دروس

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط-ادله عدم امکان رجوع قید به هیئت- اشکال چهارم و پنجم و ششم و بررسی آن ها ۱۳۹۵/۱۰/۱۵ بحث پیرامون دلیل اول قائلین به عدم امکان رجوع قید به هیئت بود. دلیل اول قائلین به این قول که توسط مرحوم شیخ انصاری بیان شده بود مورد اشکال واقع گردید. تا کنون سه اشکال به این دلیل بیان و مورد بررسی قرار گرفت. اشکال چهارم محقق اصفهانی می فرماید: جزئیت در مورد هیئت و به طور کلی معانی حرفیه به معنای متقوم بودن به طرفین است. یعنی وقتی گفته می¬شود هیئت «أکرم» (یعنی هیئت امر که دال بر وجوب است) جزیی است به این معنا است

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ادله عدم امکان رجوع قید به هیئت- دلیل اول، دوم، سوم و بررسی آن ها ۱۳۹۵/۱۰/۱۴ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون ادله عدم امکان رجوع قید به هیئت می¬باشد و در جلسه قبل بیان شد که چند دلیل بر این مدعا اقامه شده است. دلیل اولی که توسط مرحوم شیخ انصاری اقامه گردیده، این بود که هیئت یک معنای حرفی دارد و معنای حرفی نیز یک جزیی حقیقی است چون وضع در حروف و هیئات به نحو عام و موضوع له خاص است، لذا قابل تقیید نمی باشند. به عبارت دیگر مفاهیم و معانی قابل تقیید می باشند که فی¬الجمله از یک کلیت و

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ادله عدم امکان رجوع قید به هیئت- دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۵/۱۰/۱۳ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه قبل بیان شد اختلاف بین مرحوم شیخ انصاری و مشهور در رجوع قید یا شرط به هیئت یا ماده است. همچنین بیان گردید که این نزاع مربوط به مقام ثبوت و امکان است. از آن جایی که بعضی از دوستان در این باره سوال کردند جهت روشن شدن مطلب توضیح بیشتر می دهم تا دقیقا معلوم شود این نزاع در چه محدوده¬ای و بر چه پایه¬ای استوار است. توضیح محل نزاع اصل این مسئله مربوط به بعضی ادله ای است که در آن¬ها قید

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- تحریر محل نزاع ۱۳۹۵/۱۰/۱۲  در بحث واجب مطلق و واجب مشروط قبل از ورود به اصل بحث، گفتیم چند مطلب به عنوان مقدمه لازم است بیان شود. سه مقدمه دیروز بیان شد. مقدمه چهارم واجبات «بالاضافة الی شئ» مطلق و «بالاضافة الی شئ آخر» مقید هستند. لذا ممکن نیست واجبی باشد که نسبت به همه چیز مطلق یا مشروط باشد. مثلا نماز به عنوان یک واجب هم مطلق است هم مشروط، از یک طرف در رابطه با بعضی از امور مثل وقت مشروط است و بدون وقت نماز واجب نمی¬شود. اما نسبت به احرام مطلق است. همچنین حج که نسبت به استطاعت مشروط است

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل مقدمه واجب- واجب مطلق و مشروط- مقدمات ۱۳۹۵/۱۰/۱۱ مروری بر مباحث گذشته موضوع کلی بحث عبارت است از مقدمه واجب، و همانطور که بیان شد محقق خراسانی مطالبی را به عنوان مقدمه بیان نمودند. هرچند بیان مطالب به این گستردگی مورد نیاز نبود، اما بخشی از آن مطالب باید ذکر می شد و بخش دیگر نیز مطالب مفیدی بود که تعرض به آن¬ها خالی از فائده نبود. همانطور که بیان شد برای مقدمه به اعتبارت مختلف چهار تقسیم بیان شده است: ۱: مقدمه داخلیه و خارجیه. ۲: مقدمه عقلیه، شرعیة، عادیة. ۳: مقدمه صحت، مقدمه وجود، مقدمه وجوب، مقدمه علمیه. ۴: مقدمه مقارنه، متاخره، متقدمه. این چهار تقسیم، مطالبی بودند که تا کنون در

