دروس خارج

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ضد – بررسی ثمره عملی – پاسخ سوم به شیخ بهایی (ترتب) ۱۳۹۷/۰۷/۱۶   خلاصه جلسه گذشته در مورد ثمره عملیه مسئله ضد و نزاعی که در این رابطه وجود دارد بحث کردیم و گفتیم که این ثمره و نزاع قابل قبول نیست. یعنی بنابر قول به اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد و عدم اقتضاء آن ثمره عملیه ای وجود ندارد. بیان عدم ثمره و انکار ثمره را به طور مفصل در جلسه قبل ذکر کردیم. راهی که شیخ بهایی برای انکار ثمره بیان کردند با دو پاسخ مردود شد. پاسخ سوم (ترتب) پاسخ سومی به سخن شیخ بهایی داده شده است که راه ترتب است. شیخ بهایی فرمود: چه

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ضد – بررسی ثمره عملی – تفاوت تقریب محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دوم به شیخ بهایی ۱۳۹۷/۰۷/۱۵   تفاوت تقریب محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دوم به شیخ بهایی قبل از بحث از مسئله ترتب، به مطلبی که وعده داده بودیم رسیدگی می‎کنیم و سپس سراغ مسئله ترتب می رویم. عرض کردیم بین تقریر محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دومی که به شیخ بهایی داده شد تفاوت است. مکرراً اشکال شیخ بهایی نسبت به ثمره عملیه بحث ضد را بیان کردیم. شیخ بهایی معتقد است چه قائل به اقتضاء شویم و چه قائل به عدم اقتضاء، علی کلا القولین نماز مزاحم با ازاله نجاست از مسجد باطل

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ضد – بررسی ثمره عملی – بررسی پاسخ دوم به شیخ بهایی ۱۳۹۷/۰۷/۱۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در ثمره مسئله ضد به این جا رسید که شیخ بهایی ثمره مسئله ضد را انکار کرده و فرمودند: چه قائل به اقتضاء شویم و چه قائل به عدم اقتضاء، نماز مزاحم با ازاله نجاست از مسجد باطل است. پاسخ هایی به ایشان داده شد: پاسخ اول محقق خراسانی به شیخ بهایی: لازم نیست برای عبادت قصد امر کنیم، همین مقدار که عمل محبوب مولی باشد و مکلف قصد محبوبیت یا قصد ملاک کند کافی است. پاسخ محقق خراسانی به شیخ بهایی مورد اشکال محقق نایینی قرار گرفت که در جلسات قبل بیان شد و مورد

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم ضد – بررسی ثمره عملی – اشکال صاحب منتقی الاصول به محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۷/۰۷/۱۱   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم شیخ بهایی معتقد است چه بنابر قول به اقتضا و چه بنابر قول به عدم اقتضاء، نماز مزاحم با ازاله باطل است و این بحث فاقد ثمره عملی است. محقق خراسانی به شیخ بهایی اشکال نمودند که نتیجه اشکال ایشان این است که ثمره این بحث به قوت خود باقی است. یعنی بنابر قول به اقتضاء نماز باطل است ولی بنابر قول به عدم اقتضاء نماز صحیح است. محقق نایینی به دفاع از شیخ بهایی به محقق خراسانی اشکالی کردند که در جلسه قبل بیان کردیم. محصل اشکال محقق نایینی این

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم ضد – بررسی ثمره عملی – کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۷/۰۷/۱۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا بین قول به اقتضاء و عدم اقتضاء ثمره عملیه‌ای می‎باشد یا خیر؟ یعنی آیا بر نزاع و اختلاف بین قائل شدن به این که امر به شئ مقتضی نهی از ضد است یا این‎که امر به شئ مقتضی نهی از ضد نیست، ثمره عملیه‌ای مترتب می شود یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: این بحث دارای ثمره عملیه است و آن این که، اگر قائل به اقتضاء شویم، در ضد خاص عبادی باید قائل به فساد و بطلان شویم و اگر قائل به عدم اقتضاء شویم، عمل عبادی که ضد خاص به

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم ضد – بررسی ثمره عملی – طریق دوم برای انکار ثمره و بررسی آن ۱۳۹۷/۰۷/۰۹   خلاصه جلسه گذشته برای بحث از «امر به شئ مقتضی نهی از ضد می باشد یا خیر»؟ ثمره ای عملی بیان شده که محل نقض و اشکال قرار گرفته است. ثمره عملی: اگر قائل به اقتضاء شویم، در ضد خاص عبادی مثل نماز که ضد ازاله می¬باشد، اگر ازاله ترک شود، موجب بطلان نماز است؛ ولی اگر قائل به عدم اقتضاء شویم نتیجه اش این است که در حالی که ازاله واجب بوده اگر اتیان به نماز شود، نماز صحیح است. پس طبق یک قول اگر مکلف در حالی که باید از مسجد ازاله نجاست کند نماز بخواند،

