دروس خارج

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری جهت اثباتی- (از حیث قضا) ۱۳۹۵/۰۲/۰۵ در بحث از اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری از حیث اعاده؛ چهار فرض مطرح شد که در سه فرض قائل به اجزاء و در یک فرض قائل به عدم اجزاء شدیم. اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری از حیث قضا بحث در این مقام عبارت است از اینکه؛ مکلف در داخل وقت به آب دسترسی ندارد( اعم از اینکه به آب دسترسی نداشت و در اول وقت نمازش را با تیمم خواند و تا آخر وقت نیز به آب دسترسی پیدا نکرد، یا اینکه در ابتدای وقت به آب دسترسی داشت ولی

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری جهت اثباتی- (از حیث اعاده) ۱۳۹۵/۰۲/۰۱ فرض چهارم  آخرین فرضی که به حسب مقام اثبات در بحث اجزاء در اوامر اضطراری به حیث اعاده مطرح است تقریبا همان فرض سوم با تفاوتی جزیی می باشد. فرض سوم مبتنی بر چند امر بود: اول: قائل به تعدد اوامر باشیم. دوم: تعدد اوامر را ناشی از اختلاف ماهیت مامور به بدانیم. سوم: اجماعی هم در کار نباشد که بر اساس آن بگوییم فقط یک تکلیف را انجام دهیم. چهارم: دلیل مبدَل اطلاق داشته باشد. در فرض چهارم نیز بعضی از این امور معتبر می باشند. یعنی فرض چهارم مبتنی بر این است که:

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم اجزاء_ مقام: دوم اجزاء_ اتیان مامور به، به امر اضطراری جهت اثباتی- (از حیث اعاده) ۳۱/۰۱/۱۳۹۵ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد در جهت اثباتی از بحث اجزاء اوامر اضطراری از حیث اعاده چهار فرض قابل تصور است. لذا مسئله اجزاء در چهار فرض مورد بررسی قرار می¬گیرد. دو فرض در جلسه گذشته مطرح شد و معلوم گردید در این دو فرض باید قائل به اجزاء شویم. فرض اول عبارت بود از اینکه مبنای ما در بحث از تعدد یا عدم تعدد اوامر؛ عدم تعدد اوامر باشد و اوامر در هر تکلیفی بیشتر از یک امر نباشد، لکن مولا برای حالات مختلف مکلف و کیفیت اتیان مکلف در حالات مختلف، بیان

جلسه ۹۰ – PDF جلسه نود اجزاء_ مقام: دوم اجزاء_ به اتیان مامور به، به امر اضطراری جهت اثباتی- از حیث اعاده ۱۳۹۵/۰۱/۳۰ خلاصه جلسه گذشته در بحث اجزاء در اوامر اضطراری بیان شد که در دو مقام بحث می کنیم، یک بحث ثبوتی و یک بحث اثباتی. در بحث از جهت ثبوتی بیان شد که محقق خراسانی چهار صورت تصویر کردند که از آن چهار صورت در سه صورت قائل به اجزا شدیم و در یک  صورت قائل به عدم اجزاء. اما در جهت اثباتی بیان شد که در دو بخش و دو حیث بحث می شود؛ یکی از حیث اعاده و دیگری از حیث قضا. در حیث اول که بحث از لزوم اعاده یا جواز اکتفاء به مامور

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم اجزاء_ مقام دوم_ اجزاء به اتیان مامور به، به امر اضطراری ( جهت ثبوتی) ۱۳۹۵/۰۱/۲۹ خلاصه جلسه گذشته  در جهت ثبوتی اجزاء در اوامر اضطراری( اوامر واقعی ثانوی ) نسبت به اوامر واقعی اولی محقق خراسانی چهار صورت تصویر نمودند که صورت اول بیان شد و معلوم گردید در فرض مشروعیت نماز با تیمم در اول وقت، اگر نماز با تیمم با همه شرایط خوانده شود و عمل مکلف وافی به همه مصالح مورد نظر شارع باشد و هیچ نقصان و کمبودی نسبت به مامور به به امر اولی نداشته باشد. در اینصورت از نظر عقل قطعا این نماز مجزی از امر اولی واقعی می باشد. مانند نماز مسافر نسبت به نماز

