دروس

جلسه ۱۴۱ – PDF جلسه صد و چهل و یکم  حق حج؛ دو ثمره حج ۱۴۰۴/۰۹/۱۱   شرح رساله حقوق دو ثمره حج حضرت امام سجاد(ع) در روایتی می‌فرمایند: «…و به قبول توبة و قضاء الفرض الذی أوجبه الله علیک». دو حق حج بیان شد اکنون به دو نتیجۀ آن اشاره می‌شود که یعنی در خود این یک لطافتی وجود دارد که از یک طرف حج عملی است که خداوند آن را بر بندگانش واجب نموده و باید انجام دهند، اما در ضمن انجام این عمل، فایده دیگری نیز برای آنان دارد و آن قبول توبه است. در مورد بسیاری از عبادات دیگر چنین تعبیری مشاهده نمی‌شود. به عنوان مثال، در خود نماز که بسیار پرثمر است و صیانت از

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان «حق» و نوع آن براساس دیدگاه‌های هفت‌گانه درباره مالکیت معنوی     ۱۴۰۴/۰۹/۱۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد امکان مالکیت نسبت به موضوع مالکیت معنوی، طبق دیدگاه‌های هفت‌گانه که درباره ماهیت مالکیت معنوی وجود دارد، مشکلی نیست؛ یعنی امکان مالکیت براساس همه دیدگاه‌های یاد شده، به حسب مقام ثبوت وجود دارد. منتها در بعضی از آنها مالکیت به نحو ذاتی و تکوینی ممکن است و در برخی مالکیت اعتباری؛ ما امکان مالکیت و نوع آن را بنابر همه این دیدگاه‌ها بررسی کردیم؛ نتیجه این شد که مالکیت در همه ممکن است، لکن در برخی مالکیت به نحو تکوینی و ذاتی است و در

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم  اصل برائت – ادله  برائت – دلیل اول: کتاب – آیه دوم – بررسی آیه دوم – اشکال – احتمال اول و دوم و سوم – شرح رساله حقوق – دو ثمره حج ۱۴۰۴/۰۹/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال‌ به برخی آیات برای اثبات اصل «برائت» بود. ابتدا آیه نخست مورد بررسی قرار گرفت و به برخی اشکالات وارد بر استدلال به این آیه پاسخ داده شد. نتیجه این شد که این آیه می‌تواند برائت در موارد شک در تکلیف را اثبات کند. البته مشروط به آنکه ادله مورد استناد اخباری‌ها و استدلال‌های ایشان درباره وجوب احتیاط، پاسخ داده شود، زیرا طبق این آیه، تا زمانی که بیانی درباره تکلیف وجود

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم اصل برائت – ادله  برائت – دلیل اول: کتاب – آیه اول: پاسخ اشکال سوم – اشکال چهارم – پاسخ             ۱۴۰۴/۰۹/۱۱ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون استدلال به آیه «وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا» و کیفیت دلالت آن بر برائت بود. تقریب استدلال به این آیه ذکر گردید. سپس بیان کردیم که اشکالاتی نسبت به این استدلال مطرح شده است. دو اشکال دیروز مورد اشاره قرار گرفت و پاسخ داده شد. اشکال سوم نیز ذکر گردید، اما پاسخ آن باقی ماند. خلاصه اشکال سوم این بود که آیه مزبور، تنها بر نفی فعلیت عذاب دلالت می‌کند؛ چون می‌فرماید: ما هیچ‌کس را پیش از بعثت رسولان و بیان تکلیف، عذاب نکردیم.

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان مالکیت و نوع آن براساس دیدگاه‌های هفت‌گانه درباره مالکیت معنوی  ۱۴۰۴/۰۹/۱۱    خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مهم‌ترین مقدمه از مقدمات بحث مالکیت فکری یا معنوی بود؛ عرض کردیم این مقدمه به جهت اینکه بستر و زمینه را برای بررسی بهتر و دقیق‌تر ادله فراهم می‌کند، بسیار مهم است. لکن در این مقدمه هم بعد از بیان مطالب سه‌گانه گذشته، چند مطلب دیگر که نقش تعیین‌کننده‌ای در این بحث دارد، باقی مانده است. سه مطلبی که ما گفتیم و اکنون فهرست آن را بیان می‌کنیم (به دلیل اینکه وقفه دو هفته‌ای ایجاد شد)، عبارتند از: ۱. یکی درباره ماهیت مالکیت معنوی بود؛ گفتیم

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مسئله ۶ – فرض دوم – قول دوم: بطلان عقد و مهر – ادله قول دوم – دلیل اول، دوم، سوم و چهارم – یک اشکال و پاسخ آن                                                ۱۴۰۴/۹/۱۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد عقدی است که ولی برای صغیر یا صغیره به کمتر از مهرالمثل یا بیشتر از آن واقع کرده است. عرض کردیم سه قول در مسئله وجود دارد؛ قول اول که در جلسه گذشته مورد بررسی قرار گرفت، قول به صحت عقد و لزوم آن و نفوذ مهریه بود. نتیجه این شد که ادله‌ای