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم ضد – ثمره عملی بحث اقتضاءامر به شئ نسبت به نهی از ضد ۱۳۹۷/۰۷/۰۸   خلاصه جلسه گذشته ثمره عملی بحث اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد برای بحث از این که آیا امر به شئ مقتضی نهی از ضد می باشد یا خیر؟ ثمره ای عملی بیان شده که عبارت است از این که، طبق نظر قائلین به اقتضاء اگر ضد خاص عبادت باشد، عبادت فاسد و باطل است. اما طبق نظر قائلین به عدم اقتضاء این عبادت فاسد و باطل نیست. اگر امر به شئ مقتضی نهی از ضد خاص باشد و آن ضد خاص یک عمل عبادی باشد، مجرای این ثمره است که ما مثال به ازاله و

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم ضد – ثمره عملی بحث اقتضاءامر به شئی نسبت به نهی از ضد ۱۳۹۷/۰۷/۰۷    ثمره عملی بحث اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد نظر مختار در بحث از ضد این شد که امر به شئ نه مقتضی نهی از ضد خاص است و نه مقتضی نهی از ضد عام است. تنها یک مسئله باقی مانده که دروازه ورود به بحث ترتب می باشد و آن نیز بحث از ثمره مسئله ضد است. این بحث که امر به شئ مقتضی نهی از ضد می باشد یا خیر؛ آیا ثمره ای دارد یا ندارد؟ آیا این بحث صرفاً یک بحث علمی است یا ثمره عملی نیز دارد؟ اگر شخصی قائل به اقتضاء

جلسه ۱ – PDF جلسه اول تذکر اخلاقی (برتری عالم عامل بر عابد) ۱۳۹۷/۰۷/۰۴   برتری عالم عامل بر عابد در جلسه قبل مطالبی درباره وجه اهمیت علم و برتری عالم و فقیه نسبت به عابد بیان شد. رسول خدا (ص) در روایتی می فرمایند: «فَقِيهٌ‏ وَاحِدٌ أَشَدُّ عَلَى‏ الشَّيْطَانِ‏ مِنْ‏ أَلْفِ‏ عَابِد» ؛ وجود یک فقیه بر شیطان، شدیدتر و سخت تر و مشقت بارتر است از وجود بیش از هزار عابد. اگر هزار عابد کار شیطان را سخت می کنند یک فقیه از هزار عابد بر شیطان گران تر است. در این جلسه اشاره¬ای می کنم به این که عالمی این ارزش و برتری را دارد، عالمی در روز قیامت می تواند شفاعت کند، عالمی اشد بر شیطان

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- جمع بندی- کنترل جمعیت(اقوال و انظار) ۱۳۹۸/۰۲/۰۹           جمع بندی بر حرمت عقیم سازی یا بستن لوله مردان و زنان که منجر به عقم دائمی می‌شود، چهار دلیل اقامه شد. یکی حرمت اضرار به نفس که شامل این روش می‌شود. دوم آیه ۱۱۹ سوره نساء که تقریب استدلال به آن و اشکال آن بیان شد؛ سوم روایات مربوط به حرمت اخصاء و چهارم اجماع. مجموع این ادله را ملاحظه فرمودید. در مورد دلیل اول عرض کردیم این دلیل هم نیاز به اثبات کبروی دارد و هم اثبات صغروی. در ناحیه کبری

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- بررسی دلیل سوم(روایات اخصاء)- دلیل چهارم(اجماع) و بررسی آن ۱۳۹۲/۰۲/۰۸           خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل سوم از ادله حرمت عقیم سازی بود. روایاتی در مورد اخصاء وارد شده که بر طبق آنها از این عمل نهی شده و ظهور در حرمت دارد. تقریب استدلال به این روایات ذکر شد و عرض کردیم برای اینکه ببینیم آیا استدلال به این روایات تمام است یا نه، لازم است که مقدمه‌ای ذکر شود. در آن مقدمه ما اجمالاً درباره عملکرد بیضه در مردان یک توضیحات مختصری را دادیم. ادامه بررسی دلیل سوم(روایات

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- دلیل سوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۷           خلاصه جلسه گذشته بحث درباره ادله حرمت بستن لوله‌های مردان و زنان یا به عبارت دیگر عقیم سازی بود. دو دلیل تا اینجا مورد بحث و بررسی قرار گرفت. دلیل اول مسأله حرمت اضرار به نفس و دلیل دوم هم آیه ۱۱۹ سوره نساء بود. دلیل سوم دلیل سوم روایاتی است که نهی از اخصاء یا اختصاء کرده است. خصاء یا اخصاء به معنای اخته کردن آدمی یا حیوان است؛ چون این کار هم در مورد انسان‌ها و هم در مورد حیوان صورت می‌گیرد. خصاء مصدر از

