خارج اصول

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- بیان ثمره ۱۳۹۵/۰۸/۰۹   ثمره نزاع در مقدمات داخلیه در بحث تقسیم اول مقدمه واجب (تقسیم مقدمه به مقدمه داخلیه و مقدمه خارجیه) یک بحث باقی مانده، که عبارت است از ثمره قول به اتصاف مقدمات داخلیه و اجزاء یا عدم اتصاف مقدمات داخلیه و اجزاء به وجوب غیری که بعد از ارائه این بحث وارد تقسیم دوم می¬گردیم. بخش مهمی در تقسیم اول، بحث پیرامون این بود که آیا مقدمات داخلیه یعنی اجزاء در نزاع مربوط به مقدمه واجب داخل می¬باشند یا خیر؟ همانطور که در ابتدای مسئله بیان شد مقدمه دارای تقسیمات مختلف به اعتبارات  مختلف است که یکی

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- تفصیل در مق ۱۳۹۵/۰۸/۰۵ مروری بر جلسات گذشته نتیجه بحث تا کنون این شد که مقدمات داخلیه از محل نزاع در بحث مقدمه واجب خارج هستند. در مورد مقدمات خارجیه نیز همان¬طور که در جلسات قبل بیان شد، تقریبا مورد اتفاق علماء است که داخل در محل نزاع مقدمه واجب می¬باشند. منظور از مقدمات خارجیه سبب، شرط و عدم مانع است که از آن¬ها به تنهایی تعبیر به علت ناقصه می شود یعنی سبب یک علت ناقصه است، شرط یک علت ناقصه است، عدم المانع یک علت ناقصه است، و وقتی این اجزاء با هم جمع شوند علت تامه بوجود می¬آید

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه (۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- تفصیل محقق ۱۳۹۵/۰۸/۰۴    با توجه به مطالبی که در جلسات قبل بیان شد مشخص گردید که مقدمات داخلیه یا همان اجزاء مرکب، داخل در محل نزاع نمی¬باشند. تفصیل محقق عراقی محقق عراقی می¬فرمایند: برخی از اجزاء مرکبات اعتباری داخل در محل نزاع و برخی دیگر از محل نزاع خارج می¬باشند. ایشان می¬فرمایند: مرکب اعتباری مجموعه¬ای از اجزاء است که بین آن¬ها به نوعی وحدت اعتبار شده باشد. به عبارت دیگر مرکب اعتباری مانند مرکب حقیقی و مرکبی که مشتمل بر جنس و فصل باشد نیست که نیازی به معتبر در آن نباشد. مرکب اعتباری مانند نماز است ¬که شارع

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه-جهت دوم- کلام امام د ۱۳۹۵/۰۸/۰۳   خلاصه جلسه گذشته مطابق مبنای مشهور که مختار ما نیز موافق با ایشان است، اگر ملازمه مورد بحث در مقدمه واجب را، بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه قرار دهیم، به واسطه دو اشکالی که محقق خراسانی بیان کردند قطعا باید قائل شویم که مقدمات داخلیه از محل نزاع خارج می باشند. به عبارت دیگر نمی توانیم بحث از تعلق امر مرکب به اجزاء مرکب نماییم و بگوییم آیا اجزاء مرکب نیز وجوب غیری پیدا می کنند یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: تعلق امر به اجزاء هم از ناحیه مقتضی و هم از ناحیه

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۸/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد امکان دخول مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص در محل نزاع  یعنی وجوب مقدمه بود. در جلسه قبل بیان شد که محقق خراسانی دو اشکال بر داخل بودن مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص در محل نزاع مطرح نموده اند و به استناد این دو اشکال فرمودند: مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص، یعنی اجزاء مرکب از مورد نزاع در بحث مقدمه واجب خارج می باشند و نزاع تنها اختصاص به مقدمات خارجیه دارد. اشکال اول ایشان از ناحیه مقتضی بود؛ یعنی اساسا مقتضی برای وارد کردن اجزاء مرکب به محل نزاع وجود ندارد که این اشکال عمدتا مورد قبول

