دروس

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد- ادله عدم جواز: دلیل دوم (روایات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز نظر زن به مرد بود. عرض شد عمدتاً به سه دلیل استناد شده که عبارتند از کتاب، سنت و اجماع. از کتاب، دو آیه مورد استناد قرار گرفته که این دو آیه را مورد بررسی قرار دادیم و معلوم شد دلالت بر حرمت نظر به مرد نامحرم و بیگانه ندارد. دلیل دوم (روایات) دلیل دوم، روایات است. به چند روایت بر حرمت نظر به اجنبی استناد و تمسک شده است. این روایات را بخوانیم و ببینیم آیا چنین دلالتی دارد یا خیر. روایت اول «اسْتَأْذَنَ‏

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – کلام محقق نائینی درباره مقدمه محقق خراسانی – اشکال محقق خویی ۱۳۹۹/۰۸/۰۵         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه دوم سخن محقق خراسانی را ذکر کردیم. موضوع بحث در تنبیه دوم این بود که اگر کسی مضطر به کاری شد و اضطرار او ناشی از سوء اختیار بود و این فعل مضطرالیه مقدمه یک واجبی قرار گرفت، حکم فعل مضطرالیه چیست؟ مثل اینکه کسی با سوء اختیار خود وارد در یک خانه یا ارض مغصوبه شود و آنگاه برای تخلص از این حرام اضطرار به خروج پیدا کند، بالاخره این شخص باید این مکان غصبی را ترک کند و اضطرار به این خروج

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ادله قاعده – دلیل سوم تا هفتم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در مدارک و مستندات قاعده جب بود. تا اینجا ما درباره دو دلیل سخن گفتیم؛ یکی برخی از آیات بود و دیگری برخی روایات به ویژه روایت الاسلام یجبّ ما قَبلَه. نسبت به این حدیث تقریبا پنج اشکال مطرح شده که این پنج اشکال را ما بررسی کردیم و پاسخ دادیم و نتیجه این شد که فی الجمله با این روایت می‌توان مشروعیت قاعده جبّ را ثابت کرد. دلیل سوم دلیل سوم سیره نبوی است به این بیان که ما وقتی به تاریخ اسلام و به خصوص زندگی پیامبر اسلام و سیره نبی مکرم اسلام مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم

جلسه ۱۸- PDF جلسه هیجدهم مسئله ۱۹- حکم نظر زن به مرد – ادله عدم جواز: دلیل اول (آیات) و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۳         مسئله نوزدهم مسأله ۱۹: «لا يجوز للمرأة النظر إلى الأجنبي كالعكس، و الأقرب استثناء الوجه و الكفين». در مسأله نوزدهم پیرامون نظر زن به مرد و استثنائاتی که در حکم آن وجود دارد بحث می‌شود. ما در ابتدای بحث از مسأله هجدهم که با موضوع احکام نظر بود، عرض کردیم در چهار مقام گفتگو می‌کنیم؛ مقام اول درباره حکم کلی نظر مرد به زن بود؛ مقام دوم درباره استثنا وجه و کفین بود و البته به دنبال آن حکم نظر به قدمین و نیز تصویر المرأة هم مطرح شد. دو مقام دیگر باقی

جلسه ۱۸- PDF جلسه هیجدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم :اضطرار ناشی از سوء اختیار و مقدمیت آن برای واجب – نظر محقق خراسانی و دلیل آن – بررسی مقدمه محقق خراسانی در تنبیه دوم ۱۳۹۹/۰۸/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در تنبیه دوم از تنبیهات بحث اجتماع امر و نهی بود. عرض کردیم موضوع بحث در این تنبیه این است که اگر اضطرار به سوء اختیار باشد و فعل مضطرالیه مقدمه واجبی محسوب شود حکمش چیست؟ مثل اینکه کسی به سوء اختیار وارد در یک دار غصبی شده است و الان اضطرار به خروج دارد، این اضطرار ناشی از سوء اختیار است و در واقع خروج، مقدمه یک واجبی است که آن واجب

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن- مقام سوم: نظر به تصویر زن – دلیل تفصیل بین پخش مستقیم و غیرمستقیم و بررسی آن ـ بررسی حکم نظر به نقاشی ۱۳۹۹/۰۷/۳۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در خاتمه‌ای بود که در مسأله نظر به زن نامحرم مطرح شد؛ در این خاتمه ما در سه مقام گفتگو کردیم. یکی نظر به مرأة من وراء شیشه و زجاج و دوربین بود؛ دوم نظر به زن نامحرم در آب و آینه بود؛ سوم نظر به تصویر المرأة بود. منتهی در مورد تصویر عرض کردیم این گاهی به صورت تصویر ثابت و عکس است، آنچه که ما اصطلاحاً امروز به آن عکس می‌گوییم. به تفصیل

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم: ملاک اضطرار رافع حرمت – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۷/۳۰         تنبیه دوم: ملاک اضطرار رافع حرمت بحث ما در تنبیه اول از تنبیهات مسئله اجتماع امر و نهی تمام شد. اما تنبیه دوم درباره ملاک اضطرار رافع حرمت است. محقق خراسانی ابتدائا مقدمه‎ای را مطرح می‎کنند و بعد به مسئله اصلی می‎پردازند. ما کلام محقق خراسانی را بیان می‏کنیم و بعد درباره آن بحث و بررسی خواهیم داشت. کلام محقق خراسانی مقدمه به طور کلی کسی که مضطر به انجام عمل حرامی می‏شود، تارتا به سوء اختیار گرفتار این اضطرار می‎شود و اخری بدون سوء اختیار؛ مثلا ممکن است کسی وارد مکانی شود

