خارج فقه

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – ادله عدم جواز – ادامه بررسی دلیل سوم – دلیل چهارم: روایات دال بر کیفیت بیعت نساء با پیامبر(ص) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۲۱         خلاصه جلسه گذشت بحث در ادله عدم جواز لمس و مس نامحرم بود. عرض شد که چند دلیل بر این مدعا اقامه شده است؛ دلیل سوم که در جلسه قبل ذکر شد، روایات دال بر حرمت مصافحه با اجنبیه بود. تنها نکته‌ای که از استدلال به این روایات باقی ماند، این بود که آیا این روایات خصوص مصافحه با اجنبیه توسط مرد را حرام می‌کند یا می‌توان از این روایات حرمت مصافحه زن با مرد را هم استفاده کرد. این

جلسه ۲۸ – PDF       جلسه بیست و هشتم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل سوم: روایات دال بر حرمت مصافحه – بررسی دلیل سوم ۱۳۹۹/۰۸/۲۰                  خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز لمس و نظر نامحرم بود. تا اینجا دو دلیل را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. دلیل اول ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس و لمس بود، یا به تعبیر دیگر روایاتی که دلالت بر این ملازمه می‌کنند. دلیل دوم، روایات دال بر حرمت مس میت غیرمماثل بود که عرض شد این روایات بالاولویة القطعیة حرمت لمس را ثابت می‌کند؛ به این بیان که وقتی مس میت غیرمماثل جایز نباشد، مس حیّ به طریق اولی و بالاولویة القطعیة جایز نیست. دلیل

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس – بررسی روایات ابوسعید و دو مؤید آن – دلیل دوم: روایات دال بر حرمت مس میت ۱۳۹۹/۰۸/۱۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز لمس نامحرم بود. گفتیم به چند دلیل برای این حکم استناد شده است. دلیل اول، ملازمه بین حرمت نظر و حرمت لمس و مس است. البته عرض کردیم که این ملازمه باید مبتنی بر یک اساس و پایه‌ای باشد، اساس و پایه این ملازمه هم روایت ابوسعید است. ممکن است کسی بگوید اساساً این استدلال به روایت است و نه به ملازمه؛ بر این مطلب خیلی اصرار نداریم،

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مسئله ۲۰ – لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس – بررسی روایت ابوسعید و دو مؤید آن ۱۳۹۹/۰۸/۱۸         خلاصه جلسه گذشته عرض شد اولین دلیل بر حرمت لمس و مس نامحرم، ملازمه‌ای است که بین حرمت نظر و حرمت مس وجود دارد. این دلیل را مرحوم نراقی در مستند متعرض شده است. مبنای این ملازمه هم در واقع روایتی از ابوسعید است که در جلسه قبل خوانده شد و کیفیت استفاده ملازمه از این روایت بیان شد. ایشان دو روایت را به عنوان مؤید ذکر کرده است؛ مؤید اول را در جلسه قبل خواندیم. روایت دوم مؤید دوم روایت مفضل است که

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مسئله ۲۰- لمس نامحرم – دلیل اول: ملازمه بین حرمت نظر و حرمت مس ۱۳۹۹/۰۸/۱۷         لمس نامحرم مسأله ۲۰: «كل من يحرم النظر اليه يحرم مسّه، فلا يجوز مس الأجنبي الأجنبية و بالعكس، بل لو قلنا بجواز النظر إلى الوجه و الكفين من الأجنبية لم نقل بجواز مسهما منها، فلا يجوز للرجل مصافحتها، نعم لا بأس بها من وراء الثوب لكن لا يغمز كفها احتياطا». کلام امام(ره) امام(ره) در مسأله بیستم می‌فرماید هرکسی که نظر به او حرام باشد، مس و لمس او نیز حرام است؛ لذا نه مرد می‌تواند زن را لمس و مس کند و نه زن می‌تواند مرد را لمس و مس کند. چون نظر

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم حکم نظر زن به مرد – جمع‌بندی بحث – نظر به تصویر مرد – نظر به مرد در مسابقات ورزشی ۱۳۹۹/۰۸/۱۲         جمع‌بندی بحث بعد از ذکر ادله و مستندات قائلین به عدم جواز نظر زن به مرد و قائلین به جواز نظر حداقل نسبت به بعضی از مواضع، و نیز اقوالی که در رابطه با مستثنیات از حرمت نظر وجود دارد، نتیجه و جمع‌بندی بحث این است که ادله‌ای که برای حرمت نظر زن به مرد مورد استناد قرار گرفته، هیچ‌یک نمی‌تواند این مطلب را اثبات کند. البته بد نیست همین‌جا اشاره‌ای کنیم به آیه غض و برداشتی که از این آیه داشتیم. اگر به خاطر داشته باشید

