دروس

جلسه سی ام – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت چهارم _ پنجم – ششم _ هفتم

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام فصل سوم: گستره قاعده _ جهت چهارم _ پنجم – ششم _ هفتم ۱۳۹۸/۱۱/۰۵ خلاصه جلسه گذشته عرض شد که در بحث از گستره قاعده قرعه چند جهت باید مورد بررسی قرار گیرد. تا اینجا اجمالا درباره سه جهت بحث شد. یکی از حیث اینکه آیا آن شبهه باید واقع معین داشته باشد یا لازم نیست که واقع معین داشته باشد. نظر خودمان را در این بخش گفتیم که این اعم است. دوم اینکه آیا حق الله هم مثل حق الناس مجرای قاعده قرعه می‌تواند باشد یا خیر که عرض شد این هم مشکلی ندارد وقاعده قرعه در هر دو مورد جاری می‌شود. سوم از حیث جریان شبهات موضوعیه و حکمیه بود که

جلسه بیست و نهم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم: بررسی تفصیل امام در شبهات موضوعیه

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم: بررسی تفصیل امام در شبهات موضوعیه ۱۳۹۸/۱۰/۲۹ ادامه بررسی اشکالات به تفصیل امام (ره) عرض شد در مورد شبهات موضوعیه امام به استناد شواهد و دلایل متعدد قائل به اختصاص قرعه به باب تنازع حقوق شده اند. بعد از ذکر این شواهد و دلایل که هم از روایات و هم از کلمات اصحاب در این باره استمداد شده، دو روایت هم که به نوعی با مدعای ایشان چندان موافق نبود، آن را هم توجیه کردند. اشکالاتی به این بیان ایراد شده که یکی از آن‌ها را بررسی کردیم. اشکال دوم فرضا روایات قرعه مربوط به باب تنازع و تزاحم حقوق باشد (یعنی اکثر روایت اینطور

حلسه بیست و هشتم – فصل سوم، گستره قاعده _ جهت سوم: بررسی تفصیل امام (ره) در شبهات موضوعیه

جلسه ۲۸ – PDF حلسه بیست و هشتم فصل سوم، گستره قاعده _ جهت سوم: بررسی تفصیل امام (ره) در شبهات موضوعیه ۱۳۹۸/۱۰/۲۸  در جلسه گذشته قرار شد نظر امام (ره) در مورد جریان قرعه در شبهات موضوعیه مورد بررسی قرار گیرد و اگر شما مطالب و نکاتی مورد نظرتان است بیان کنید. سوال: استاد: ایشان در بُعد ایجابی فرمودند که ظهور در این دارد که قرعه در باب تنازع جاری می‌شود. وقتی قرعه همه موارد (مگر دو مورد که ایشان توجیه کردند) در باب تنازع جاری شده، آنوقت شما چطور می‌خواهید این را در غیر مورد تنازع حجت بدانید؟ سوال: استاد: برای اینکه این از روایات عام فی الجمله یقینی قسم دوم بود. وقتی لسان دلیل حدود و ثغور جریان قرعه

جلسه بیست و هفتم – فصل سوم: گستره قاعده _ تفصیل امام خمینی در شبهات موضوعیه

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم فصل سوم: گستره قاعده _ تفصیل امام خمینی در شبهات موضوعیه ۱۳۹۸/۱۰/۲۲ تفصیل امام خمینی (ره) در شبهات موضوعیه یکی از بزرگانی که در مورد جریان قاعده قرعه در شبهات موضوعیه تفصیل داده، امام خمینی است. ایشان در بحث استصحاب و بیان حال استصحاب با قاعده قرعه به این مطلب پرداخته اند. کلام ایشان مفصل است ولی ما محصّل نظر ایشان را در این جلسه بیان می‌کنیم. مقدمه ابتدا ایشان مقدمه ای بیان می‌کند درباره آنچه که در السنۀ متأخرین مشهور شده مبنی بر اینکه عمومات قرعه مبتلا به تخصیصات کثیره است به حدی که به استهجان رسیده و لذا می‌گویند از این مسئله استکشاف می‌شود که عمومات قرعه محفوف به قرائن