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- بررسی تعمیم اشکال شرط ۱۳۹۵/۱۰/۰۱ تعمیم اشکال شرط متاخر به شرط متقدم نکته¬ای از مباحث مربوط به شرط متاخر در جهت اولی(صحت تقسیم) باقی مانده که پس از بررسی آن جهت دوم بحث شرط متاخر را مورد بررسی قرار می دهیم. همانطور که در ابتدای بحث تقسیم مقدمه به مقدمه مقارنه، متقدمه و متاخرة بیان شد، نسبت به مقدمه متاخره اشکالاتی مطرح شده است که مهمترین آن ها اشکال عقلی تاثیر معدوم فی الموجود است. آن چه تا کنون مورد بررسی قرار گرفت بررسی امکان عقلی شرط متاخر بود که آیا عقلا ممکن است یا خیر؟ همانطور

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم-بررسی امکان اثباتی ش ۱۳۹۵/۰۹/۳۰ نتیجه بحث در شرط متاخر به حسب مقام ثبوت از آن چه تا کنون درباره شرط متاخر بیان شد، مشخص گردید که حق در این مقام این است که تاخر شرط از مشروط ثبوتا در همه اقسام ممکن است و فرقی نمی کند که شرط از شرایط مامور به باشد یا شرایط حکم تکلیفی و حکم وضعی. لذا التزام به شرط متاخر مخالفت با قاعده عقلیه امتناع تاثیر معدوم فی  الموجود محسوب نمی شود. به این دلیل که احکام از سنخ امور اعتباریه می باشند، لذا هیچ مانعی ندارد که مثلا خداوند متعال

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- بررسی کلام محقق نایی ۱۳۹۵/۰۹/۲۹ ادامه بررسی کلام محقق نایینی بحث پیرامون بررسی کلام محقق نایینی بود که در جلسه قبل سه موضع از کلام ایشان را مورد بررسی قرار دادیم و اشکالات آن را بیان کردیم. موضع چهارم محقق نایینی می فرمایند: اگر قضایا به نحو قضایای حقیقیه باشند، مانند مجعولات شرعی، امتناع و استحاله تأخر شرط یک امر بدیهی است که نیاز به اقامه برهان ندارد. همانطور که در جلسات قبل بیان شد ایشان در بخش دوم کلام خود بعد از بیان فرق بین قضایای حقیقیه و خارجیه و اینکه احکام شرعیه به نحو قضایای

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- بررسی کلام محقق نایی ۱۳۹۵/۰۹/۲۸  مروری بر جلسات گذشته بحث پیرامون مشکل شرط متاخر و محاذیری که بواسطه التزام به شرط متاخر حادث می شوند بود. بعد از بیان راه حل های هشت گانه، کلام محقق نایینی که مشتمل بر دو بخش و یک تتمه بود را بیان کردیم که محصل نظر ایشان در دو بخش عبارت بود از: یکی این که نزاع در شرط متاخر تنها مربوط به شرائط تکلیف و وضع است و سایر امور و شرایط از محل نزاع خارج می باشند، حال یا از این باب که امتناع تاخر شرط و علت در

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- تتمه کلام محقق نایین ۱۳۹۵/۰۹/۲۴ مروری بر جلسات گذشته بحث پیرامون کلام محق نایینی درباره شرط متاخر بود و همانطور که بیان شد کلام ایشان شامل دو بخش است: بخش اول: مربوط به تبیین محل نزاع در شرط متاخر بود که فرمودند: آن چه در نزاع در شرط متاخر داخل است، فقط شرائط تکلیف و شرائط وضع است ولی شرائط مامور به مثل علل غائیه یا فائته، علل عقلیه و عناوین انتزاعیه مثل تقدم و تاخر از محل نزاع خارج می باشند. بخش دوم: با ذکر سه مطلب محقق نایینی به این نتیجه رسیدند که شرط مؤخر