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- مستثنیات عدم جواز نظر ـ اقوال ۱۳۹۹/۰۸/۱۱         خلاصه جلسه گذشته در مسأله نوزدهم که موضوع آن نظر زن به مرد است، عرض شد مثل مسأله هجدهم در دو مقام باید بحث کنیم. یکی در اصل مسأله نظر و دوم اینکه اگر قائل به عدم جواز شدیم، مستثنیات آن کدام است. لذا ملاحظه فرمودید در مسأله هجدهم مقام اول این بود که آیا نظر مرد به زن به‌طور کلی جایز است یا نه؛ مقام دوم درباره استثنا وجه و کفین بود. مقام سوم که در مسأله نوزدهم متعرض آن شده‌اند، مربوط به نظر زن به مرد است. بحث در مقام سوم به

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- ادله جواز: دلیل اول (روایات) و بررسی آن ـ دلیل دوم (سیره) و دلیل سوم (بیان محقق خویی) ۱۳۹۹/۰۸/۱۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا نظر زن به مرد البته با آن قیودی که اشاره شد، یعنی مِن دون تلذذ و ریبة و من دون شهوة، جایز است یا نه. ادله عدم جواز را ذکر کردیم و همه را مورد بررسی قرار دادیم و مشخص شد که هیچ یک از این ادله نمی‌تواند اثبات کند عدم جواز نظر به مرد را فی‌الجمله؛ چون در محدوده جواز و عدم جواز اختلاف است. قول دوم قول به جواز بود؛ عرض

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۱۹ – حکم نظر زن به مرد – ادله جواز: دلیل اول (روایات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۷         ادله عدم جواز نظر زن به مرد نامحرم و بیگانه ذکر شد. معلوم شد هیچ یک از این سه دلیل نمی‌تواند عدم جواز را اثبات کند. ادله جواز مقدمه در مقابل، ادله و شواهدی بر جواز وجود دارد که باید اینها را بررسی کنیم. قبل از آن‌که این ادله را ذکر کنیم، تذکر این نکته را لازم می‌دانم که وقتی سخن از جواز به میان می‌آوریم، این یک دامنه وسیع‌تری نسبت به فرض قبلی دارد. مدعا در عدم جواز نظر به مرد این بود که مطلقا زن نمی‌تواند به مرد

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مسئله ۱۹ – حکم نظر زن به مرد – ادله عدم جواز: دلیل سوم (اجماع) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۶         خلاصه جلسه گذشته کلام در ادله عدم جواز نظر زن به مرد بیگانه و نامحرم بود. تا اینجا به آیاتی از قرآن و نیز روایاتی استناد شد و این دو دسته از ادله را مورد ارزیابی قرار دادیم و معلوم شد که دلالت بر حرمت نظر زن به مرد ندارد. دلیل سوم: اجماع ادعای اجماع شده بر عدم جواز نظر به مرد نامحرم. این اجماع البته در برخی از کلمات آمده و به‌واسطه آن خواسته‌اند بگویند که زن نمی‌تواند به مرد نامحرم نگاه کند؛ منتهی این اجماع هم توسط کسانی که

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- ادله عدم جواز: دلیل دوم (روایات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز نظر زن به مرد بود. عرض شد عمدتاً به سه دلیل استناد شده که عبارتند از کتاب، سنت و اجماع. از کتاب، دو آیه مورد استناد قرار گرفته که این دو آیه را مورد بررسی قرار دادیم و معلوم شد دلالت بر حرمت نظر به مرد نامحرم و بیگانه ندارد. دلیل دوم (روایات) دلیل دوم، روایات است. به چند روایت بر حرمت نظر به اجنبی استناد و تمسک شده است. این روایات را بخوانیم و ببینیم آیا چنین دلالتی دارد یا خیر. روایت اول «اسْتَأْذَنَ‏

جلسه ۱۸- PDF جلسه هیجدهم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد – ادله عدم جواز: دلیل اول (آیات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۳         مسئله نوزدهم مسأله ۱۹: «لا يجوز للمرأة النظر إلى الأجنبي كالعكس، و الأقرب استثناء الوجه و الكفين». در مسأله نوزدهم پیرامون نظر زن به مرد و استثنائاتی که در حکم آن وجود دارد بحث می‌شود. ما در ابتدای بحث از مسأله هجدهم که با موضوع احکام نظر بود، عرض کردیم در چهار مقام گفتگو می‌کنیم؛ مقام اول درباره حکم کلی نظر مرد به زن بود؛ مقام دوم درباره استثنا وجه و کفین بود و البته به دنبال آن حکم نظر به قدمین و نیز تصویر المرأة هم مطرح شد. دو مقام دیگر باقی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن- مقام سوم: نظر به تصویر زن – دلیل تفصیل بین پخش مستقیم و غیرمستقیم و بررسی آن ـ بررسی حکم نظر به نقاشی ۱۳۹۹/۰۷/۳۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در خاتمه‌ای بود که در مسأله نظر به زن نامحرم مطرح شد؛ در این خاتمه ما در سه مقام گفتگو کردیم. یکی نظر به مرأة من وراء شیشه و زجاج و دوربین بود؛ دوم نظر به زن نامحرم در آب و آینه بود؛ سوم نظر به تصویر المرأة بود. منتهی در مورد تصویر عرض کردیم این گاهی به صورت تصویر ثابت و عکس است، آنچه که ما اصطلاحاً امروز به آن عکس می‌گوییم. به تفصیل