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم اجزاء_ مقام دوم اجزاء اتیان به مامور به نسبت به امر دیگر ۱۳۹۵/۰۱/۲۸ مروری بر مباحث گذشته همانطور که در ابتدای بحث اجزاء بیان شد، در دو مقام بحث می¬کنیم. مقام اول عبارت بود از بحث از اتیان به ماموربه  نسبت به امر خودش که بتفصیل بحثش بیان شد و نتیجه گرفتیم که از نظر عقل اتیان به مامور به، مجزی از امر خودش می باشد و به مناسبت، بحث امتثال بعد الامتثال و تبدیل امتثال بیان شد. مقام دوم: اجزاء اتیان به مامور به نسبت به امر دیگر اما مقام دوم که بحث اصلی اجزاء می¬باشد، عبارت از  بحث از اجزاء اتیان به مامور به نسبت به امر دیگر است.  همانطور

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش- تبدیل امتثال بررسی مورد دوم در شرع ۱۳۹۵/۰۱/۲۵ بررسی مورد دوم از شرع مورد دوم از شرعیات که بعضی به عنوان جواز تبدیل امتثال از آن یاد کرده¬اند، امر به اعاده نماز آیات در بعضی از اسباب آن مثل خسوف یا کسوف است که تا حدی استمرار دارد و مدتی طول می کشد که پدیده ماه گرفتگی یا خورشید گرفتگی تمام شود. لذا در بعضی روایات امر به اعاده نماز آیات تا زمان پایان یافتن این اسباب شده است. به عبارت دیگر: وقتی خسوف اتفاق می¬افتد نماز آیات در یک فاصله زمانی یک بار واجب می¬شود، لکن در روایت  صحیحه ای با تعبیر «فاعد»

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش- تبدیل امتثال بررسی روایات ۱۳۹۵/۰۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته  بحث در بررسی مواردی بود که محقق خراسانی به عنوان دلیل از شرع بر جواز تبدیل امتثال ذکر فرمودند. بیان شد که برای بررسی صحت و سقم استشهاد محقق خراسانی بر اثبات جواز تبدیل امتثال در شرع، باید روایات این مسئله را بررسی کنیم که آیا مسئله جواز تبدیل امتثال از این روایات استفاده می شود یا نه؟ همانطور که در جلسه قبل بیان شد؛ چهار دسته روایت در مورد استحباب اعاده نماز فرادی به صورت نماز جماعت وارد شده است. دسته اول دلالت بر استحباب اعاده به صورت جماعت دارد که این روایات مورد بررسی

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش- تبدیل امتثال ۱۳۹۵/۰۱/۲۲ خلاصه جلسه گذشته در جلسات گذشته دو پاسخ به مواردی که از شرع برای جواز تبدیل امتثال ذکر شد بیان گردید. یک پاسخ، پاسخی کلی بود که ما به محقق خراسانی دادیم و یک پاسخ، پاسخی بود که محقق اصفهانی بیان کرده بودند و از اساس مسئله را حل می کرد. با توجه به پاسخ های داده شده به محقق خراسانی؛ باید قائل به عدم دلالت این روایات بر اثبات جواز تبدیل امتثال شد و ادله دال بر جواز در این امور را حمل بر معنای خلاف ظاهر آنها کرد. پاسخ سوم: بررسی روایات تبدیل نماز فرادی به جماعت در مثالی

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش- تبدیل امتثال ۱۳۹۵/۰۱/۲۱ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد مقام اول در بحث اجزاء، مربوط به اجزاء اتیان به مامور به، به امر واقعی اولی است که از نظر عقل بدیهی است اگر کسی مامور به را با تمام خصوصیات و شرایط اتیان کند نسبت به امر واقعی اولی مجزی و باعث سقوط امر می گردد. لکن بحث در امتثال بعد الامتثال و تبدیل امتثال است. محقق خراسانی فرمودند: امتثال بعدالامتثال یا به تعبیر دیگر امتثال عقیب الامتثال جایز نیست و عقلا معنا ندارد که وقتی امتثالی نسبت به  یک امر محقق شد، بعد از آن امتثال دیگری نسبت به همان امر محقق

