دروس خارج

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول –عبادات مکروهه – راه حل‏ دوم در قسم اول – بررسی راه حل دوم کلام محقق نایینی و اشکال محقق خویی ۱۳۹۹/۰۷/۰۱         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در قسم اول از عبادات مکروهه که شامل عباداتی مثل صوم روز عاشورا است، محقق نایینی راه حلی ارائه دادند و محقق خویی اشکالی متوجه این راه حل کرده‎اند. در جلسه قبل به تفصیل این راه حل را که مبتنی بر یک مقدمه بود توضیح دادیم، خلاصه این راه این بود که همانطور که در مورد تعلق اجاره به یک عمل مستحبی، یک تعدد و تغایر و اختلافی بین متعلق امر وجوبی ناشی از اجاره و

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مسئله ۱۸- تتمه: حکم قدمین- ادله حرمت نظر- دلیل سوم و چهارم و بررسی آنها – حکم نظر به تصویر زن ۱۳۹۹/۰۶/۳۰         خلاصه جلسه گذشته بحثی که از مسأله نظر به قدمین باقی مانده، دو دلیل دیگر از ادله قائلین به حرمت نظر به قدمین است. تا اینجا دو دلیل از ادله قائلین به حرمت نظر به قدمین را ذکر کردیم و معلوم شد این دو دلیل نمی‌تواند عدم جواز نظر به قدمین را ثابت کند. یکی عمومات حرمت نظر بود که برخی از آیات و روایات در این زمینه مورد استناد قرار گرفته است؛ دیگری هم برخی روایات که به حسب ظاهر دلالت بر لزوم ستر قدمین می‌کند و

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول –عبادات مکروهه – راه حل‏های دیگر در قسم اول – ۲. راه حل محقق نایینی – اشکال محقق خویی ۱۳۹۹/۰۶/۳۰         راه حل‎های دیگر در قسم اول عرض شد در مورد قسم اول از عبادات مکروهه راهی که محقق خراسانی ارائه کردند مبنی بر اینکه ما مثل روزه روز عاشورا را از قبیل مستحبین متزاحمین قرار دهیم مبتلا به چند اشکال است، ما چهار اشکال ذکر کردیم. حال سخن در این است که بالاخره راه حل این قسم چیست؟ راه حل‎های دیگری نیز اینجا برای توجیه عبادات مکروهه از قسم اول وجود دارد یا خیر؟ البته راه حل های دیگری نیز خود محقق خراسانی

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله ۱۸- تتمه: حکم قدمین- ادله جواز نظر- دلیل چهارم: سیره و بررسی آن ادله حرمت نظر- دلیل اول و دوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۶/۲۹         خلاصه جلسه گذشته بحث ما در این بود که نظر به قدمین آیا همانند نظر به وجه و کفین زن نامحرم، جایز است یا نه. ما ادله جواز نظر را ذکر کردیم؛ تا اینجا سه دلیل مورد بررسی قرار گرفت. دلیل اول، آیه «وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا» بود که اجمالاً ما دلالت آن را پذیرفتیم.دلیل دوم، روایات باب صلاة بود که آن را هم به تفصیل بررسی کردیم. دلیل سوم، روایت مروک‌بن‌عبید بود؛ دلالت این روایت خوب بود اما مشکله ارسال مشکله‌ای

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول –عبادات مکروهه – اشکال دوم و سوم و چهارم به راه حل اول محقق خراسانی در قسم اول ۱۳۹۹/۰۶/۲۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در عبادات مکروهه و اشکالی بود که در مورد این عبادات وارد شده است، محقق خراسانی عبادات مکروه را بر سه قسم کردند سخن در قسم اول بود، قسم اول عباداتی است که نهی به خود عبادت متعلق شده و عبادت به نحوی است که بدل و جایگزینی ندارد، مثل صوم روز عاشورا. در این قسم محقق خراسانی سه راه برای حل مشکل ارائه کردند، راه اول این بود که این عبادت و ترک آن را از قبیل مستحبین متزاحمین