جلسه بیست و ششم – فصل سوم: گستره قاعده قرعه _ بررسی تفصیل در جریان قرعه در شبهات موضوعیه _ کلام محقق عراقی و بررسی آن _ کلام محقق بجنوردی و بررسی آن

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم فصل سوم: گستره قاعده قرعه _ بررسی تفصیل در جریان قرعه در شبهات موضوعیه _ کلام محقق عراقی و بررسی آن _ کلام محقق بجنوردی و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در تفصیلاتی است که در خصوص شبهه موضوعیه از حیث جریان قاعده قرعه داده شده. اولین تفصیل از محقق مراغی صاحب عناوین بود که کلام ایشان ذکر شد و گفته شد که اجمالا این تفصیل با توجه با ضابطه ای که برای جریان قرعه ذکر کردند فی الجمله مقبول است. کلام محقق عراقی اما تفصیل دیگری در خصوص شبهات موضوعیه از سوی محقق عراقی مطرح شده. ایشان هم ضمن تاکید بر خروج شبهات حکمیه از شمول ادله قاعده قرعه،

جلسه بیست و پنجم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی دامنه شمول قاعده در اقسام شبهات موضوعیه _ کلام صاحب عناوین

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی دامنه شمول قاعده در اقسام شبهات موضوعیه _ کلام صاحب عناوین ۱۳۹۸/۱۰/۱۵ خلاصه جلسه گذشته در جهت سوم از جهات مرتبط با گستره قاعده قرعه، بحث از جریان قرعه در شبهات حکمیه و موضوعه است. تا اینجا مشخص شد که قاعده قرعه در شبهات حکمیه جاری نیست. کلمات بزرگان و استدلالات آن‌ها نقل شد و مورد بررسی قرار گرفت و به نقض ها و شبهاتی که در این باره مطرح شده بود پاسخ داده شد. بررسی دامنه شمول قاعده در اقسام شبهات موضوعیه در مورد شبهات موضوعیه، علی الاطلاق آقایان قائل به جریان قرعه در شبهات موضوعیه نیستند. تفصیلاتی حتی در مورد شبهات موضوعیه

جلسه بیست و چهارم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه): بررسی ادعای جریان قرعه در برخی شبهات حکمیه

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه): بررسی ادعای جریان قرعه در برخی شبهات حکمیه ۱۳۹۸/۱۰/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت سوم از جهات مربوط به گستره قاعده قرعه بود؛ در اینکه آیا قاعده قرعه شامل شبهات حکمیه و موضوعیه می‌شود یا اختصاص به شبهات موضوعیه دارد فی الجمله؛ چون در شبهات موضوعیه هم اجمالا اختلاف نظر وجود دارد که آیا قاعده قرعه در همه شبهات موضوعیه جاری می‌شود یا در بعضی اقسام آن که بعدا بیان می‌شود. موارد نقض به عدم جریان قرعه در شبهات حکمیه سه بیان بر اختصاص قاعده قرعه به شبهات موضوعیه ذکر شده. آخرین مطلبی که در

جلسه بیست و سوم – فصل سوم، گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) _ بیان دوم: محقق عراقی و بررسی آن _ بیان سوم: امام خمینی و بررسی آن

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم فصل سوم، گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) _ بیان دوم: محقق عراقی و بررسی آن _ بیان سوم: امام خمینی و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۰/۰۷ خلاصه جلسات گذشته بحث در جهت سوم از جهات مربوط به گستره قاعده قرعه بود. یعنی اینکه آیا قاعده قرعه عموم شبهات حکمیه و موضوعیه را در بر می‌گیرد، یا به خصوص در شبهات موضوعیه جاری می‌شود؟ عرض شد که بسیاری معتقد اند مجرای قاعده قرعه شبهات موضوعیه است و شبهات حکمیه از دایره جریان قاعده قرعه خارج اند. بر این ادعا ادله و بیاناتی ارائه شده. یک بیان و دلیل، بیانی بود که محقق مراغی صاحب عناوین ذکر

