دروس

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- بررسی دلیل سوم(روایات اخصاء)- دلیل چهارم(اجماع) و بررسی آن ۱۳۹۲/۰۲/۰۸           خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل سوم از ادله حرمت عقیم سازی بود. روایاتی در مورد اخصاء وارد شده که بر طبق آنها از این عمل نهی شده و ظهور در حرمت دارد. تقریب استدلال به این روایات ذکر شد و عرض کردیم برای اینکه ببینیم آیا استدلال به این روایات تمام است یا نه، لازم است که مقدمه‌ای ذکر شود. در آن مقدمه ما اجمالاً درباره عملکرد بیضه در مردان یک توضیحات مختصری را دادیم. ادامه بررسی دلیل سوم(روایات

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- دلیل سوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۷           خلاصه جلسه گذشته بحث درباره ادله حرمت بستن لوله‌های مردان و زنان یا به عبارت دیگر عقیم سازی بود. دو دلیل تا اینجا مورد بحث و بررسی قرار گرفت. دلیل اول مسأله حرمت اضرار به نفس و دلیل دوم هم آیه ۱۱۹ سوره نساء بود. دلیل سوم دلیل سوم روایاتی است که نهی از اخصاء یا اختصاء کرده است. خصاء یا اخصاء به معنای اخته کردن آدمی یا حیوان است؛ چون این کار هم در مورد انسان‌ها و هم در مورد حیوان صورت می‌گیرد. خصاء مصدر از

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند-بررسی ادله حرمت- بررسی دلیل دوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله‌ای است که برخی بر حرمت عقیم سازی اقامه کرده‌اند. دلیل اول مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که این دلیل اطلاق ندارد و نمی‌تواند مطلقا عقیم سازی را حرام کند. البته اگر یک غرض عقلایی قابل قبولی در کار نباشد و ضرری که ایجاد می‌کند یک ضرر مهم و بسیار معتدبه باشد، در این صورت می‌توانیم حکم به حرمت کنیم. دلیل دوم هم استناد به آیه ۱۱۹ سوره نساء بود. محصّل استدلال به این آیه آن شد که عقیم سازی یا

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- بررسی ادله حرمت- نتیجه بحث در دلیل اول- دلیل دوم ۱۳۹۸/۰۲/۰۳           خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل بر حرمت عقیم سازی که در قالب بستن لوله‌های مردان و زنان محقق می‌شود، عرض شد یکی از ادله، حرمت اضرار به نفس است. هم بحث کبروی حرمت اضرار به نفس را مطرح کردیم و هم درباره معنای ضرر در این عنوان مطالبی را ذکر کردیم و اقوال مختلفی که در این رابطه ذکر شده، مورد تعرض قرار گرفت. نتیجه بحث در دلیل اول نتیجه بحث این می‌شود که اگر نقص در بدن انسان ایجاد شود

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎ شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه اول) ۱۳۹۸/۰۱/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در دسته دوم از راه‌هایی بود که موجب عقم نمی‌شوند ولی جلوی بارداری را می‌گیرند. دسته اول راه‌هایی بودند که قبل از انعقاد نطفه این امکان را از بین می‌بردند. دسته دوم راه‌هایی هستند که بعد از انعقاد نطفه مانع تکون فرزند می‌شوند. راه اول از این گروه استفاده از داروها و قرص‌هایی است که دو منظوره هستند؛ یعنی هم می‌توانند تخمک تولید شده در رحم زن را از بین ببرند و هم مانع چسبندگی نطفه به جداره رحم شوند؛ به عبارت دیگر جلوی

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- اقوال در معنای ضرر و تفاوت آنها ۱۳۹۸/۰۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در مورد دو راهی که مردان یا زنان انجام می‌دهند به منظور پیشگیری از بارداری و این راه موجب عقم دائم می‌شود، عرض کردیم بحث ما براساس پیش فرض‌هایی است که در این مسأله لازم است مورد توجه قرار گیرد. می‌خواهیم ببینیم آیا این راه ـ یعنی بستن لوله در مردان و زنان ـ با توجه به اینکه موجب عقم دائم می‌شود، جایز است یا نه. نکته به این نکته باید توجه داشت که بستن لوله چه در مردان و چه در زنان، کار طبیب

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند- تنقیح موضوع بحث(پیش فرضها) ۱۳۹۸/۰۱/۳۱           ب) راههایی که موجب عقم می‎شوند بحث در راه‌های جلوگیری از بارداری و عدم تکون و تولد فرزند بود. عرض کردیم ما به حسب حکم اولی این امور را بررسی می‌کنیم، اما به حسب حکم ثانوی إن شاء الله در آینده این امور مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این راه‌ها به دو دسته کلی تقسیم شده‌اند. یکی راه‌هایی که موجب عقم نمی‌شوند که تارة قبل از انعقاد نطفه و اخری بعد از انعقاد نطفه صورت می‌گیرد که این بخش را بررسی کردیم. اما دسته دوم راه‌هایی هستند که