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند-بررسی ادله حرمت- بررسی دلیل دوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله‌ای است که برخی بر حرمت عقیم سازی اقامه کرده‌اند. دلیل اول مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که این دلیل اطلاق ندارد و نمی‌تواند مطلقا عقیم سازی را حرام کند. البته اگر یک غرض عقلایی قابل قبولی در کار نباشد و ضرری که ایجاد می‌کند یک ضرر مهم و بسیار معتدبه باشد، در این صورت می‌توانیم حکم به حرمت کنیم. دلیل دوم هم استناد به آیه ۱۱۹ سوره نساء بود. محصّل استدلال به این آیه آن شد که عقیم سازی یا

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- نتیجه بحث در دلیل اول- دلیل دوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۳           خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل بر حرمت عقیم سازی که در قالب بستن لوله‌های مردان و زنان محقق می‌شود، عرض شد یکی از ادله، حرمت اضرار به نفس است. هم بحث کبروی حرمت اضرار به نفس را مطرح کردیم و هم درباره معنای ضرر در این عنوان مطالبی را ذکر کردیم و اقوال مختلفی که در این رابطه ذکر شده، مورد تعرض قرار گرفت. نتیجه بحث در دلیل اول نتیجه بحث این می‌شود که اگر نقص در بدن انسان ایجاد شود

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎ شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه اول) ۱۳۹۸/۰۱/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در دسته دوم از راه‌هایی بود که موجب عقم نمی‌شوند ولی جلوی بارداری را می‌گیرند. دسته اول راه‌هایی بودند که قبل از انعقاد نطفه این امکان را از بین می‌بردند. دسته دوم راه‌هایی هستند که بعد از انعقاد نطفه مانع تکون فرزند می‌شوند. راه اول از این گروه استفاده از داروها و قرص‌هایی است که دو منظوره هستند؛ یعنی هم می‌توانند تخمک تولید شده در رحم زن را از بین ببرند و هم مانع چسبندگی نطفه به جداره رحم شوند؛ به عبارت دیگر جلوی

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- اقوال در معنای ضرر و تفاوت آنها ۱۳۹۸/۰۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در مورد دو راهی که مردان یا زنان انجام می‌دهند به منظور پیشگیری از بارداری و این راه موجب عقم دائم می‌شود، عرض کردیم بحث ما براساس پیش فرض‌هایی است که در این مسأله لازم است مورد توجه قرار گیرد. می‌خواهیم ببینیم آیا این راه ـ یعنی بستن لوله در مردان و زنان ـ با توجه به اینکه موجب عقم دائم می‌شود، جایز است یا نه. نکته به این نکته باید توجه داشت که بستن لوله چه در مردان و چه در زنان، کار طبیب

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- تنقیح موضوع بحث(پیش فرضها) ۱۳۹۸/۰۱/۳۱           ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند بحث در راه‌های جلوگیری از بارداری و عدم تکون و تولد فرزند بود. عرض کردیم ما به حسب حکم اولی این امور را بررسی می‌کنیم، اما به حسب حکم ثانوی إن شاء الله در آینده این امور مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این راه‌ها به دو دسته کلی تقسیم شده‌اند. یکی راه‌هایی که موجب عقم نمی‌شوند که تارة قبل از انعقاد نطفه و اخری بعد از انعقاد نطفه صورت می‌گیرد که این بخش را بررسی کردیم. اما دسته دوم راه‌هایی هستند که

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۱۳۹۸/۰۱/۲۸           خلاصه جلسه گذشته جهت پنجم از جهاتی که می‌توان مسأله استفاده از روش IUD را از نظر فقهی بررسی کرد، مسأله عنوان اضرار به نفس است. در جلسه قبل بحث کبروی اضرار به نفس را اجمالاً متعرض شدیم؛ محصل بحث این شد که اضرار به نفس به مقتضای ادله مطلقا حرام نیست و نهایت این است که بین ضرر معتدبه و غیر ضرر معتدبه فرق است. قدر متیقن از آن، ضرری است که منجر به هلاکت

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۱۳۹۸/۰۱/۲۷           خلاصه جلسه گذشته در بحث از مشروعیت استفاده از روش IUD عرض کردیم به غیر از مسأله صدق عنوان سقط جنین و عنوان از بین بردن نطفه، به اعتبار برخی مقارنات حرام این کار، نیز این مسأله باید مورد بررسی قرار گیرد. در مورد نظر و لمس عرض کردیم اصل حرمت نظر و لمس اجنبیه را بعداً بحث می‌کنیم؛ ادله‌ای که بر حرمت نظر و لمس دلالت می‌کند بعداً مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ما در

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۲۶/۰۱/۱۳۹۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در جواز یا عدم جواز استفاده از روش IUD بود که برای از بین بردن نطفه قبل از لانه گزینی و اتصال به جداره رحم آن را از بین می‌برد. عرض کردیم برای بررسی حکم استعمال و استفاده از این روش برای جلوگیری از بارداری، از چند جهت می‌توانیم این موضوع را بررسی کنیم. یکی از جهت صدق عنوان سقط جنین بود که این را ذکر کردیم؛ گفتیم از این جهت نمی‌توانیم این روش را محکوم