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول: عبادات مکروهه – بررسی راه اول محقق خراسانی در قسم اول ۱۳۹۹/۰۶/۲۶         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق خراسانی در مورد عبادات مکروهه سه طریق و سه وجه برای قسم اول از این عبادات بیان کردند. قسم اول عبارت بود از آن مواردی که نهی به خود عبادت متعلق شده است و این عبادت جایگزین و بدل نیز ندارد. وجه اولی که محقق خراسانی بیان کردند این بود که فعل و ترک، یعنی فعل روزه روز عاشورا و ترک روزه روز عاشورا هر دو مستحبی هستند که با هم تزاحم کردند و از قبیل تزاحم المستحبین است یا مستحبین متزاحمین، قهرا اگر

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مسئله ۱۸- تتمه: حکم قدمین- ادله جواز نظر- دلیل دوم: روایات باب صلاة- برسی دلیل دوم – دلیل سوم- روایت مروک بن عبید- بررسی دلیل سوم ۱۳۹۹/۰۶/۲۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم جواز نظر به قدمین بود. عرض شد به روایاتی در باب صلاة استدلال شده که اینها دلالت می‌کنند بر جواز نظر به قدمین. این روایات را خواندیم. محصّل این روایات آن بود که ستر قدمین در نماز لازم نیست. اما مدعا صرفا این نبود؛ مدعا این بود که نظر به قدمین مطلقا ولو فی غیر حال الصلاة جایز است؛ یعنی مدعای قول به جواز این است. عرض کردیم دو ضمیمه باید در اینجا به این روایات

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مسئله ۱۸-  تتمه: حکم قدمین- ادله جواز نظر- دلیل اول: آیه ۱۳۹۹/۰۶/۲۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در حکم نظر به قدمین بود. عرض شد علی‌رغم اینکه مشهور قائل به عدم جواز نظر به قدمین هستند، اما از کلمات برخی می‌توان تلویحاً جواز نظر را استفاده کرد. وکیف کان چه کسی قائل به جواز نظر به قدمین باشد، چه نباشد، ما الدلیل علی ذلک؛ دلیل بر جواز نظر به قدمین چیست؟ چند دلیل بر جواز می‌توان اقامه کرد. ادله جواز نظر به قدمین دلیل اول: آیه آیه «وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا» است. جلسه گذشته در تبیین نظر قائلین به جواز، اشاره شد که چگونه استدلال به این آیه

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول: عبادات مکروهه – بررسی راه اول در قسم اول – اشکال محقق نایینی به محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۶/۲۵       خلاصه جلسه گذشته بحث در عبادات مکروهه بود که آیا می‎توانیم عبادات مکروهه را به عنوان نقض و اشکال بر قائلین به امتناع اجتماع امر و نهی ذکر کنیم یا خیر؟ عرض کردیم که محقق خراسانی برای عبادات مکروهه سه قسم بیان کردند؛ قسم اول عباداتی بود که نهی به خود آن‎ها متعلق شده است و بدلی هم ندارند، مثل روزه روز عاشورا، ایشان دو قسم دیگر نیز بیان کردند که در ادامه متعرض خواهیم شد. اما در مورد قسم اول ایشان سه وجه برای توجیه

جلسه ۲ – PDF   جلسه دوم مسئله ۱۸-  تتمه: حکم قدمین- قائلین به جواز نظر ۱۳۹۹/۰۶/۲۳         تتمه: حکم قدمین بحث در حکم قدمین و الحاق آن به وجه و کفین بود. تتمه ای که از مسئله هجدهم باقی مانده و البته در متن مسئله هجدهم تحریر هم به آن اشاره ای نشده اما باید مورد رسیدگی قرار گیرد. موضوع بحث این است که آیا نظر به روی پا و کف پای زن بدون تلذذ و ریبه از ناحیه مرد نامحرم جایز است یا خیر؟ عرض شد مشهور قائل به منع شده و قدمین را قدمین را ملحق به وجه و کفین نمی‌دانند. اما برخی هرچند با صراحت جواز را نگفته‎اند، اما از برخی کلماتشان می‌توان

