کنند، محبوب‏ترین افرادِ میت قادر به همراهی و مشایعت او نیستند لذا بر می‏گردند، مال او هم بر می‏گردد اما یک چیز به تبع میت به عالم قبر وارد می‏شود و آن عبارت از عمل میت است. با توجه به این روایت عقل سلیم اقتضاء

شتاب در کار خیر

در این ایام که مصادف با ایام فاطمیه و تعطیلات سال جدید است تعطیلی‏ها نباید از اهتمام انسان نسبت به کار خیر کم کند. برای ما مهمترین کار خیر الآن درس و بحث و تبلیغ دین و منفعت رساندن به دیگران است و نباید از آن غافل شویم. روایتی از امام صادق(ع) وارد شده می‏فرمایند: «عَنْهُ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ‏ أَبِي‏ يَقُولُ‏ إِذَا هَمَمْتَ‏ بِخَيْرٍ فَبَادِرْ فَإِنَّكَ لاتَدْرِي مَا يَحْدُثُ.»[۱] امام صادق (ع) از پدرشان نقل می‏کند که امام باقر (ع) می‏فرمودند اگر قصد کار خیر و نیکی را کردی عجله و شتاب کن در انجام آن کار. با اینکه عجله مذموم است و رسول گرامی اسلام می‏فرمایند: «عَنْهُ

رضا و غضب فاطمه(س) تا روز قیامت میزان است

به مناسبت فرا رسیدن ایام فاطمیه روایتی را خدمت دوستان عرض می‏کنیم. اهیمت این ایام اقتضاء می‏کند خودمان را به ذکر و یاد حضرت فاطمه زهرا (س) متبرک کنیم که این ذکر و یاد قبل از آن که نفعی برای آن وجود مقدس داشته باشد که ندارد از جهات مختلفی برای خود ما نافع است. وجود مقدس صدیقه طاهر (س) وجودی است که پیامبر (ص) درباره ایشان می‏فرمایند: «اعزّ الناس علیّ»؛ عزیزترین مردم برای من فاطمه (س) است. حضرت رسول اکرم (ص) می‏فرمایند: «فاطمة بضعةٌ منّی مَن سرّها فقد سرّنی و مَن سائَها فقد سائنی، فاطمة اعزّ الناس علیّ».[۱] این مضمون در بین روایات متواتر است یعنی هم در جوامع روایی شیعه و هم در جوامع روایی اهل سنت ذکر

 اثر ترک عادات نا پسند

امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‏فرماید: «غَيِّرُوا الْعَادَاتِ تَسْهَلْ عَلَيْكُمُ الطَّاعَاتُ.»[۱]  عاداتتان را تغییر دهید طاعات برای شما آسان می‏شود. خیلی از اوقات ما تحت تأثیر عاداتمان از توفیقات محروم هستیم و عادات ما مانع عبادت‏های ماست و گاهی مانع حسن خلق ماست و گاهی مانع تحصیل و درس خواندن ماست. عادت این چنین نیست که همیشه بد باشد و ما عادت پسندیده داریم. عادت به نظر حضرت تبدیل به طبع ثانوی می‏شود کسی که به یک چیزی عادت می‏کند یعنی برایش طبع ثانوی می‏شود و ترک آن مشکل است چنانچه مشهور شده که ترک عادت موجب مرض است. اگر انسان بخواهد به درجات برسد جز با ترک این عادات ممکن نیست چنانچه حضرت در کلام دیگری می‏فرمایند: «غَيْرُ مُدْرِكِ‏ الدَّرَجَاتِ‏

کمال ایمان در پاسخ بدی با خوبی است

امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «مِن کمال الایمان مکافات المسیء بالاحسان».[۱] ما انسان‏ها در شرایط عادی این گونه هستیم که خوبی را با خوبی پاسخ می‏دهیم و بدی را با بدی، بله خیلی‏ها هستند که خوبی را هم با بدی پاسخ می‏دهند، انسان‏های ناسپاس و قدر ناشناس خوبی را با بدی و محبت را با دشمنی پاسخ می‏دهند، این گونه انسان‏ها آدم‏های رذلی هستند که این رذالت بیش از اینکه دامن‏گیر محسن باشد دامن خودش را می‏گیرد، اینکه انسان خوبی را به بدی پاسخ دهد آثار وضعی در پی دارد که در همین دنیا گریبان انسان را خواهد گرفت، کما اینکه در روایت آمده: چند گناه است که خداوند عقوبت آنها را جلو می‏اندازد و  به آخرت واگذار نمی‏کند که یکی

امانت داری

امام صادق علیه السلام می‏فرماید: «عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِي حَفْصٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَقُولُ‏ اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَلَيْكُمْ‏ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ وَ لَوْ أَنَّ قَاتِلَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) ائْتَمَنَنِي عَلَى أَمَانَةٍ لَأَدَّيْتُهَا إِلَيْهِ.»[۲] این از برجستگی‏های فرهنگ و مکتب اهل بیت و اسلام است؛ یک اموری به عنوان رکن دینداری و تشیع شناخته می‏شود ولی از ناحیه ما کمترین اهمیتی به آن داده نمی‏شود. امانت داری آن قدر مهم است که امام صادق (ع) می‏فرماید علیکم بأداء الامانة و بعد می‏فرماید اگر قاتل امیر المؤمنین که شقی‏ترین انسان‏ها در روی زمین است امانتی به من بسپارد من آن را به او بر