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم اصل برائت – ادله  برائت – دلیل اول: کتاب – آیه اول: اشکال اول – بررسی اشکال اول – اشکال دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم ۱۴۰۴/۰۹/۱۰     ادله برائت برای اصل برائت به ادله اربعه استناد شده است. دلیل اول: کتاب آیه اول « مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا». خداوند متعال می‌فرماید: هر کس که هدایت یابد، تنها به سود خویش هدایت یافته است و هر که گمراه گردد، تنها به زیان خود گمراه شده است. هیچ‌کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌کشد. شاهد این مطلب، ذیل آیه است که می‌فرماید:

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم مقدمات – ادله قاعده –  دلیل دوم: روایات – طوایف هفت‌گانه  ۱۴۰۴/۰۹/۰۹     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم دلیل دوم بر قاعده نفی ظلم، روایات است؛ گفتیم هفت دسته بر وزان دسته‌بندی آیات می‌توانیم ذکر کنیم که دلالت بر قاعده نفی ظلم داشته باشد. البته قلمرو آن مطلبی است که باید بعداً به آن بپردازیم؛ فعلاً باید به اصل این قاعده، آن هم با مفادی که ما ذکر کردیم، پرداخته شود. این هفت دسته از روایات، برخی در جلسه گذشته توسط آقایان نقل شد؛ برخی هم باقی مانده است. البته غیر از این هفت دسته، من گمان می‌کنم که می‌توانیم دسته‌جات دیگری از روایات مرتبط با این موضوع را پیدا کنیم. در این

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مسئله ۶ – فرض دوم – ادله قول اول: صحت و لزوم عقد و مهر – بررسی دلیل دوم و سوم – دلیل چهارم و بررسی آن – دلیل پنجم  و بررسی آن – دلیل ششم و بررسی آن – دلیل هفتم و بررسی آن  ۱۴۰۴/۰۹/۰۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول به صحت و لزوم عقد و نیز مهریه بود، در جایی که صغیر یا صغیره توسط ولی به کسی کمتر از مهرالمثل در مورد دختر و بیشتر از مهرالمثل در مورد پسر تزویج شود. عرض کردیم در جایی که مصلحت در این تزویج باشد به لحاظ مهریه، بحثی ندارد؛ اما اگر مصلحت نباشد، سه قول وجود دارد. ما از

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم اصل برائت – برائت شرعی – نکات پنج‎گانه – نکته چهارم: روش شیخ انصاری و محقق خراسانی در مسئله – نکته پنجم: ریشه اختلاف بین اصولیین و اخباریین ۱۴۰۴/۰۹/۰۹     نکته چهارم: روش شیخ انصاری و محقق خراسانی در مسئله عرض کردیم در آغاز مباحث برائت شرعی، لازم می‌دانیم چند نکته را متعرض شویم. سه نکته در جلسه پیشین بیان گردید. شیخ انصاری زمانی که می‌خواهد درباره اصالة البرائة بحث نماید، آن را در ضمن مسائل متعددی که بالغ بر دوازده مسئله می‌شود، مورد بررسی قرار داده است؛ لکن مرحوم آخوند، این مبحث را تحت یک عنوان و در قالب یک مسئله بیان فرموده‌اند. اکنون این سؤال مطرح می‌گردد که چرا

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مقدمات – ادله قاعده – دلیل دوم: روایات ۱۴۰۴/۰۹/۰۸ خلاصه عرض کردیم برای استدلال به نفی ظلم و به تعبیر دیگر قاعده نفی ظلم، به چند دلیل تمسک شده است. دلیل اول آیات بود؛ هفت دسته از آیات را ذکر کردیم. دلیل دوم روایات است. قرار بر این بود که آقایان با مراجعه به جوامع روایی، حداقل این هفت دسته و بلکه بیش از این هفته دسته را پیدا کنند و در اینجا ارائه بدهند. سؤال: استاد: آخرین بار که هفت دسته را ذکر کردم، اینطور بود. طبق این چیزی که شما می‌فرمایید، امر به قسط و عدل، دسته سوم می‌شود. … توصیف خداوند به قسط و عدل؛ توصیف خدا به عدل و قسط

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مسئله ۶ – فرض دوم – بررسی شدت ضعف و شذوذ قول اول – ادله قول اول: صحت و لزوم عقد و مهر – دلیل اول و بررسی آن – دلیل دوم – دلیل سوم     ۱۴۰۴/۰۹/۰۸ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته توضیح کلی پیرامون مسئله ششم دادیم؛ مسئله ششم درباره تزویج صغیر یا صغیره به کمتر از مهرالمثل یا بیشتر از آن توسط پدر یا جد است؛ یعنی دختر را به کسی تزویج کرده به کمتر از مهرالمثل و پسر را تزویج کرده به بیشتر از مهرالمثل. قهراً برای دختر مهریه کمتر و برای پسر مهریه بیشتر مشکل دارد. اینجا فرمودند دو فرض می‌توان تصویر کرد؛ فرض اول اینکه مصلحتی