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول: عبادات مکروهه کلام محقق خراسانی – پاسخ تفصیلی ۱۳۹۹/۰۶/۲۳         پاسخ تفصیلی محقق خراسانی بحث در مورد عبادات مکروهه و اشکالی بود که از این ره گذر متوجه قائلین به امتناع و قائلین به جواز وارد می‎شود. عرض کردیم محقق خراسانی یک پاسخ اجمالی به مسئله عبادات مکروهه دادند که دیروز عرض کردیم، اما یک پاسخ تفصیلی نیز ایشان در مورد عبادات مکروهه بیان کردند. هدف محقق خراسانی در واقع  این است که این موارد را از مصداق بودن برای مسئله اجتماع امر و نهی خارج کند، یعنی تصویری ارائه دهد که هیچ یک از اقسام سه گانه عبادات مکروهه مصداق مسئله اجتماع امر

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مسئله ۱۸- مروری بر مباحث گذشته ۱۳۹۹/۰۶/۲۲         اهمیت معرفت و آگاهی به عنوان تبرک روایتی از وجود مقدس نبی مکرم اسلام(ص) خوانده می‎شود و ان شاالله خداوند متعال توفیق درک حقیقت این معارف نورانی را به ما عنایت بفرماید. می‌فرماید: «قلب ليس فيه شي‏ء من الحكمة كبيت‏ خرب‏ فتعلّموا و علّموا و تفقّهوا و لا تموتوا جهّالا فإنّ اللَّه لا يعذر على الجهل‏». دلی که در آن حکمتی وجود ندارد، همانند خانه ویران است؛ پس دانش و علم بیاموزید و تعلیم دهید و بفهمید و نادان از دنیا نروید، چون خداوند متعال بهانه‌ای را برای نادانی نمی‌پذیرد. وجود مقدس پیامبر گرامی اسلام(ص) براساس این روایت به یک مطلب بسیار مهم

جلسه ۱ – PDF جلسه اول تنبیهات مسئله اجتماع امر و نهی – تنبیه اول : عبادات مکروهه – کلام محقق خراسانی – پاسخ اجمالی ۱۳۹۹/۰۶/۲۲         تاثیر علم بر نفس انسان حضرت علی علیه السلام می‎فرماید: «كُلُّ وِعاءٍ يَضيقُ بِما جُعِلَ فيهِ إلاّ وِعاءُ العِلمِ ؛ فإنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ» فضای هر ظرفی در اثر مظروف و محتوای خودش تنگ‎تر می‎شود الا ظرف دانش و علم که با دانش اندوزی و تحصیل علم فضای آن بازتر می شود. هر ظرفی گنجایشی دارد، اگر در آن ظرف چیزی ریخته شود، به میزان چیزی که در آن ظرف ریخته می‏شود از گنجایش آن ظرف کم می‎شود، از یک لیوان خالی بگیرید تا یک حوض بزرگ یا یک استخر بزرگ

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم مسئله ۱۸- مقام دوم: تنبیه: حکم نظر به قدمین- ادله جواز- دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۱/۳۰           تنبیه: حکم نظر به قدمین درباره الحاق قدمین به وجه و کفین در جواز نظر بحثی واقع شده که آیا قدمین هم مانند وجه و کفین از حرمت نظر استثنا شده‌اند یا خیر. آیا به قدمین ـ چه روی پا و چه کف پا ـ از مرأة اجنبیه می‌توان نگاه کرد؟ همچنین آیا ستر آن بر زن واجب است یا نه؟ یعنی در واقع در این باب دو بحث درباره قدمین مطرح است. در باب صلاة هم مسأله ستر قدمین مورد بحث است؛ اما در باب نظر این بحث مطرح

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة – قول چهارم- بررسی اشکالات صاحب جواهر ۱۳۹۸/۱۱/۲۹         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در باب نظر به وجه و کفین قول چهارمی هم در مسأله وجود دارد که البته ماهیتا متفاوت با قول سوم نیست؛ تنها تفاوت آن این است که جواز را علی کراهیة می‌داند. دلیل این قول همان روایات قول سوم است؛ عرض کردیم صاحب جواهر چهار اشکال به این دلیل و این روایات کرده که البته این اشکالات تنها به قول چهارم وارد نمی‌شود، بلکه قابلیت ایراد به قول سوم هم دارد.  بررسی اشکالات صاحب جواهر حالا آیا این اشکالات می‌تواند این تفصیل را