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- کلام محقق نایینی در ۱۳۹۵/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد کلام محقق نایینی حول شرط متاخر بود. در جلسه قبل بیان کردیم کلام ایشان دارای دو بخش است. در بخش اول محل نزاع را در ضمن چهار امر تحریر کردند، و نتیجه گرفتند که  نزاع در شرط متاخر پیرامون علل و مقدماتی است که شرعی باشند نه عقلی نه عناوین انتزاعی و علل غایی، همچینین ایشان فرمودند شرایط مامور به نیز از محل نزاع خارج هستند و مشکلی در تاخر شرط مامور به از مشروط نمی باشد. لذا نزاع در شرط متاخر تنها پیرامون شرایط تکلیف

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- کلام محقق نایینی در ۱۳۹۵/۰۹/۲۲ کلام محقق نایینی در جلسه قبل بیان  کردیم که در مسئله شرط متاخر محقق نایینی کلامی دارند که چون تا حدودی متفاوت با سخنان بسیاری از بزرگان است آن را مورد بررسی قرار می¬دهیم. ایشان ضمن پذیرش اجمالی اشکال شرط متاخر، ابتداء چهار مسئله را به عنوان مقدمه بیان می¬کنند تا محل نزاع منقح شود و سپس وارد اصل بحث می شود. در واقع کلام ایشان دو بخش دارد: بخش اول: مربوط به تحریر محل نزاع می شود و اموری که از محل نزاع خارج می باشند. بخش دوم: مربوط به اشکال

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- حق در پاسخ به اشکال ۱۳۹۵/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد حق در حل مشکل شرط متاخر این است که امور شرعیه و آن چه که متعلق به آن است همه از اعتباریات می باشند؛ چه خود حکم، چه شرائط حکم، چه شرائط مامور به همه اعتباری هستند و امر شان وضعاً و رفعا به ید شارع است. لذا شارع می¬تواند اعتبار کند به این نحو که مثلا فعلی که  مسبوق به فلان شئ است یا عملی که ملحوق به فلان شئ است، تعظیم و احترام و عبادت محسوب می¬شود، مثل غسل لیل برای صوم

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- حق در مساله (راه حل ۱۳۹۵/۰۹/۲۰ خلاصه جلسه گذشته تا کنون هشت راه حل برای رفع مشکله شرط متاخر بیان گردید که در بین این راه حل ها و پاسخ های ارائه شده به نظر می رسد راه حلی که محقق اصفهانی بیان فرمودند قابل قبول باشد. در جلسات گذشته در مورد تمام راه حل های هشت گانه به تفصیل بحث کردیم و اشکالات آنها را نیز بیان کردیم، یعنی هم راه حل محقق خراسانی، راه حل محقق عراقی، راه حل منسوب به شیخ انصاری و منسوب به نراقی و مرحوم سید یزدی همه را به تفصیل

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (بررسی راه حل هفتم- را ۱۳۹۵/۰۹/۱۷  خلاصه جلسه گذشته راه حل هفتم برای مشکل شرط متاخر توسط امام خمینی(ره) در جلسات قبل بیان شد. ایشان با استناد به بعضی مقدمات عقلیه درصدد حل مشکل بر آمدند. محصل راه حل ایشان عبارت از این بود که در موارد شرط متاخر، مسئله، مسئله تاثیر موجود فی المعدوم نیست؛ زیرا آن چه که تقدم دارد، تقدمش یک تقدم ذاتی است نه وصفی، بله اگر تقدم آن شئ وصفی بود قهرا طبق قاعده فرعیت باید آن شی موجود می¬بود تا متصف به تقدم و تاخر بشود، ولی وقتی تقدم، تقدم ذاتی باشد دیگر