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۷/۲۸ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد در مقدمه چهارم بحث از تقسیمات مقدمه واجب است. زیرا مقدمه به اعتبارات مختلف دارای تقسیمات مختلف است. تقسیم اول عبارت بود از تقسیم مقدمه به داخلیه و خارجیه که در مورد صحت تقسیم مقدمه به این دو قسم بحث کردیم و بیان کردیم که «لا اشکال فی اطلاق المقدمة علی الاجزاء» یعنی می توان اجزاء مرکب را به عنوان مقدمه به حساب آورد. لذا تعریفی که از مقدمه داخلیه بیان کردیم قابل اطلاق بر اجزاء مرکب می باشد و اطلاق عنوان مقدمه بر اجزاء آن¬ها صحیح است. جهت دوم که پیرامون

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۷/۲۸   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه چهارم که بحث از تقسیمات مقدمه است عرض کردیم اولین تقسیم، تقسیم مقدمه به داخلیه و خارجیه  است. همانطور که بیان شد در تقسیم اول در دو جهت بحث می کنیم، اول اینکه اصل این تقسیم مورد قبول است یا خیر؟ دوم اینکه بر فرض صحت تقسیم آیا هر دو قسم داخل محل نزاع در مقدمه واجب می باشند یا فقط مقدمه خارجیه در محل نزاع داخل می باشد؟ جهت اول را جلسه گذشته متعرض شدیم و گفتیم نسبت به اطلاق مقدمه به مقدمه داخلیه اشکال شده است. یعنی اگر بر اجزاء مرکب، عنوان

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم موضوع جزئی: مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه وخارجیه) ۱۳۹۵/۰۷/۲۷   مروری بر جلسات گذشته تا کنون در موضوع مقدمه واجب سه مطلب به عنوان مقدمه بیان شد. مطلب اول این بود که آیا بحث مقدمه واجب یک مسئله اصولی است یا کلامی یا فقهی که به تفصیل درباره آن بحث شد و معلوم گردید که این مسئله یک مسئله اصولی است. مطلب سوم این بود که آیا بحث از مقدمه واجب از مسائل عقلیه علم اصول است یا یک مسئله لفظی است که در این مورد نیز به تفصیل بحث کردیم و فروع و شقوق مختلف را بیان کردیم و گفتیم هر چند این مسئله در مباحث الفاظ مطرح شده

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقدمه سوم – بررسی کلام امام خمینی(ره) ۱۳۹۵/۰۷/۰۵   خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث در مقدمه سوم این شد که مسئله مقدمه واجب طبق مبنای مختار که محل نزاع را ملازمه بین الوجوبین قرار دادیم، طبق یک احتمال یک مسئله لفظی و طبق احتمال دیگر یک مسئله عقلی است. زیرا همانطور که بیان شد اگر دلالت التزامیه را از اقسام دلالت لفظیه بدانیم باید این  مسئله را یک مسئله لفظی و اگر دلالت التزامیه را از اقسام دلالت لفظیه به حساب بیاوریم       ( خلافا للمنطقیین ) مسئله یک مسئله عقلی می باشد. استدراک امام خمینی(ره) امام خمینی(ره) می فرمایند: حتی اگر دلالت التزامی را یک دلالت لفظی بدانیم باز هم مسئله

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – مقدمه سوم( مسئله مقدمه واجب عقلی است یا لفظی ) ۱۳۹۵/۰۷/۰۴   مقدمه سوم : مسئله مقدمه واجب لفظی است یا عقلی؟ اهمیت این بحث به این دلیل است که در کتب اصولی معمولا مسئله مقدمه واجب را در مباحث الفاظ مورد بررسی قرار می-دهند. حال جای این سوال است که آیا واقعا این مسئله یک مسئله لفظی مانند سایر مباحث الفاظ است یا یک مسئله عقلی شمرده می¬شود؟ محقق خراسانی قائل به عقلی بودن این مسئله می باشند و می¬فرمایند: صرف قرار گرفتن این مسئله در مباحث الفاظ موجب لفظی بودن این مسئله نمی شود. این مطلب با تاکیدی که ایشان در مقدمه اول مبنی بر اصولی بودن

