دروس

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مسئله ۲۳- مقام دوم: پوشش مردان– جهت دوم: ادله لزوم پوشش در فرض علم به تعمد نساء بر نظر و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۳         خلاصه جلسه گذشته در جهت دوم از بحث مربوط به پوشش مردان سخن در این بود که اگر علم به تعمد النساء فی النظر باشد آیا پوشش واجب می‌شود یا نه. عرض کردیم مرحوم سید و برخی بر این عقیده هستند که در این فرض پوشش واجب می‌شود؛ دو دلیل در این رابطه اقامه شده است. دلیل اول این بود که پوشش واجب می‌شود به این دلیل که اگر خود را نپوشاند اعانه بر اثم محقق می‌شود و اعانه بر اثم هم حرام است. این

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ اول و دوم (شیخ انصاری و محقق خراسانی) – پاسخ سوم (محقق نایینی) و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالی بود که در تنبیه اول مطرح شد. اصل اشکال این بود که اگر منظور از حکم در بحث مفهوم، سنخ الحکم باشد، از آنجا که سنخ الحکم مجعول نبوده، این بحث که آیا عند انتفاء شرط، حکم نیز منتفی می‏شود یا خیر، وجهی ندارد. زیرا سنخ الحکم مجعول نبود و آنچه که مجعول بود، شخص الحکم بوده و شخص الحکم نیز بدون تردید با انتفاء شرط منتفی می‏شود. پاسخ

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم پیشینه مصلحت در فقه اهل‌سنت ۱۳۹۹/۱۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته در بحث از حضور غیر مستقیم مصلحت در فقه اهل‌سنت گفتیم عناوینی که به عنوان منابع استنباط و کشف حکم شرعی در برخی از فِرق اهل‌سنت وجود دارد، واجد عنصر مصلحت یا متضمن این حقیقت هستند و پیوندی با مصلحت دارند. حضور مستقیم در قالب مصالح مرسله در حدی که لازم بود تبیین شد؛ اما برخی از امور به عنوان منابع برای استنباط حکم شرعی ذکر شده که یک توضیح اجمالی در این مقام و پیرامون این عناوین و منابع ذکر می‌کنیم؛ البته بحث اعتبار و سندیت و حجیت اینها را در جای خودش بررسی خواهیم کرد. استصلاح اولین مورد از این عناوین که

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ دوم ( محقق خراسانی) ۱۳۹۹/۱۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه اول اشکالی مطرح شد و پاسخ شیخ انصاری به آن بیان گردید. اشکال این بود که اگر در بحث مفهوم سخن از سنخ الحکم باشد و منظور از انتفاء عند الانتفاء، انتفاء سنخ الحکم عند انتفاء الشرط باشد، سنخ الحکم مجعول نبوده تا بخواهیم عند انتفاء الشرط انتفاء آن را نتیجه بگیریم، اگر هم منظور شخص الحکم باشد، بدون تردید با انتفاء شرط، شخص الحکم نیز منتفی می‏شود. این یک اشکال مهمی است که در باب مفهوم و تفسیر انتفاء الحکم عند انتفاء

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم مسئله ۲۳- مقام دوم: پوشش مردان– جهت دوم: پوشش رجال در فرض تعمد نساء در نظر دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره پوشش مردان بود که آیا پوشش مردان لازم است یا نه؛ و اگر لازم است، حد آن چقدر است. گفتیم این مسأله و این موضوع بر طبق آنچه که در متن تحریر و همچنین متن عروه ذکر شده در دو جهت مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. یکی اصل پوشش رجال است؛ دیگری پوشش رجال در یک فرض خاص، یعنی مع العلم بتعمد النساء فی النظر. اگر این دو جهت را بخواهیم در هم ادغام کنیم، می‌توانیم بگوییم در واقع بحث در این