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم(راه حل هفتم- بخش دوم ۱۳۹۵/۰۹/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون راه حل امام خمینی(ره) برای مشکل شرط متاخر بود. همانطور که در جلسه قبل بیان شد راه حل ایشان مشتمل بر چهار بخش است. در بخش اول و دوم که در واقع به عنوان مقدمه راه حل هفتم محسوب می شوند، امام خمینی(ره) می-فرمایند: تقدم اجزاء زمان نسبت به یکدیگر ذاتی آن ها می¬باشد، به این معنا که ذات بعضی از اجزاء زمان مقدم بر بعضی دیگر از اجزاء زمان می¬باشند. لذا اساسا مسئله تقدم و تاخر در اجزاء زمان از قبیل اتصاف یک شئ به وصف

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم(راه حل هفتم) ۱۳۹۵/۰۹/۱۴ مروری بر مباحث گذشته بحث پیرامون اشکال شرط متاخر بود. بیان شد که التزام به شرط متاخر مخالفت با یک قاعده عقلیه است. چون طبق حکم عقل، شئ معدوم نمی¬تواند در شئ موجود تاثیر بگذارد و علت برای شئ موجود باشد، ولو به نحو شرطیت. زیرا شرط نیز یکی از اجزاء علت تامه است و اگر شئ مشروط به چیزی باشد که وجودا متاخر از آن است معنایش این است که چیزی که معدوم است مؤثر در شئ موجود باشد و این محال است. پاسخ¬ها و راه حل هایی برای این اشکال توسط بزرگان

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (بررسی راه حل ششم) ۱۳۹۵/۰۸/۲۵  خلاصه جلسه گذشته راه حل ششم برای مشکل شرط متاخر و رفع محذور تاخر علت و سبب از معلول در مثل شرط متاخر که محقق عراقی ارائه دادند عبارت بود از این که: اولاً: به طور کلی مسئله اعتباریات متفاوت از شرعیات است. ثانیاً: این مسئله در تکوینیات نیز قابل حل است. زیرا می توان گفت: تاثیر گذاری مربوط یه یک حصه خاصی از طبیعت علت است و آن هم آن وجود و حصه¬ای است که در اثر اضافه به معلول پیدا شده است که اضافه آن شی به آن شرط در

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (راه حل پنجم و ششم) ۱۳۹۵/۰۸/۲۴ خلاصه جلسه گذشته تا کنون چهار راه حل برای مشکل شرط متاخر بیان شد و هر چهار راه حل مورد اشکال قرار گرفت. راه حل پنجم (مرحوم سید) مرحوم سید صاحب کتاب عروه می فرماید: به طور کلی در عقلیات، تکوینیات، شرعیات و اعتباریات مقدمه سابقه و لاحقه وجود دارد. مقدمات سابقه و لاحقه در تکوینیات مانند این که ما یک روز را متصف به اول ماه می کنیم و می¬گوییم آن روز، اول ماه است. لکن این یک شرطی دارد که عبارت است از وجود آن روز بعد از ماه

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (اشکال به محقق خراسانی- ۱۳۹۵/۰۸/۲۳ در جلسه گذشته در مورد راه حل اول که توسط محقق خراسانی برای حل اشکال شرط متاخر ارائه شده گفتیم اگر شرط، شرط حکم باشد راه حل ایشان مشکلی را حل نمی¬کند و اشکال همچنان پا برجاست. بررسی راه حل اول در شرط مامور به همانطور که قبلا بیان شد به نظر محقق خراسانی در شرط مامور به آنچه که فی الواقع شرطیت دارد چیزی دیگری است و آنچه که گمان می کنیم شرط مامور به است در واقع شرط نیست. ایشان می فرمایند: شرط عبارت است از آن اضافه¬ و نسبتی