جلسه بیست و دوم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) بررسی اشکالات به صاحب عناوین

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) بررسی اشکالات به صاحب عناوین ۱۳۹۸/۱۰/۰۱ خلاصه جلسه گذشته  بحث در جهت سوم یعنی شمول قاعده قرعه نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه بود. در این جهت مهمترین دلیل مطالبی است که صاحب عناوین بیان کرده و ما به تفصیل کلام ایشان را نقل کردیم. خلاصه سخن محقق مراغی که در واقع دلیل بر اختصاص قاعده قرعه به یک قسم از شبهات موضوعیه است، این است که هر جا راه معتبر شرعی برای حل مشکل یافت نشد، به قرعه رجوع می‌شود. پس اساسا مجرای قاعده قرعه جایی است که برای مشکل و مشتبه هیچ مخرجی وجود

جلسه بیست و یکم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه)

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول قاعده نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) ۱۳۹۸/۰۹/۳۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در یکی از جهات مربوط به گستره قاعده قرعه بود. بحث در این است که آیا قاعده قرعه در شبهات حکمیه هم جاری می‌شود یا خیر؟ در شبهات موضوعیه علی الاطلاق جاری می‌شود یا خیر؟ این‌ها جهاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در همین رابطه کلام محقق مراغی را نقل کردیم که ایشان شبهات را تقسیم کردند به حکمیه و موضوعیه و موضوعیه را هم دو قسمت کردند موضوعیه مستنبطه و موضوعیه محضه. تقریبا بخش اعظم کلام ایشان را نقل کردیم اما نظر ایشان درباره شبهات موضوعیه محضه باقی

جلسه بیستم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه)

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت سوم (بررسی شمول نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه) ۱۳۹۸/۰۹/۲۴ جهت سوم: بررسی شمول نسبت به شبهات حکمیه و موضوعیه جهت سوم از جهات مربوط به گستره قاعده قرعه، مربوط به عمومیت قاعده نسبت به شبهات حکمیه است. به عبارت دیگر در جهت سوم بحث در این است که آیا قاعده قرعه هم در شبهات موضوعیه جاری می‌شود و هم در شبهات حکمیه؟ یا اختصاص به شبهات موضوعیه دارد؟ در اینجا اقوال مختلف است، جمع زیادی قائل به عدم جریان قاعده در شبهات حکمیه شدند. اما برخی که شامل تعداد کمتری می‌شوند، قائل اند که قاعده قرعه در شبهات حکمیه هم می‌تواند جریان پیدا کند. از کسانی که

جلسه نوزدهم – فصل سوم: گستره قاعده _ جهت اول و دوم

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم فصل سوم: گستره قاعده _ جهت اول و دوم ۱۳۹۸/۰۹/۲۳   تا اینجا دو فصل از فصول بحث قرعه مطرح شد. فصل اول درباره برخی از کلیات مربوط به این قاعده بود و فصل دوم درباره مشروعیت قاعده قرعه، مستندات و ادله آن بود که فی الجمله مشروعیت با ادله ای که اقامه شد ثابت گردید. فصل سوم: گستره قاعده فصل سوم درباره گستره قاعده قرعه است. ما سابقا جهاتی را در این باره متذکر شدیم و گفتیم که مسئله گستره قاعده قرعه در جهات مختلف باید مورد رسیدگی قرار گیرد و حدودا هفت جهت را متذکر شدیم که این جهات هفت گانه را انشاءالله در این فصل مورد رسیدگی قرار خواهیم داد و