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم اصل برائت – برائت شرعی – نکات پنج‎گانه – نکته اول: معنای شک – نکته دوم: متعلق شک از جهت جزئیت و کلیت – نکته سوم: معنای تکلیف   ۱۴۰۴/۰۹/۰۸ برائت شرعی بعد از بیان مباحث مربوط به برائت عقلی، اکنون به بررسی برائت شرعی می‌پردازیم. پیش از ورود به ادله‌ برائت، ذکر چند نکته ضروری به نظر می‌رسد. به مناسبت، پنج نکته را پیش از طرح ادله‌ برائت شرعی، شایسته‌ تبیین می‌دانم. بدیهی است که مجاری اصول عملیه با هر تقریری که بیان گردد، محل بحث است و شک در تکلیف، مهم‌ترین بستر اجرای برائت می‌باشد. از آنجا که محور بحث حاضر، برائت شرعی است، اینجا این نکته را متذکر می‌شویم، و

جلسه ۱۴۰ – PDF جلسه صد و چهلم پذیرش توبه به سبب حج ۱۴۰۴/۰۸/۲۸ شرح رساله حقوق «حق الحجة ان تعلم انه وفادة الی ربک و فرار الیه من ذنوبک و به قبول توبتک». این جمله، پس از بیان آن دو حقی که در جلسات گذشته اشاره کردیم، اشاره به این دارد که با حج و به سبب حج، توبه تو پذیرفته می‌شود. این دیگر جزء حقوق نیست؟ این ثمره و نتیجه است. پذیرش توبه به سبب حج حق حج را بیان کردند: یکی اینکه بدانی که «انه وفادت الی ربک» و بدانی که «انه فرار الیه من ذنوبک»؛ آن دو حق را توضیح دادیم. سپس می‌فرماید: به سبب حج، توبه تو قبول می‌شود. این، اثر و ثمره حج است.

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – جمع‌بندی بحث تا اینجا – لزوم بازخوانی فضایل فاطمه زهرا(س) در عصر حاضر                                      ۱۴۰۴/۰۸/۲۸ جمع‌بندی بحث تا اینجا بحث ما در مقدمه هفتم از مقدمات مربوط به مالکیت معنوی یا فکری است؛ در مقدمه هفتم سخن در این است که موضوع این مالکیت چیست. برای اینکه این مطلب روشن شود و این مقدمه نتیجه بدهد، عرض کردیم مطالبی را باید توضیح دهیم؛ تاکنون سه مطلب بیان شد. دقت بفرمایید، این یک جمع‌بندی از مقدمه هفتم است برای اینکه بتوانیم یک نتیجه مطلوب بگیریم. مطلب اول: درباره ماهیت مالکیت

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم اصل برائت – برائت عقلی – بررسی اشکالات شهید صدر به وجوه چهارگانه – بررسی نظریه حق الطاعه – اشکال دوم و سوم و چهارم و پنجم و ششم و هفتم و هشتم – شرح رساله حقوق – پذیرش توبه به سبب حج ۱۴۰۴/۰۸/۲۸ اشکال دوم عرض نمودیم که نظریه‌ حق‌الطاعة از جهاتی مبتلا به اشکال است. اشکال اول که یک اشکالی مبنایی است، دیروز ذکر شد. اشکال دوم مربوط به این مطلب ایشان است که فرمودند: مشهور بین مولویت و منجزیت تفکیک کرده و گفتند که منجزیت ارتباطی با مولویت ندارد، زیرا تکلیف فقط با قطع و یقین و وصول منجز می‌شود و در غیر این صورت منجز نیست. لذا قائل

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – مطلب سوم: تفاوت حق و ملک – دو دیدگاه کلی – دیدگاه اول: تفاوت ماهوی – دیدگاه دوم: عدم تفاوت ماهوی – مبنای اول، دوم و سوم – مالکیت معنوی؛ حق یا ملک؟ ۱۴۰۴/۰۸/۲۷                         مطلب سوم: تفاوت حق و ملک عرض کردیم برای اینکه موضوع مالکیت معنوی یا فکری معلوم شود، لازم است مطالبی را به عنوان مقدمه ذکر کنیم. مطلب اول درباره حق بود؛ مطلب دوم درباره ملک و ملکیت بود؛ به صورت اجمالی نکاتی را درباره این دو مقوله ذکر کردیم. مطلب سوم درباره تفاوت بین حق و ملک است؛ اینکه حق