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه دوم(تحریر محل نزاع)- بررسی احتمال پنجم ۱۳۹۵/۰۷/۰۳   خلاصه جلسه گذشته  بحث در مقدمه دوم پیرامون محل نزاع  بود و از آنجا که در مسئله مقدمه واجب، سخن از ملازمه بین چیزی که متعلق به مقدمه و چیزی که متعلق به ذی المقدمه است می باشد؛ این مسئله یک مسئله اصولی محسوب می شود نه یک مسئله فقهی و کلامی و یا اینکه جزء مبادی محسوب گردد. اما مسئله در ما نحن فیه این است که ملازمه بین چه چیزی و چه چیزی است. در جلسات قبل بیان شد که امام خمینی(ره) در مقام اشکال به محقق خراسانی که طرفین ملازمه را به درستی تبیین نکرده است پنج احتمال

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه دوم(تحریر محل نزاع)- احتمال پنجم ۱۳۹۵/۰۶/۲۹   خلاصه جلسه گذشته  همانطور که بیان شد، مقدمه دوم از مقدمات بحث مقدمه واجب مربوط به تحریر محل نزاع می باشد. در مقدمه اول ثابت شد مقدمه واجب یک مسئله اصولی است و فی الواقع درعلم اصول از ملازمه بین دو چیز که یکی مربوط به ذی المقدمه و دیگری مربوط به مقدمه می¬باشد بحث میشود. به تفصیل انظار را متعرض شدیم و معلوم گردید که بحث مقدمه واجب یک بحث استطرادی در علم اصول نیست، هر چند بر بعضی از مطالبی که مقدمتا مطرح می شود ثمره عملیه در خود علم اصول مترتب نمی¬شود اما قطعا در فقه و فروع فقهی

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه دوم(تحریر محل نزاع) ۱۳۹۵/۰۶/۲۸   مروری بر جلسات گذشته مقدمه اول از مقدمات مبحث مقدمه واجب را مورد بررسی قرار دادیم و مشخص شد که از مسائل علم اصول و یک مسئله اصولیه می باشد. با بررسی سایر اقوال و رد آنها روشن شد که این مسئله نه مسئله فقهی است و نه مسئله کلامی است و نه از مبادی محسوب می شود. وجه اصولی بودن مسئله مقدمه واجب نیز ضابطه ای است که در مورد مسائل علم اصول تعیین شده که عبارت است از اینکه آن مسئله در طریق استنباط واقع شود به گونه¬ای که نتیجه آن به عنوان کبرای قیاس استنباط مورد استفاده قرار گیرد، به نحوی

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه اول(مسئله اصولی است یا خیر؟) ۱۳۹۵/۰۶/۲۷    خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد، در اینکه مقدمه واجب مسئله اصولی است یا فقهی یا کلامی و یا اینکه از مبادی محسوب می شود؛ چهار قول وجود دارد. نظریه اول این بود که مقدمه واجب یک مسئله  فقهی است. این قول در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و بیان شد که در درجه اول، فقهی بودن مسئله مقدمه واجب قابل تصور است و به اشکالاتی که در این رابطه وارد شده بود پاسخ دادیم، لکن علی رغم پذیرش امکان فقهی بودن این مسئله؛ گفتیم ما نحن فیه یک بحث فقهی و یک مسئله فقهی نیست. لذا همانطور که بیان

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه اول(مسئله اصولی است یا خیر؟) ۱۳۹۵/۰۶/۲۴   خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد در مسئله مقدمه واجب اولین بحثی که مطرح گردیده عبارت است از اینکه آیا مسئله وجوب مقدمه، یک مسئله اصولی است که در علم اصول مطرح شود یا خیر؟ چهار احتمال بیان شد. بیان شد محقق خراسانی قائل به امکان فقهی بودن مسئله می باشند؛ نه این که این مسئله را یک مسئله فقهی بدانند. لذا بحث در این دایره شکل گرفت که آیا اساسا امکان اینکه بحث مقدمه واجب را یک مسئله فقهی بدانیم وجود دارد یا خیر؟ محقق خراسانی قائل به امکان می باشند و فرمودند: اگر صورت مسئله را اینگونه مطرح کنیم