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش ۱۳۹۵/۰۱/۱۸ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در مقام اول در بحث از اجزاء نسبت به امر واقعی اولی بیان شد، از نظر عقلی کاملا بدیهی است اگر شخصی مامور به را با تمام خصوصیات و شرایط اتیان کند از امر واقعی اولی کفایت می کند و نیازی به امتثال دوباره عمل نیست. به مناسبت، بحث از امتثال بعد از امتثال و تبدیل امتثال مطرح شد که محقق خراسانی فرمودند: امتثال بعد از امتثال عقلا جایز نیست؛ زیرا وقتی امر مولا با تمام شرایط امتثال شد دیگر امری وجود ندارد تا دوباره همان امر امتثال شود. لذا ایشان امتثال عقیب الامتثال یا امثتال بعد الامتثال

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم اجزاء_ مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش ۱۳۹۵/۰۱/۱۷  مقام اول: اجزاء نسبت به امر خودش آنچه مربوط به بحث اجزاء است در دو مقام قابل بحث می¬باشد. مقام اول در مورد اجزاء نسبت به امر خودش است یعنی اگر مامور به علی وجهه و با تمام خصوصیات اتیان شود، آیا عمل مکلف نسبت به امر خودش مجزی است یا نه؟ مثلا اگر امر به نماز با وضو شده باشد و مکلف نماز را با وضو و با تمام خصوصیات و شرایط اتیان کرده باشد؛ آیا اتیان به نماز مع الوضو با تمام خصوصیات و شرایط کفایت از امر مولا می کند یا نه؟ آیا موجب اسقاط امر می¬شود یا نه؟ در

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم اجزاء_ مقدمه _ مطلب چهارم (ارتباط مسئله اجزاء و مسئله مره و تکرار )_ مطلب پنجم (ارتباط مسئله اجزاء و تبعیت قضا از اداء) ۱۳۹۵/۰۱/۱۶  مطلب پنجمی که در مقدمه بحث اجزاء مطرح گردیده، ارتباط دو بحث اجزاء و تبعیت قضا از اداء می باشد. توهم شده که این دو مسئله با یکدیگر مرتبط می¬باشند لکن محقق خراسانی می¬فرمایند: این دو مسئله با هم تفاوت اساسی دارند؛ زیرا در یک صورت مسئله عقلی و در صورت دیگر مسئله لفظی می¬باشد. مسئله تبعیت ادا از قضا یک مسئله لفظی است زیرا در این مسئله بحث از این است که صیغه امر که مبین تکلیف در یک محدوده زمانی خاص است آیا ظهور در

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتاد اجزاء_ مقدمه _ مطلب چهارم (ارتباط مسئله اجزاء و مسئله مره و تکرار )_ مطلب پنجم (ارتباط مسئله اجزاء و تبعیت قضا از اداء) ۱۳۹۵/۰۱/۱۵ مطلب چهارم: ارتباط مسئله اجزاء و مسئله مره و تکرار یکی از مطالبی که محقق خراسانی متعرض شده اند این است که آیا مسئله اجزاء و مسئله مره و تکرار به یکدیگر مرتبط هستند یا نه؟ چند احتمال در این مسئله متصور است: احتمال اول: اتحاد علت مطرح شدن این بحث این است که در مسئله مره و تکرار بحث در این است که اگر مامور به در خارج یک بار انجام شود از آن تعبیر به مره می کنند و این همان اجزاء است؛ زیرا اجزاء یعنی کفایت

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم اجزاء_ مقدمه _ مطلب سوم مفردات عنوان بحث:«اجزا» ۱۳۹۴/۱۲/۱۹  خلاصه جلسه گذشته از عبارات فقها و اصولیین این¬گونه بر می آید که آنها إجزا را به معانی مختلفی تفسیر نموده اند. البته ذکر این تفاسیر به معنای آن نیست که ایشان در صدد بیان معنای اصطلاحی خاصی برای إجزا بوده¬اند، اما به هر حال ایشان در عبارات خود اجزا را به معانی مختلف تفسیر کردند که گویی معنای خاصی را برای إجزا، حداقل در دایره اصول و فقه در نظر گرفته اند. در¬ جلسه قبل دو معنا؛ برای إجزا یکی« اسقاط التعبد به ثانیا» و دیگری «اسقاط القضا» ذکر شد و معلوم گردید دو معنای مذکور، دارای مشکلاتی است که نمی توان