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم آثار دنیوی و اخروی غیبت: الف) آثار دنیوی: ۱. آثار فردی : اثر اول: ادنی الکفر – اثر دوم: دخول در ولایت شیطان – اثر سوم: محاربه با خدا ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ شرح رسالة الحقوق بحث در اولین حق زبان یعنی حفظ زبان و گرامی داشتن زبان از بدگویی و بدزبانی بود. گفتیم بدگویی و بدزبانی مصادیق مختلف دارد؛ ما به برخی از مهم‌ترین مصادیق آن اشاره می‌کنیم. اولین آن غیبت بود؛ درباره حقیقت غیبت و چهره واقعی و باطنی غیبت مطالبی را گفتیم. بحث درباره غیبت خیلی زیاد است و واقعاً از چیزهایی است که اگر بخواهیم ده‌ها جلسه درباره غیبت از زوایای مختلف بحث کنیم، امکانش هست. اینکه ریشه و منشأ غیبت

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم مسئله ۲۳- مقام دوم: پوشش مردان– جهت اول: ادله عدم لزوم ۱۳۹۹/۱۱/۲۹         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۳ عرض کردیم در دو مقام بحث می‌کنیم؛ مقام اول در باب پوشش زن بود و مقام دوم درباره پوشش مرد. بحث از مقام اول گذشت؛ در مقام دوم هم دو جهت مورد بحث است؛ یکی اصل پوشش مرد و اینکه آیا بر مرد لازم است پوشش داشته باشد یا نه. جهت دوم اینکه بر فرض قائل به لزوم پوشش مرد نباشیم (که نیستیم) چنانچه یقین به وجود ناظر باشد و اینکه زنی تعمداً به او در حال نگاه کردن است، آیا بر او واجب است خودش را بپوشاند یا نه.

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ اول (شیخ انصاری) ۱۳۹۹/۱۱/۲۹         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه اول دو مطلب را عرض کردیم: مطلب اول: اینکه در قضیه شرطیه بحث می‎شود آیا مفهوم دارد یا خیر، به معنای انتفاء حکم عند انتفاء شرط، این به معنای انتفاء سنخ حکم است نه انتفاء شخص حکم. دلیل محقق خراسانی این بود که شخص الحکم مسلما و بدون تردید با انتفاء شرط منتفی می‏شود، یعنی این مطلب محل اختلاف و نزاع نیست، همه قبول دارند که شخص الحکم با منتفی شدن شرط، منتفی می‎شود. یک توضیح اجمالی هم درباره شخص حکم و سنخ حکم

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم مسئله ۲۳- ادله لزوم حجاب زن – دلیل دوم: روایات– طایفه یازدهم و دوازدهم دلیل سوم، چهارم و پنجم – مقام دوم: پوشش مردان ۱۳۹۹/۱۱/۲۸         خلاصه جلسه گذشته یکی دو طایفه از روایات دال بر لزوم ستر و پوشش زنان باقی مانده است. تا اینجا ده طایفه را ذکر کردیم؛ گفتیم این ده طایفه از روایات یا بالمطابقه یا بالالتزام (اکثراً بالالتزام) بر لزوم پوشش دلالت می‌کنند؛ برخی از این روایات هم به موضوع حدود پوشش پرداخته‌اند. لذا همان جهاتی که گفتیم که از آیات بدست می‌آید، تقریباً از روایات هم استفاده می‌شود. طایفه یازدهم طایفه یازدهم روایاتی است که در باب ۱۲۴ از ابواب مقدمات نکاح در

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم پیشینه مصلحت در فقه اهل سنت ۱۳۹۹/۱۱/۲۶   در مورد پیشینه حضور مصلحت در فقه اهل سنت عرض کردیم تارۀ از این منظر که مصلحت حضور مستقیم در فقه اهل سنت دارد مورد بررسی قرار می‌گیرد و أخری از این منظر که حضور غیر مستقیم دارد. تا اینجا درباره حضور مستقیم مصلحت که برجسته ترین و آشکار ترین شکل آن مصلحت مرسله است، اشاراتی داشتیم. درباره ویژگی های مصلحت مرسله، اقسام مصلحت مرسله و اینکه در بین مذاهب اهل سنت مالکیه مصلحت مرسل را از ارکان فقه خودشان می‌دانند مطالبی گفته شد. به طور کلی شاید مذهبی که این عنصر در آن حضور قوی تر و فعال تری دارد، مذهب مالکی است. اما حنفیه