جلسه هجدهم – ادله قاعده _ دلیل چهارم، پنجم، ششم، هفتم و بررسی آن‌ها

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم ادله قاعده _ دلیل چهارم، پنجم، ششم، هفتم و بررسی آن‌ها ۱۳۹۸/۰۹/۱۷ ادامه دلیل چهارم اجماع منقول دلیل چهارم از ادله قاعده قرعه اجماع است. درباره اجماع محصل و اعتبارش در ما نحنُ فیه بحث شد. اما در مورد اجماع منقول عرض کردیم که برخی ادعای اجماع کرده اند؛ از جمله شیخ طوسی در کتاب خلاف میفرماید: الإجماع ظاهراً علی أنّ کلّ امرٍ مجهولٍ فیه القرعۀ. ابن ادریس هم ادعای اجماع کرده و می‌گوید: فینبغی أن یستعمل فیه لما روُی عن الأئمۀ الأطهار و تواترت به الآثار و أجمعت علیه الشیعۀُ الإمامیۀ. شهید هم در کتاب قواعد در این مسئله ادعای اجماع کرده و میفرماید: ثبت عندنا قولهم کلّ أمرٍ مجهولٍ فیه القرعۀ و

جلسه هفدهم – ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم: دسته ششم، هفتم و هشتم _ دلیل سوم و چهارم

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم: دسته ششم، هفتم و هشتم _ دلیل سوم و چهارم ۱۳۹۸/۰۹/۱۶ ادامه روایات طایفه سوم سه دسته از روایات مربوط به طایفه سوم باقی مانده که البته در این سه دسته مانند برخی از دسته های گذشته تعدد روایات به چشم نمی‌خورد، لکن چون موردش متفاوت از آن‌ها است، به ناچار می‌بایست در دسته ای جداگانه قرار می‌گرفت چون اساسا در طایفه سوم بحث از قرعه در موارد خاص است. دسته ششم  احمد بن محمد عن الحسن بن محمود عن علی بن رعاب عن الفضیل بن یسار قال: سألتُ أبا عبدالله (علیه السلام) عن مولودٍ لیس له ما للرجال و لا ما للنساء، قال: یقرعُ

جلسه شانزدهم – ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم ۱۳۹۸/۰۹/۱۰   ادامه طایفه سوم روایات بحث در روایات طایفه سوم بود از این طایفه تا اینجا چهار دسته را ذکر کردیم و از دسته چهارم هم چهار روایت را نقل نمودیم. روایت پنجم شیخ مفید در ارشاد نقل می‌کند: محمد بن محمد بن نعمان المفید فی الارشاد قال: بعث رسول الله علیاً إلی الیمن فرفع إلیه رجلان بینهما جاریۀٌ یملکان رقّها علی السواء فجعلا خطر وطئها معا فوطئها معا فی طهرٍ واحد فحملت و وضعت غلاما فقرع علی الغلام باسمیهما فخرجت القرعۀ لأحدهما و ألحق به الغلام و ألزَمَه نصف قیمتۀ أن لو کان عبدا لشریکه فبلغ رسول الله (ص) القضیۀُ فأمضاها و أقرّ

جلسه پانزدهم – ادله قاعده _ روایات: طایفه سوم (دسته سوم و چهارم)

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله قاعده _ روایات: طایفه سوم (دسته سوم و چهارم) ۱۳۹۸/۰۹/۰۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در روایاتی بود که برای مشروعیت قرعه به آن‌ها استناد شده. عرض کردیم که روایات سه طایفه هستند، طایفه اول روایاتی که دلالت بر مشروعیت قرعه به نحو عام دارند، دوم روایاتی که دلالت بر مشروعیت قرعه در برخی از ابواب فقه دارند آنهم به نحو عام و طایفه سوم روایاتی که دلالت بر مشروعیت قرعه در مورد خاص دارند. ادامه روایات دسته سوم از طایفه سوم طایفه سوم چند دسته است که تا اینجا روایات سه دسته را گفتیم؛ دسته اول در مورد تعارض شهود و بینه ها بود، دسته دوم درباره ولد مشتبه بین حر و عبد

