دروس

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم نتیجه مقدمات پنج گانه – ادای حق نفس از مسیر ادای حق اعضای هفت‌گانه ۱۳۹۹/۰۹/۱۹ نتیجه مقدمات پنج‌گانه پنج مقدمه ذکر کردیم؛ محصل مطالبی که در این پنج مقدمه گفتیم و نتیجه‌ای که از این مقدمات پنج‌گانه می‌گیریم این است که ادای حق نفس انسان، ادای حق خودِ انسانی، جدا از ادای حقوق اعضا و جوارح نیست. اگر انسان می‌خواهد خودش را به نحو کامل تحت بندگی و طاعت خدا قرار دهد، راهش این است که همه قوای حرکتی و ادراکی خود را در این مسیر تنظیم کند. انسان قوایی دارد؛ این قوا هر یک در مرتبه‌ای هستند. چه بگوییم قوای انسانی وجودی جز وجود نفس ندارند، کما ذهب الیه صدر المتألهین،

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – بررسی عبارت تحریر و عروه ۱۳۹۹/۰۹/۱۹         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۲ سخن از مستثنیات حرمت نظر و لمس است؛ عرض کردیم نظر و لمس اجنبیه و اجنبی از سوی شخص غیرمماثل جایز نیست، لکن مواردی استثنا شده از حرمت نظر و لمس. عرض کردیم امام(ره) در مسأله ۲۲ دو مورد را استثنا کرد‌ه‌اند؛ مرحوم سید در عروه در مقام ذکر موارد استثنا، شش مورد را استثنا کرده‌اند. یک اشاره‌ای به تفاوت بین این دو سخن هم داشتیم؛ لکن هم درباره عبارت تحریر و هم در مورد عبارت مرحوم سید ملاحظه‌ای وجود دارد که این را قبل از ورود به

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر دهم: اقسام نهی به حسب متعلق – بررسی کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۹/۱۹         خلاصه جلسه گذشته در مورد اقسام نهی از حیث متعلق و اینکه آیا همه این اقسام داخل محل نزاع هستند یا بعضی از اقسام داخل محل نزاع هستند سخن محقق خراسانی ذکر شد. عرض کردیم اشکالاتی به این کلام وارد شده که این اشکالات بعضا به اصل انعقاد این مقدمه است که ضرورتی برای آن ندیدند و اینکه ربطی به بحثی ندارد، بعضی از این زاویه که نیازی به ذکر این اقسام نیست و بعضی از این زاویه که این بحث اجنبی عن المقام و همچنین

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – کلام سید و فرق آن با تحریر ۱۳۹۹/۰۹/۱۸         مسأله ۲۲ «يستثنى من حرمة النظر و اللمس في الأجنبي و الأجنبية مقام المعالجة إذا لم يمكن بالمماثل كمعرفة النبض إذا لم تمكن بآلة نحو الدرجة و غيرها، و الفصد و الحجامة و جبر الكسر و نحو ذلك». امام بعد از بیان حکم نظر و لمس اجنبی و اجنبیه، در این مسأله به بیان مستثنیات از حرمت نظر و لمس می‌پردازد. تاکنون فرمودند نظر به اجنبی و اجنبیه ـ با همه حدود و ثغورش ـ و لمس حرام است الا فی هذه الموارد. موارد آن کدام است؟ امام(ره) در اینجا دو مقام

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ نکته ای درباره مقدمه نهم ۱۳۹۹/۰۹/۱۸         خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره اقسام نهی از حیث متعلق آن بود. کلام محقق خراسانی را ذکر کردیم و گفتیم به نظر ایشان کدام یک از این اقسام داخل در محل نزاع است و کدام یک خارج، این اقسام در بحثی که داشتیم مربوط به عبادات بود، همین بحث در مورد معاملات نیز جریان دارد یعنی دیگر نیازی نداریم که یک یک این موارد را در معاملات توضیح دهیم، تقریبا همین اقسام در مورد معاملات نیز جریان دارد. درباره این سخن و مقدمه انظار و آراء گوناگونی بیان شده است که در