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم مسئله ۲۳- ادله لزوم حجاب زن – دلیل دوم: روایات– طایفه چهارم تا دهم ۱۳۹۹/۱۱/۲۶         خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل دوم لزوم ستر و پوشش زنان که روایات است، گفتیم به طوایفی از روایات می‌توان استدلال کرد. سه طایفه را ذکر کردیم. اینکه می‌گوییم طایفه، برای این است که هر یک از این ابواب متضمن روایات دربردارنده حکم وجوب حجاب بالمطابقه یا بالالتزام هست؛ حالا حجاب با هر یک از شئونی که در آیات به آن اشاره کردیم، یعنی همانطور که گفتیم در آیات جهات مختلفی وجود دارد که این آیات متضمن بیان آن جهات است، در روایات هم همین طور است. طایفه چهارم طایفه چهارم که

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم مفهوم شرط – حق در مفهوم شرط – تتمه – ادله منکرین – دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۱/۲۶         خلاصه جلسه گذشته تا کنون هشت طریق برای اثبات مفهوم شرط و علیت منحصره و اینکه شرط منحصرا دخیل در ترتب جزاء است ذکر کردیم. این طرق توسط متأخرین بیان شده و تا اینجا معلوم شد که هفت طریق از این طرق محل اشکال است. طریق هشتم که تمسک به اطلاق مقامی بود، این است که اغلب استعمالات عرفی قضایای شرطیه به این نحو است که شرط منحصرا در ترتب جزاء دخالت دارد و از آنجا که متکلم شرط دیگری غیر از این شرط را بیان نکرده و در

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم پیشینه مصلحت در فقه اهل سنت ۱۳۹۹/۱۱/۲۵   خلاصه جلسه گذشته در بحث از پیشینه مصلحت در فقه اهل سنت به تعریف مصلحت مرسل رسیدیم. اشاره ای اجمالی به تعریف مصلحت مرسل یا مصالح مرسله داشتیم و نتیجه این شد که مصلحت مرسل یا مصالح مرسله مصالحی هستند که نص معینی بر اعتبار یا عدم اعتبار آن از سوی شارع نرسیده ولی در عین حال شارع کلیت آن را در ضمن مجموعه ای از ادله غیر معین معتبر دانسته. البته ما فعلا در مقام تبیین حضور مصلحت در فقه اهل سنت به عنوان برجسته ترین و آشکار ترین حضور مصلحت می‌باشیم. چون مصلحت به دو نحوه در فقه اهل سنت حضور دارد. یکی حضو

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم مسئله ۲۳- ادله لزوم حجاب زن – دلیل اول: آیات – آیه هشتم: «و القواعد من النساء…» – جمع‌بندی آیات – دلیل دوم: روایات ۱۳۹۹/۱۱/۲۵         آیه هشتم آیاتی که بر لزوم پوشش و ستر در مورد زنان دلالت می‌کند را مورد بررسی قرار دادیم؛ آخرین آیه‌ای که در این مقام قابل استدلال است و به آن استدلال شده، آیه «وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ وَأَن يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَّهُنَّ وَاللَّـهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ» است. در مورد معنای قواعد من النساء اختلافی بین مفسرین و فقها واقع شده که آیا منظور کسانی هستند که وقت نکاح آنها گذشته و معمولاً

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم عظمت گناه غیبت ۱۳۹۹/۱۱/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم اولین حق از حقوق زبان «فَإِكْرَامُهُ‏ عَنِ‏ الْخَنَى‏»، یعنی گرامی داشتن و تکریم زبان از بدزبانی و بدگویی، به معنای عام. بدزبانی مصادیق متعددی دارد؛ گفتیم به برخی از مهم‌ترین مصادیق آن اشاره می‌کنیم. یکی از مهم‌ترین مصادیق بدزبانی، غیبت است. عظمت گناه غیبت درباره حقیقت غیبت مطالبی را عرض کردیم؛ لکن برای اینکه عظمت این گناه و خطرات این گناه بیشتر آشکار شود، یک روایتی را از رسول گرامی اسلام(ص) می‌خوانم: «الْغِيبَةُ أَسْرَعُ‏ فِي‏ دِينِ‏ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ مِنَ الْأَكِلَةِ فِي جَوْفِهِ»؛ رسول گرامی اسلام(ص) می‌فرماید غیبت مخرب بودن و نابودکنندگی‌اش نسبت به دین مرد مسلمان سریع‌تر است از اکله یا آکله؛ اگر