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمه واجب – مباحث مقدماتی -مقدمه اول(مسئله اصولی است یا خیر؟) ۱۳۹۵/۰۶/۲۳   مقدمه از جمله مباحث مهمی که محقق خراسانی در کفایه به طور مفصل و مبسوط مطرح نموده اند بحث مقدمه واجب است. هر چند محقق خراسانی به این نکته اذعان نموده اند که کثیری از این مقدمات ثمره عملیه ندارند، اما به علت دقیق بودن مطالب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که برخی از این مباحث ارتباطی با مقدمه واجب ندارد اما به علت تاثیر گذاری در موارد دیگر مخصوصا در فقه مورد بررسی قرار می گیرد. یعنی تارةً قصد داریم اصل وجوب مقدمه و هر آنچه که در

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم اجتماع امر و نهی– ادله جواز دلیل ششم – مقدمه سوم ۱۳۹۸/۱۱/۱۶   عرض کردیم دلیل ششم بر جواز اجتماع امر و نهی مبتنی بر چهار مقدمه است که دو مقدمه از این چهار مقدمه در جلسه قبل بیان شد. البته در پایان بحث مقدمات و نتیجه‏گیری از این مقدمات، یک مرور اجمالی نیز بر این مقدمات خواهیم داشت. مقدمه سوم درست است که ماهیت لا بشرط ممکن است با هزار شرط در وجود خارجی اجتماع کند، یعنی ماهیتی که هیچ شرطی در آن نیست، چه بسا در خارج با شروطی که خارج از ذات آن ماهیت هستند متحد شوند اما به هیچ وجه ماهیت، کاشف، دال و مرآة برای آن شروطی

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم اجتماع امر و نهی– ادله جواز – دلیل ششم: مقدمه اول و دوم ۱۳۹۸/۱۱/۱۵ خلاصه جلسه گذشته تا کنون پنج دلیل بر جواز اجتماع امر و نهی ذکر شد و همگی مورد رسیدگی قرار گرفت، بعضی از این ادله قبول و برخی را نپذیرفتیم. دلیل ششم  این دلیل را امام خمینی بر جواز اجتماع امر و نهی اقامه کردند. این دلیل در کتب مختلف ایشان، چه آن‎هایی که به قلم خودشان است و چه در تقریرات ایشان ذکر شده است (مثل مناهج الاصول، تهذیب الاصول و معتمد الاصول). ایشان می‎فرماید: حق در مسئله این است که اجتماع امر و نهی جایز است و این موضوع با ذکر مقدماتی معلوم می‏شود. ایشان به

جلسه ۷۰ – pdf جلسه هفتاد اجتماع امر و نهی– ادله جواز – اشکالات دلیل پنجم ۱۳۹۸/۱۱/۱۴   خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته دلیل پنجم بر جواز اجتماع امر و نهی را بیان کردیم. این دلیل را محقق نایینی بیان کردند؛ محصل این دلیل این شد که چون ترکیب بین نماز و غصب ترکیب انضمامی است و چون این‎ها دو مقوله هستند که بینشان تباین ذاتی وجود دارد، اساسا اتحاد و ترکیب اتحادی بین آن‎ها ممکن نیست. بر این اساس هم امر و هم نهی می‏تواند به آن متعلق شود، امر و نهی می‎توانند در چیزی که ترکیب انضمامی بینشان است اجتماع کنند. محقق خویی به فرمایش محقق نایینی هم اشکال صغروی و هم اشکال کبروی داشتند. اشکال کبروی

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال دوم(نقض به متناقضین) – کلام محقق قوچانی ۱۳۹۷/۰۱/۲۹   خلاصه جلسه گذشته تا کنون عرض کردیم، اولین طریق برای اثبات اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص، طریق مقدمیت است. تقریب استدلال به این طریق بیان شد. عرض کردیم محقق خراسانی نسبت به طریق مقدمیت چند اشکال مطرح کرده اند. اولین اشکال اشکال دور بود که به تفصیل در مورد این اشکال و انظاری که در این رابطه وارد شده است چه از محقق اصفهانی و چه از محقق نایینی سخن گفتیم. دومین اشکال به مسئله مقدمیت نقضی است که محقق خراسانی بیان کردند.