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۱۳۹۸/۰۱/۲۸           خلاصه جلسه گذشته جهت پنجم از جهاتی که می‌توان مسأله استفاده از روش IUD را از نظر فقهی بررسی کرد، مسأله عنوان اضرار به نفس است. در جلسه قبل بحث کبروی اضرار به نفس را اجمالاً متعرض شدیم؛ محصل بحث این شد که اضرار به نفس به مقتضای ادله مطلقا حرام نیست و نهایت این است که بین ضرر معتدبه و غیر ضرر معتدبه فرق است. قدر متیقن از آن، ضرری است که منجر به هلاکت

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۱۳۹۸/۰۱/۲۷           خلاصه جلسه گذشته در بحث از مشروعیت استفاده از روش IUD عرض کردیم به غیر از مسأله صدق عنوان سقط جنین و عنوان از بین بردن نطفه، به اعتبار برخی مقارنات حرام این کار، نیز این مسأله باید مورد بررسی قرار گیرد. در مورد نظر و لمس عرض کردیم اصل حرمت نظر و لمس اجنبیه را بعداً بحث می‌کنیم؛ ادله‌ای که بر حرمت نظر و لمس دلالت می‌کند بعداً مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ما در

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۲۶/۰۱/۱۳۹۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در جواز یا عدم جواز استفاده از روش IUD بود که برای از بین بردن نطفه قبل از لانه گزینی و اتصال به جداره رحم آن را از بین می‌برد. عرض کردیم برای بررسی حکم استعمال و استفاده از این روش برای جلوگیری از بارداری، از چند جهت می‌توانیم این موضوع را بررسی کنیم. یکی از جهت صدق عنوان سقط جنین بود که این را ذکر کردیم؛ گفتیم از این جهت نمی‌توانیم این روش را محکوم

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم)- بررسی حکم فقهی راه دوم از جهات مختلف ۱۳۹۸/۰۱/۲۵           خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره راه دوم از راه‌هایی است که برای جلوگیری از تکون فرزند مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی بعد از انعقاد نطفه مورد استفاده است یعنی روش IUD. عمده نظر در این طریق معطوف به آن است که طبق این روش بعد از انعقاد نطفه فعل و انفعالاتی صورت می‌گیرد که نطفه از بین می‌رود. منتهی این طریق قبل از آن که نطفه لانه گزینی کند و به جداره رحم متصل شود

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه (راه دوم) ۱۳۹۸/۰۱/۲۴         نکته برخی از دوستان در مورد روایتی سؤال کرده بودند. در مورد سه طلاق دادن زن تعبیری در روایات وارد شده که قبلاً هم اشاره کردیم و آن اینکه نمی‌تواند دوباره با این زن ازدواج کند «حتی تذوق عسیلته». در برخی روایات دو تعبیر آمده: «حتی یذوق عسیلتها و تذوق عسیلته». این کنایه از درک لذت مباشرت و لذت جماع است که به صرف عقد حاصل نمی‌شود. یعنی اینطور نیست که اگر محلل صرفاً عقد کند، این برای جواز نکاح کافی باشد؛ بلکه حتماً باید

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند دسته دوم: بعد از انعقاد نطفه ۱۳۹۸/۰۱/۱۹           خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی راه‌های جلوگیری از بارداری است. عرض کردیم این راه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی از آنها موجب عقم نیستند و برخی موجب عقم می‌باشند. اما دسته اول – یعنی آن راه‌هایی که موجب عقم نمی‌شوند – به دو گروه منشعب می‌شود. گروه اول آن ‌راه‌هایی است که قبل از انعقاد نطفه به نوعی امکان لقاح و انعقاد نطفه را ازبین می‌برند. از این گروه به پنج راه اشاره کردیم و معلوم شد که هیچ یک از این پنج راه

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم مسأله ۱۴– تکمله: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- الف) راههایی که موجب عقم نمی‎شوند- دسته اول: قبل از انعقاد نطفه- راه اول تا پنجم ۱۸/۰۱/۱۳۹۸           خلاصه جلسه گذشته به مناسبت بحث از عزل که در مسأله چهاردهم مطرح شده بود، ما به عنوان تکمیل بحث وارد بررسی فقهی راه‌های جلوگیری از بارداری شدیم. عرض کردیم مقدمتاً باید این راه‌ها را بشناسیم تا بعداً اینها را مورد بررسی قرار دهیم. در جلسه قبل اجمالاً درباره چگونگی بارداری و مراحلی که منجر به بارداری زن و تکون فرزند می‌شود، مطالبی را عرض کردیم و گفتیم طیّ چندین مرحله این امر اتفاق می‌افتد. بعد از بیان این مطلب، برای تکمیل