جلسه چهاردهم – ادله قاعده قرعه _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ادله قاعده قرعه _ دلیل دوم: روایات _ طایفه سوم ۱۳۹۸/۰۹/۰۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم که از طایفه سوم برخی روایات درباره تعارض بینتان در موارد خاص است که در این موارد حکم به قرعه و تعیین محق به وسیله قرعه شده است. از همان موارد چند روایت دیگر باقی مانده: روایت سوم عن الحسین بن سعید عن الحسن عن زُرعه عن سماعۀ قال: إنّ رجلین إختصما إلی علیٍ فی دابّۀٍ  فزَعَمَ کلّ واحدٍ منهما أنّها نُتِجَت علی مِذوده و أقامَ کلُّ واحدٍ منهما بیّنۀً سواءً فی العدد. فأقرعَ بینهما سهمین، فعلّمَ السهمین کلّ واحدٍ منهما بِعلامۀٍ. سماعۀ می‌گوید دو نفر بر سر دابّه ای نزد امیر المؤمنین نزاع کردند. هر یک

جلسه سیزدهم – ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه دوم و سوم

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات _ طایفه دوم و سوم ۱۳۹۸/۰۹/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به روایاتی است که بر مشروعیت قاعده قرعه اقامه شده است. عرض شد که روایات سه طایفه اند؛ طایفه اول روایاتی است که عام اند مطلقا به این معنا که در همه ابواب، مشروعیت قرعه را ثابت می‌کنند. طایفه دوم روایاتی که عام اند فی الجمله به این معنا که عمومیت قاعده قرعه را در برخی از ابواب فقهی به ویژه باب قضا ثابت می‌کنند. طایفه دوم روایت اول صحیحه حلبی عن الصادق (علیه السلام) قال: سُئلَ ابو عبد الله (علیه السلام) عن رجلین شهدا علی امرٍ و جاءَ آخران فشهدا علی غیر ذلک، فاختلوا، قال

جلسه دوازدهم – ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات ۱۳۹۸/۰۸/۲۶ بحث در روایاتی بود که به نحو عام دلالت بر مشروعیت قرعه داشت و تا اینجا ۵ روایت خوانده شد. روایت ششم محمد بن الحسن باسناده عن حسین بن سعید عن عبد الرحمن بن ابی نجران عن عاصم بن جمیل عن بعض اصحابنا عن ابی جعفر (ع) قال: بعث رسول الله علیً إلی الیمن فقال له: حین قدم حدثنی بأعجب ما ورد إلیک. امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید که رسول خدا امیر المؤمنین علی (علیه السلام) را به یمن فرستاد. وقتی او از یمن بازگشت، به او فرمود عجیب ترین چیزی که بر تو در این ایام وارد شد چه بود؟ فقال (علیه السلام): یا رسول الله

جلسه یازدهم – ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ادله قاعده _ دلیل دوم: روایات ۱۳۹۸/۰۸/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم قاعده قرعه بود. عرض کردیم که روایاتی در این باره مورد استناد قرار گرفته و اجمالا سه طایفه از روایات قابل استناد هستند. طایفه اول روایاتی است که یستفاد منه العموم در همه موارد و دلالت بر مشروعیت قرعه می‌کند. عرض کردیم که اجمالا این روایات اگر چه در بینشان ضعاف هم وجود دارد اما به دلیل عمل اصحاب به این روایات و نیز تواتر معنوای این روایات، مشکل سندی آن‌ها قابل حل است. به هر حال روایت اول را خواندیم که روایت محمد بن حکیم بود. روایت دوم از ابراهیم بن عمر عن الصادق (علیه السلام) باسناده عن الحسین