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – مقام سوم: نظر به ناخن و دندان – بررسی مسأله طبق مبانی مختلف – خاتمه: نظر به عضو پیوندی ۱۳۹۹/۰۹/۱۷         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۱ گفتیم در سه مقام باید بحث کنیم؛ مقام اول درباره نظر به عضو مبان به نحو کلی بود. مقام دوم درباره نظر به شعر منفصل بخصوصه و مقام سوم درباره نظر به اجزائی مثل ناخن و دندان است. در دو مقام گذشته بحث به تفصیل صورت گرفت و انظار و اقوال هم مورد تعرض واقع شد. مقام سوم: نظر به ناخن و دندان منفصل اما مقام سوم که درباره نظر به ناخن و دندان

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر دهم: اقسام نهی به حسب متعلق – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۹/۱۷         امر دهم: اقسام نهی به حسب متعلق این آخرین امری است که محقق خراسانی در مباحث مقدماتی این مسئله بیان کرده‎اند. این امر پیرامون اقسام نهی به حسب متعلق نهی است. در گذشته در یکی از مقدمات درباره اقسام نهی به حسب خود نهی مطالبی را عرض کردیم. عرض کردیم، در یک تقسیم نهی به دو قسم مولوی و تنزیهی تقسیم می‏شود، در یک تقسیم، نفسی و غیری، در یک تقسیم، اصلی و تبعی؛ آنجا بحث در این بود که آیا همه این اقسام داخل در محل

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم شرط اصلی قاعده: کفر صرف _ بررسی شمول قاعده نسبت به مخالف و منتحل للاسلام ۱۳۹۹/۰۹/۱۶   شرط اصلی قاعده بحثمان درباره مدارک و مستندات قاعده و همچنین قلمرو قاعده تقریبا به پایان رسید. یک بحثی در برخی از کتب قواعد فقهیه به عنوان خاتمه یا تتمه ذکر شده که مشتمل بر چهار امر است. صاحب عناوین این دو را به عنوان تتمه مسئله ذکر کرده و می‌گوید: بقی الکلام فی امورٍ، این‌ها تتمه مسئله محسوب می‌شوند. در بعضی از کتاب های قواعد فقهی به عنوان خاتمه که مشتمل بر چهار امر است ذکر شده است. این چهار امر در واقع دو امرش مربوط می‌شود به دو فرع فقهی که ما این‌ها

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده –مقام دوم: نظر به شعر منفصل – دلیل جواز و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۱۶         خلاصه جلسه گذشته سخن و بحث درباره نظر به شعر منفصل بود. عرض کردیم اقوال در این موضوع مختلف است؛ برخی قائل به جوازند و برخی قائل به عدم جواز. دلیل مرحوم نراقی بر عدم جواز نظر به شعر منفصل را بیان کردیم و اشکالات آن را مورد اشاره قرار دادیم. چه نظر به سایر اعضای منفصل را از دید ایشان جایز بدانیم یا ندانیم، یعنی اینکه ایشان در مورد سایر اجزا چه می‌گویند، این بحثی است که از مسأله شعر جداست؛ در مورد شعر ایشان یک دلیل

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر نهم – تأسیس اصل در مسئله – مقام دوم: از جهت مسئله فقهی ۱۳۹۹/۰۹/۱۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در تأسیس اصل در مسئله بود، عرض کردیم از جهت مسئله اصولی نه به جهت لفظی و نه به جهت عقلی اصلی در مسئله وجود ندارد تا ما در هنگام شک به آن رجوع کنیم البته واضح است که این در فرض عدم دستیابی به دلیل است، (اعم از عموم یا اطلاق) لذا در مسئله اصولی معلوم شد که اصلی نداریم. مقام دوم: از جهت مسئله فقهی از جهت مسئله فرعی فقهی ممکن است یک تفاوتی بین این مسئله و

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله جواز – دلیل اول، دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۹/۱۵         ادله جواز تا اینجا درباره ادله جواز نظر به عضو مبان و قطع شده، مطالبی را عرض کردیم. نتیجه آن شد که هیچ یک از ادله سه‌گانه عدم جواز نظر، تمام نیست؛ نه آیه و نه طوایف چندگانه‌ای که از روایات ذکر کردیم و نه استصحاب. در مقابل، باید ببینیم دلیلی بر جواز نظر به عضو مبان هست یا خیر. دلیل اول: اصل برائت اگر دلیل بر حرمت نداشته باشیم، اصل برائت اقتضای جواز دارد؛ همین که دلیل بر حرمت نبود، قهراً طبق اصل برائت در شبهات تحریمیه