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة – ادله بررسی قول سوم: (تفصیل بین نظر او و تکرار نظر)- قول چهارم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۱/۲۸         نتیجه مباحث گذشته عرض شد تفصیلی در مسأله جواز نظر به وجه و کفین داده شده و آن این است که نگاه اول به وجه و کفین جایز است، اما تکرار نظر و نگاه جایز نیست. عمده دلیل این تفصیل چند روایت بود که این روایات را ذکر کردیم. عرض کردیم این روایات عمدتاً از نظر سندی مشکل ارسال دارند؛ اما از نظر دلالی هم گفتیم چون در برخی نقل‌ها قید «فی الصلاة» آمده؛ ممکن است بگوییم این روایات

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة – قول سوم: تفصیل بین نظر او و تکرار نظر ۱۳۹۸/۱۱/۲۷         نتیجه مباحث گذشته در مسأله هجدهم در باب نظر به وجه و کفین من المرأة الاجنبیه امام(ره) در متن تحریر فرمودند که یک قول، قول به عدم جواز است مطلقا؛ یک قول، قول به جواز است مطلقا؛ قول سوم تفصیل بین نظر اول و تکرار نظر که در نظر اول به وجه و کفین از زنان اجنبیه جایز است اما نظر دوم، سوم و چهارم جایز نیست. ما طیّ جلسات بسیار زیاد، آن دو قول را مورد بررسی قرار دادیم و به تفصیل ادله اینها ذکر

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه یازدهم- دلیل سوم- دلیل چهارم ۱۳۹۸/۱۱/۲۱         طایفه یازدهم  در روایات یک طایفه دیگر هم مورد استدلال قرار گرفته برای جواز نظر به وجه و کفین؛ یعنی طایفه یازدهم که روایاتی است که در باب ستر صلاتی وارد شده است. ما بعضا در لابه‌لای مباحث گذشته به این روایات اشاراتی داشتیم و گاهی آنها را به عنوان مؤید ذکر می‌کردیم.  لکن گروهی این روایات را مستقلا مورد استناد قرار داده‌اند برای جواز نظر به وجه و کفین. این روایات در باب نماز مرأه وارد شده است. آنچه

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- بررسی دو اشکال در مورد روایت فضیل بن یسار ۱۳۹۸/۱۱/۲۰           خلاصه جلسه گذشته تا اینجا از دلیل دوم بر جواز نظر به وجه و کفین تقریبا همه روایاتی که مورد استدلال قرار گرفتند ذکر شد. ده طایفه روایت مورد بررسی قرار گرفتند و تقریبا با قاطعیت می‌توان گفت این روایات دلالت بر جواز نظر به وجه و کفین دارند فی الجمله. همه طوایف اینگونه نیستند ولی کثیری از روایاتی که در این طوایف ذکر شد، قابلیت استدلال دارند.  بررسی دو اشکال در مورد روایت فضیل بن

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم مسئله ۱۸- مقام دوم: حکم نظر به دست و صورت اجنبیة- ادله جواز نظر به وجه و کفین- دلیل دوم: روایات- طایفه دهم: روایات دال بر جواز نظر به وجه و کفین- بررسی روایات ۱۳۹۸/۱۱/۱۹           ادامه بررسی طایفه دهم بحث ما درباره دلالت طایفه دهم از روایات بر جواز نظر به وجه و کفین بود. چند روایت در این طایفه ذکر شد. بعضی از این روایات در جلسات گذشته مورد رسیدگی قرار گرفت. نوبت رسید به صحیحه علی بن سوید. عرض کردیم یک اشکال کلی به دلالت این صحیحه بر جواز نظر به وجه و کفین ایراد شده و آن اینکه قرائنی در این روایت وجود دارد