دروس

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مبحث ضد – ضد عام – قول اول (عینیت و بررسی آن) ۱۳۹۷/۰۲/۱۶   ضد عام  بحث در این بود که آیا امر به شئ مقتضی نهی از ضد عام می باشد یا خیر؟ منظور از ضد عام نسبت به یک شئ نقیض آن است  یعنی مثلاً اگر امر به نماز شود، آیا نقیض آن یعنی ترک نماز، منهی عنه است یا خیر؟ پس بحث در این است که اگر امر به نماز تعلق گرفت آیا ترک نماز نیز حرام است یا خیر؟ اقوال در مورد اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد عام سه نظریه وجود دارد: ۱. عده ای قائلند امر به شئ عین نهی از ضد عام است.

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه دوم (ملازمه) بررسی مقدمه دوم(اتحاد متلازمین در حکم)- ۱۳۹۷/۰۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل دوم قائلین به اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص عرض کردیم که این دلیل متشکل از سه مقدمه است. اگر هر سه مقدمه ثابت شد آن¬گاه می توانیم مدعای قائلین به اقتضاء را قبول کنیم. مقدمه اول عبارت از این بود که بین عدم احد الضدین و وجود ضد دیگر ملازمه است که به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که چنین ملازمه ای وجود ندارد. ابطال همین مقدمه برای رد این طریق و دلیل کافی است؛ اما برای

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه دوم – مقدمه اول: ملازمه بین عدم احد الضدین و ضد آخر ۱۳۹۷/۰۲/۱۱     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم وجه دوم بر اثبات اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص طریق ملازمه است. در تقریب استدلال به این طریق سه مقدمه باید ثابت شود تا ادعای قائلین به اقتضاء تمام شود: ۱. «عدم احد الضدین ملازم للضد الآخر»؛ عدم یکی از دو ضد ملازم با ضد دیگر باشد. ۲. متلازمین متحد الحکم باشند. ۳. امر به شئ مقتضی نهی از ضد عام باشد تا بتوانیم اثبات کنیم که اگر مثلاً ازاله واجب شد، فعل ضد آن یعنی نماز حرام است.

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: نتیجه وجه مصادف با: ۱۳ شعبان ۱۴۳۹ اول (مقدمیت) – وجه دوم (ملازمه) ۱۳۹۷/۰۲/۱۰   نتیجه بحث در وجه اول اقتضاء (مقدمیت) نتیجه بحث در مسئله مقدمیت «عدم احد الضدین للضد الآخر» این شد که این مسئله را نپذیرفتیم. اشکالاتی که در این رابطه مطرح شد، همگی مورد تعرض قرار گرفت. البته جهت نپذیرفتن اشکالات مختلف بود؛ محقق خراسانی از یک طریق، دیگران از راه¬ها و طرق دیگر مقدمیت را انکار نمودند. امام خمینی نیز به این جهت طریق مقدمیت را قبول نکردند که امر عدمی نمی تواند موضوع برای یک امر وجودی قرار بگیرد، یعنی اساسا نمی توانیم قضیه ای تشکیل دهیم که

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال صاحب منتقی الاصول به محقق خویی و محقق خوانساری ۱۳۹۷/۰۲/۰۹    خلاصه جلسه گذشته  در مورد تفصیل محقق خوانساری مباحثی گذشت. در ابتدا این تفصیل از سوی محقق نایینی مورد اشکال واقع شد، سپس محقق خویی به اشکال محقق نایینی پاسخ دادند؛ لکن ایشان اشکال دیگری را به تفصیل محقق خوانساری ایراد کردند. بعضی از بزرگان به اشکال محقق خویی پاسخ دادند و نظر دیگری درباره تفصیل محقق خوانساری مطرح کردند. دو بخش اخیر باقی مانده که آن ها را نیز عرض می کنیم و از این تفصیل و به طور کلی از طریق مقدمیت که برای

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال محقق خویی به محقق نایینی و محقق خوانساری ۱۳۹۷/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته  در باب مقدمیت عدم احد الضدین نسبت به ضد آخر تفصیلی از سوی محقق خوانساری مطرح شد که عبارت است از این که عدم ضد موجود مقدمیت برای ضد دیگر دارد ولی عدم ضد معدوم مقدمیت ندارد. تقریب استدلال ایشان نیز ذکر شد. خلاصه استدلال ایشان این بود که وجود احد الضدین مانع قابلیت محل برای عروض ضد دیگر می شود، پس عدم و نبودن آن کأنه محل را برای عروض ضد دیگر آماده می کند، لذا می توان گفت: عدم ضد موجود نسبت

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – بررسی عبارت کفایه و حق در آن – تفصیل محقق خوانسار ۱۳۹۷/۰۲/۰۵   خلاصه جلسه گذشته  در مورد عبارت محقق خراسانی دو نظر و دو برداشت مطرح شد. طبق یک برداشت، این عبارت مجموعا متضمن یک اشکال به طریق مقدمیت است و طبق یک برداشت مجموع این عبارت مبین دو اشکال به طریق مقدمیت می باشد. صرف نظر از این جهت در مورد بخش اول عبارت که فساد نظر قائلین به اقتضاء را تبیین می کند اختلاف است. نظر محقق اصفهانی در تبیین آن عبارت را نقل کردیم؛ نظر صاحب منتقی الاصول و اشکال ایشان به محقق اصفهانی

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – بررسی عبارت کفایه – نظر محقق اصفهانی و صاحب منتقی ۱۳۹۷/۰۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته در مورد یک عبارت از عبارات کفایه اختلاف نظری وجود دارد که در جلسه قبل به آن اشاره کردیم. آن عبارت چه بسا متضمن نوعی تشویش و اضطراب است و همین امر باعث شد که در مورد معنا و مقصود از این عبارت اختلاف پیش بیاید. طبق یک برداشت از این عبارت محقق خراسانی، ایشان دو اشکال به مقدمیت مطرح کردند و طبق برداشت دیگر، ایشان یک اشکال به طریق مقدمیت ایراد کردند. آن عبارتی که نسبت به آن موضع این اختلاف برداشت

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – کلام محقق اصفهانی در تصحیح مقدمیت ۱۳۹۷/۰۱/۲۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به مسئله مقدمیت برای اثبات اقتضاء در ضد خاص بود. عرض کردیم برخی معتقدند امر به شئ مقتضی نهی از ضد خاص است. دلیلی که اقامه کردند این بود که «ترک احد الضدین مقدمة للضد الآخر» و از آن جا که ضد آخر واجب است پس مقدمه آن نیز واجب است و مقدمه واجب اگر واجب شد فعل ضد آن حرام می شود. این استدلال مبتنی بر سه مقدمه بود که دو مقدمه آن را بحث نکردیم؛ زیرا یکی را قبلا بحث کردیم و

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال به محقق اصفهانی – بررسی عبارت کفایه ۱۳۹۷/۰۲/۰۳    اشکال به محقق اصفهانی  با توجه به مطلبی که از امام خمینی در پایان بحث گذشته نقل کردیم اشکالی متوجه محقق اصفهانی می گردد که سخن ایشان را قبلا ذکر کرده بودیم. در جلسه قبل گفته شد امام خمینی اشکالی را پاسخ دادند و آن این که اگر قبول داریم «عدم العله علة لعدم المعلول»، چرا نمی پذیرید که «عدم احد الضدین مقدمة للضد الآخر» این قانونی است در فلسفه که عدم علت، خودش علت برای عدم معلول است. این که علت نباشد، باعث می شود که معلول