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سیزدهم و چهاردهم و بررسی آنها – ادله تفصیل بین معروف و غیر معروف و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت نظر به تصویر زن بود. تا اینجا تقریباً تمام دلیل‌هایی که برای حرمت نظر به خود مرأة اقامه شده بود و چه‌بسا به آنها برای اثبات حرمت نظر به تصویر مرأة هم استدلال شده، ذکر شد و یکایک مورد بررسی قرار گرفت. سه آیه بود و بعد برخی روایات، مسأله اجماع، ضروری دین، اینها همه مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که این

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل چهارم تا دوازدهم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۲         جمع بندی احتمالات پیرامون آیه در بحث از ادله نظر به تصویر المرأة برخی آیات مورد استناد قرار گرفت از جمله آیه «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن». بحث در این آیه کمی به درازا کشید؛ اقوال برخی از مفسرین و فقها هم در این زمینه ذکر شد. مجموعاً چند احتمال پیرامون دلالت این آیه وجود دارد؛ چون برخی از این موارد صرفاً به عنوان احتمال ذکر شده است. ۱. آیه دلالت می‌کند بر اینکه ضرب الارجل بما انه ضرب الارجل، حرامٌ. این

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و اقوال درباره آیه ۱۳۹۹/۰۶/۰۹         خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره آیه ۳۱ سوره نور «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن» به درازا کشید. تقریب استدلال به این آیه بر حرمت نظر به تصویر بیان شد. نهایت کوشش و تلاش هم برای تحکیم این استدلال ذکر گردید. اینجا به مناسبت بد نیست به بعضی از آراء و انظاری که پیرامون این آیه گفته شده اشاره‌ای داشته باشیم. هم اهل لغت و هم مفسرین و هم فقها درباره این آیه مطالبی را گفته‌اند. اقوال

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه « وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۸         محصل استدلال به آیه «و لا یضربن بأرجلهن…» بحث در دلیل سوم از ادله قول به حرمت نظر به تصویر زن مطلقا بود. دلیل سوم، آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ» بود. در جلسه قبل بحث‌هایی درباره این آیه ذکر کردیم. تقریب استدلال به این آیه ذکر شد؛ محصل استدلال این بود که این آیه نهی می‌کند از کوبیدن پاها بر زمین به منظور اعلام زینت‌های مخفی و عرض کردیم که اگر اعلام زینت‌های مخفی به

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن- ادله عدم جواز- دلیل سوم: آیه « وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و بررسی آنخلاصه جلسه گذشته ۱۳۹۹/۰۷/۰۵         بحث در ادله قول به عدم جواز نظر به تصویر المرأة بود؛ این از حیث اینکه این تصویر متحرک باشد یا ثابت باشد، از حیث اینکه ناظر بشناسد یا نشناسد، اطلاق دارد. دو دلیل را تا اینجا ذکر کردیم؛ یکی آیه غض بود و دیگری آیه «ولایبدین زینتهن» که معلوم شد هیچ یک از این دو دلیل بر حرمت نظر به تصویر دلالت ندارد. دلیل سوم دلیل سوم، آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل اول: آیه غض – بررسی دلالت آیه غض طبق مبنای محقق خویی و مبنای دیگر – دلیل دوم ۱۳۹۹/۰۷/۰۶         خلاصه جلسه گذشته در بیان دلیل اول از ادله قائلین به عدم جواز نظر به تصویر مرأة عرض کردیم پیرامون آیه غض، اقوال و انظار گوناگونی وارد شده است؛ اشاره‌ای به احتمالات و اقوال مختلف کردیم. عرض شد این اقوال و انظار در دو دسته جای می‌گیرند؛ طبق یک دسته از اقوال، این آیه اساساً دلالتی بر حرمت نظر به اجنبیه ندارد فضلاً از اینکه بخواهد دلالت بر حرمت نظر به

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – اقوال – ادله عدم جواز – دلیل اول: آیه غض ۱۳۹۹/۰۷/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام سوم یعنی نظر به تصویر اجنبیه یا زن نامحرم بود؛ در مقام اول و دوم درباره نظر به مرأة مِن وراء الزجاج و دوربین بحث کردیم و گفتیم نظر به مرأة از پشت شیشه و دوربین مثل نظر به خود اوست. در مقام دوم نظر به مرأة در آینه و آب را بحث کردیم؛ در این مقام هم نتیجه این شد که نظر به مرأة جایز نیست، چون عرفاً همان حساب می‌شود؛ از نظر عرف فرقی بین