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم قلمرو قاعده _ ج) بخش سوم: حقوق و تکالیف مشترک _ قسم سوم: حقوق با سابقه در کفر _ مقتضای تحقیق در مسئله ۱۳۹۹/۰۹/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در بخش سوم از حقوقی که در قلمرو قاعده جب مورد بررسی قرار می‌گیرد، عرض کردیم یک قسم از حقوق، حقوقی هستند که مشترک بین خداوند و مردم اند و سابقه ای در کفر و بنابر اعقاد کافر ندارند. یک قسم از حقوق هم حقوقی است که سابقه ای در کفر و بنابر اعتقاد شخص کافر دارد. سخن در قسم دوم بود. در قسم دوم عرض کردیم گاهی کفاره ای به سبب نذر یا قسم واجب می‌شود یا اساسا خودش الزامی را ایجاد می‌کند، و دیگر

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر نهم: تأسیس اصل – بررسی کلام امام خمینی ۱۳۹۹/۰۹/۱۵         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد تإسیس اصل در مسئله، تارة از جهت مسئله اصولی باید این امر را مورد بررسی قرار داد و اخری از جهت مسئله فرعی فقهی، اما از جهت اصولی نیز گفتیم تارة از جهت عقلی می بایست به بررسی این امر پرداخت و اخری از جهت لفظی. در جهت لفظی و عقلی معلوم شد اگر بحث از کاشفیت یا دلالت یا اقتضاء نهی للفساد را بررسی کنیم، اصلی در مسئله وجود ندارد. از جهت لفظی که کاملا تببیین شد، از جهت عقلی نیز

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر نهم – تأسیس اصل – مقام اول: از حیث مسئله اصولی – جهت عقلی ۱۳۹۹/۰۹/۱۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در تأسیس اصل در مسئله اقتضا یا کاشفیت یا دلالت نهی بر فساد بود. عرض کردیم باید این مسئله را دو مقام دنبال کنیم: ۱. از حیث مسئله اصولی. ۲. از حیث مسئله فرعی فقهی. در مقام اول نیز باید در دو جهت موضوع را دنبال کنیم، از جهت لفظی که آیا می‎توانیم اصلی ذکر کنیم که در هنگام شک و نبود دلیل، ما را راهنمایی کند و مرجعیت داشته باشد. نتیجه این بخش این شد که اصلی وجود

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – بررسی مطلب سوم (اشکال بعضی از بزرگان به محقق داماد) ۱۳۹۹/۰۹/۱۴         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره مطالب سه‌گانه‌ای بود که در ذیل دلیل استصحاب مطرح شد. دو مطلب را مورد بررسی قرار دادیم؛ یکی اصل سخن شیخ در آن دو موضع بود که آیا تغایری بین اینها وجود دارد یا نه، و اساساً منظور مرحوم شیخ از این سخنان چیست. دوم، توجیهی که مرحوم آقای داماد برای بیان مرحوم شیخ ذکر کردند که این را هم مورد بررسی قرار دادیم. بررسی مطلب سوم (اشکال بعضی از بزرگان به محقق داماد) مطلب سوم

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم دو احتمال – مقدمه پنجم ۱۳۹۹/۰۹/۱۲ دو احتمال گفتیم امام سجاد(ع) فرمودند: «وَ أَمَّا حَقُ‏ نَفْسِكَ‏ عَلَيْكَ‏ فَأَنْ تَسْتَوْفِيَهَا فِي طَاعَةِ اللَّهِ»، حق نفس تو و آن هویت انسانی و خودِ انسانی بر تو این است که آن را در طاعت خدا و در مسیر اطاعت و بندگی خدا قرار دهی. یعنی وجودت را در این مسیر قرار دهی و همه وجودت در این مسیر قرار بگیرد. بعد فرمود: «فَتُؤَدِّيَ إِلَى لِسَانِكَ حَقَّهُ وَ إِلَى سَمْعِكَ حَقَّهُ…». کأن می‌خواهد بفرماید برای اینکه وجود خودت و نفس خودت را کاملاً در این مسیر قرار دهی، باید حق اعضا را هم ادا کنی. این به دو نحو قابل ذکر است؛ یک وقت شما می‌گویید