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم اجزاء_ مقدمه _ مطلب سوم (مفردات عنوان بحث_ « اجزاء») ۱۳۹۴/۱۲/۱۸ همانطور که بیان شد عنوان مورد بحث دارای اجزایی است که درباره دو جزء از آن یعنی« یقتضی » و« علی وجهه » بحث کردیم. کلمه « اجزاء » سه معنا و سه احتمال درباره معنای اجزاء بیان شده است: ۱: اجزاء به معنای« اسقاط التعبد به ثانیا » باشد؛ طبق این معنا که در کلمات بعضی از اصولیین وارد شده، معنای عنوان محل بحث این است که، آیا اتیان به مامور به موجب اسقاط همین مامور به برای بار دوم می شود یا خیر؟ یعنی اگر کسی نماز با تیمم خواند، عمل او موجب اسقاط خواندن نماز با تیمم برای

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم اجزاء_ مقدمه _ مطلب سوم مفردات عنوان بحث:«یقتضی» حق در مسئله ۱۳۹۴/۱۲/۱۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در کلمه«یقتضی» بود. تا کنون سه نظر بیان شد: نظر مشهور: «یقتضی» را در یک مورد به معنای علیت و سببیت بدانیم و در یک مورد به معنای کاشفیت و دلالت. نظر محقق خراسانی:«یقتضی» در همه جا به معنای علیت و سببیت است. نظر امام(ره): اساسا عنوان یقتضی حذف و عنوان بحث این باشد:« الاتیان بالمامور به مجزء ام لا ». مبنای هر سه قول به تفصیل شد. حق در مساله حال باتوجه به مطالب بیان شده بهتر است که یقتضی را حفظ کنیم یا مثل محقق خراسانی ملتزم شویم به اینکه اقتضا همه جا به

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم اجزاء_ مقدمه _ مطلب سوم مفردات عنوان بحث:«یقتضی» بیان و بررسی نظر امام(ره) در مورد« یقتضی » ۱۳۹۴/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد کلمه « یقتضی » که در عنوان محل بحث وارد شده، نظر محقق خراسانی را بیان کردیم. ایشان فرمودند: یقتضی در همه موارد به معنای سببیت و علیت است. نظر امام(ره) این بود که به طور کلی این کلمه از عنوان بحث حذف شود، زیرا در این مقام« یقتضی» را نمی¬توان به معنای سببیت و علیت دانست، چون اتیان به مامور به، به عنوان یک واقعیت تکوینی، نمی تواند سببیت برای اجزاء به معنای کفایت و عدم لزوم اعاده و قضا که یک امر اعتباری است داشته باشد. پس

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم اجزاء_ مقدمه _ مطلب سوم مفردات عنوان بحث:«یقتضی»نظر امام(ره) در مورد« یقتضی » ۱۳۹۴/۱۲/۱۵ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته پیرامون مفردات عنوان بحث، مطالبی درباره« علی وجهه » و« یقتضی » بیان شد و گفتیم که  محقق خراسانی در مورد عنوان« یقتضی »نظر خاصی دارند. محصل نظر ایشان این شد که« یقتضی » به طور کلی می تواند به معنای سبیت و علیت باشد. قبلا گفته شد در مواردی که بحث از اجزاء نسبت به خود آن امر مطرح است به معنای سببیت است ولی در مواردی که بحث از اجزاء امر واقعی ثانوی یا امر ظاهری نسبت به امر واقعی اولی«یقتضی» مطرح است« یقتضی » به معنای کاشفیت و دلالت

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم اجزاء- مقدمه_ مطلب سوم_ (مفردات عنوان بحث) کلام محقق خراسانی در معنای« یقتضی» ۱۳۹۴/۱۲/۱۲ خلاصه جلسه گذشته در بحث از توضیح عناوین بحث بیان شد که منظور از کلمه« علی وجهه » به معنای اتیان به مامور به با تمام خصوصیات و شرایط معتبر، اعم از شرایط عقلی و شرایط شرعی، می باشد. در مورد کلمه« یقتضی » نیز بیان شد که یقتضی به دو معنا می باشد؛ یکی به معنای علیت و سببیت و مؤثریت و دیگری به معنای دلالت و کاشفیت. ولی همانطور که در مسئله اجزاء بیان شد، اگر  اجزاء نسبت به امر به خود آن شی مقصود باشد، یقتضی به معنای علیت و سببیت است. ولی اگر اجزاء