جلسه ۹۰ – PDF جلسه نود مسأله ۱۴– تکلمه: راههای دیگر جلوگیری از بارداری- کیفیت انعقاد نطفه ۱۳۹۸/۰۱/۱۷         تکمله مسأله ۱۴. راههای دیگر جلوگیری از بارداری قبل از تعطیلات درباره عزل و جواز یا حرمت آن به تفصیل بحث کردیم؛ نهایتاً به این نتیجه رسیدیم که ادله حرمت عزل وافی به مقصود نیست و نمی‌تواند حرمت را ثابت کند. وعده دادیم که به مناسبت بحث از عزل، درباره اموری که به نوعی ملحق به عزل می‌شوند و می‌توانند بعضاً مشمول این ادله قرار گیرند، بحث کنیم. عزل در واقع یک راه جلوگیری طبیعی از بچه‌دار شدن است. چون عزل عبارت است از «اخراج الآلة و افراغ المنی خارج الرحم»؛ اینکه منی را بیرون از رحم قرار

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم مسأله ۱۴– عزل- مقام دوم: بررسی وجوب دیه- دلیل وجوب دیه و بررسی آن ۱۳۹۷/۱۲/۲۲           خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام دوم در مسأله چهاردهم بود. عرض شد در مقام دوم سخن از لزوم دیه و عدم لزوم دیه بعد العزل است؛ یعنی آیا عزل، دیه را بر مرد واجب می‌کند یا نه. به اقوال اشاره کردیم و کلامی که صاحب جواهر در این باره بیان کرده بود نیز مورد نقد و اشکال قرار گرفت. دلیل وجوب دیة اما عمده این است که ببینیم کسانی که قائل به وجوب دیه شده‌اند چه دلیلی دارند. عمده دلیل درباره وجوب دیه، روایتی است که ادعا شده دلالت بر وجوب

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم مسأله ۱۴– عزل- مقام اول: بررسی جواز عزل- عزل المرأة- مقام دوم: بررسی وجوب دیه- اقوال ۱۳۹۷/۱۲/۲۱         عزل المرأة – (بررسی جواز و عدم جواز) از مقام اول بحث مطلبی باقی مانده که آن را عرض می‌کنیم و إن شاء الله وارد در مقام دوم خواهیم شد. تا به حال بحث ما درباره عزل الرجل بود؛ همان ابتدا هم عرض کردیم که عزل تارة از ناحیه مرد تصویر می‌شود و اخری از ناحیه زن. آنچه تا اینجا گفتیم درباره عزل الرجل بود؛ یعنی بحث از جواز و حرمت و ادله‌ای که اقامه شد و اختلافی که در این باره وجود داشت، همه درباره عزل مرد بود. معنای عزل

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم مسأله ۱۴– عزل- مقام اول: بررسی جواز عزل- ادله جواز- ادامه دلیل جواز ۱۳۹۷/۱۲/۲۰           ادامه دلیل جواز مع الکراهة بحث در ادله جواز مع کراهة العزل بود؛ یعنی مشهور بین متأخرین که قائل به کراهت عزل هستند. عرض شد عمده دلیل این گروه، روایاتی است که از آن جواز عزل بدست می‌آید. این روایات را ملاحظه فرمودید. در مقابلِ این روایات، برخی روایات هستند که ادعا می‌شود که اینها دلالت بر عدم جواز عزل دارند. ما همه روایاتی که دال بر عدم جواز عزل هستند را ذکر کردیم و ملاحظه فرمودید که آن روایات دلالت بر حرمت عزل ندارند و برخی از آنها از نظر سندی ضعیف

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مسأله ۱۴– عزل- مقام اول: بررسی جواز عزل- ادله حرمت- دلیل ششم- ادله جواز ۱۳۹۷/۱۲/۱۸         دلیل ششم بحث در ادله قائلین به حرمت عزل از زوجه دائمه حره بدون اذن او بود. آخرین دلیل حرمت عزل این است که بر فرض ما تعارض برخی از روایات را با روایات دال بر حرمت بپذیریم، باز می‌توانیم به نوعی روایات مانعه را بر روایات مجوزه ترجیح دهیم. این دلیل مبتنی بر پذیرش دلالت برخی از روایات بر جواز عزل است. می‌گویند نهایت این است که روایات دال بر جواز با روایات دال بر منع تعارض می‌کنند ولی از آنجا که امکان جمع بین این روایات نیست، ما باید به سراغ

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم مسأله ۱۴– عزل- مقام اول: بررسی جواز عزل- ادله حرمت(دلیل سوم: روایات)-بررسی دلیل پنجم ۱۳۹۷/۱۲/۱۵         خلاصه جلسه گذشته برخی از ادله حرمت عزل از زوجه حره دائمه بدون اذن او را بررسی کردیم؛ اجماع، دلیل عقلی، روایات و همچنین منافات عزل با حکمت نکاح یعنی استیلاد، مورد بررسی قرار گرفت. البته یکی دو روایت دیگر باقی مانده که باید برای تکمیل بحث آنها را ذکر کنیم. دلیل پنجم یک قیاسی بود که در جلسه گذشته آن را ذکر کردیم ولی بررسی آن باقی ماند. البته این هم یک دلیل عقلی است که باید در ذیل همان دلیل عقلی به عنوان یک تقریب یا بیان دیگری از حکم عقلی