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سیزدهم و چهاردهم و بررسی آنها – ادله تفصیل بین معروف و غیر معروف و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت نظر به تصویر زن بود. تا اینجا تقریباً تمام دلیل‌هایی که برای حرمت نظر به خود مرأة اقامه شده بود و چه‌بسا به آنها برای اثبات حرمت نظر به تصویر مرأة هم استدلال شده، ذکر شد و یکایک مورد بررسی قرار گرفت. سه آیه بود و بعد برخی روایات، مسأله اجماع، ضروری دین، اینها همه مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که این

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم سوم – راه حل دوم و سوم و بررسی آنها – جمع بندی ۱۳۹۹/۰۷/۱۳         بررسی راه حل اول در قسم سوم از عبادات مکروهه بنابر قول به اجتماع و بنابر قول به امتناع هم بر فرض ملازمه و هم بر فرض اتحاد راه حل محقق خراسانی بیان شد. گرچه ایشان در بعضی از فروض یعنی علی القول بالملازمه و در فرض امتناع فرمودند: محذوری وجود ندارد، زیرا اساسا متلازمین ارتباطی با مسئله اجتماع امر ونهی ندارند؛ اما در مورد آن سه فرض و جهت دیگر، بالاخره یا از راه نهی مولوی که بالعرض و المجاز به نماز

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ادله قاعده – بررسی اشکالات حدیث – اشکال سوم – چهارم و پنجم و بررسی آن‌ها ۱۳۹۹/۰۹/۱۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که نسبت به حدیث الاسلام یجب ما قَبلَه وارد شده بود. گفتیم حدودا پنج اشکال نسبت به این حدیث ذکرشده که یکی از آن‌ها اشکال سندی بود که پاسخ دادیم. دو اشکال دیگر را هم مطرح کردیم و ذیل اشکال سوم، یک إن قُلت و قُلتی قابل طرح است که برای تکمیل بحث درباره اشکال سوم، این را هم باید انشاءالله متعرض بشویم. اشکال سوم این بود که اگر ما ملتزم به اطلاق و عموم الاسلام یجبّ ما قَبلَه بشویم و بخواهیم این جبّ و قطع و محو را

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله قاعده – مفاد اجمالی حدیث – بررسی اشکالات حدیث ۱۳۹۹/۰۷/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم از ادله قاعده جبّ بود. عرض شد روایاتی یا روایتی یا مضمون یک روایتی در جوامع روایی شیعی و جوامع روایی اهل سنت نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام فرمود: الاسلام یجبّ ما قبلَه. ما نقل های مختلف این روایت را در جلسه گذشته ذکر کردیم. در این جلسه مفاد اجمالی این حدیث را بیان می‌کنیم سپس اشکالاتی که نسبت به این مضمون یا این حدیث وارد شده را انشاءالله متعرض خواهیم شد و آنگاه در بحث از قلمرو قاعده، آن جهاتی که در ابتدای بحث مورد اشاره قرار گرفت که آیا قلمرو قاعده

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل چهارم تا دوازدهم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۲         جمع بندی احتمالات پیرامون آیه در بحث از ادله نظر به تصویر المرأة برخی آیات مورد استناد قرار گرفت از جمله آیه «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن». بحث در این آیه کمی به درازا کشید؛ اقوال برخی از مفسرین و فقها هم در این زمینه ذکر شد. مجموعاً چند احتمال پیرامون دلالت این آیه وجود دارد؛ چون برخی از این موارد صرفاً به عنوان احتمال ذکر شده است. ۱. آیه دلالت می‌کند بر اینکه ضرب الارجل بما انه ضرب الارجل، حرامٌ. این

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم سوم – راه حل اول – جهت دوم و سوم و چهارم – تتمه ۱۳۹۹/۰۷/۱۲         خلاصه جلسه گذشته در قسم سوم از عبادات مکروهه، چهار فرض را محقق خراسانی مطرح کردند. جلسه گذشته جهت اول را مطرح کردیم، جهت اول مربوط به عباداتی مثل نماز در موضع تهمت، علی فرض الاتحاد و بنابرقول به اجتماع بود. حکم این صورت گذشت و مثالش نیز همین صورت نماز در موضع تهمت بود که گفتیم در این فرض، این دو عنوان با هم متحد شدند، نهی به عنوان عبادت خورده در ظاهر دلیل، ولی در حقیقت به خود عبادت متعلق

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و اقوال درباره آیه ۱۳۹۹/۰۶/۰۹         خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره آیه ۳۱ سوره نور «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن» به درازا کشید. تقریب استدلال به این آیه بر حرمت نظر به تصویر بیان شد. نهایت کوشش و تلاش هم برای تحکیم این استدلال ذکر گردید. اینجا به مناسبت بد نیست به بعضی از آراء و انظاری که پیرامون این آیه گفته شده اشاره‌ای داشته باشیم. هم اهل لغت و هم مفسرین و هم فقها درباره این آیه مطالبی را گفته‌اند. اقوال

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم دوم – راه حل چهارم ، پنجم، ششم و بررسی آنها – قسم سوم – راه حل اول ۱۳۹۹/۰۷/۰۹         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در قسم دوم از عبادات مکروهه مثل نماز در حمام، راه حل هایی ذکر شده. تا اینجا سه راه حل که یکی را محقق خراسانی فرموده بودند و دیگری را محقق نایینی و سومی را بعضی از بزرگان، ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. راه حل دوم وسوم مبتلا به اشکالاتی بود، اما راه حل اول که محقق خراسانی ذکر کردند (طبق آنچه در کفایه فرموده‏اند در واقع راه حل چهارم ایشان

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم چیستی کمال انسانی ۱۳۹۹/۰۶/۰۹ شرح رساله حقوق عرض کردیم اولین حقی که امام سجاد(ع) در این رساله در رابطه با انسان نسبت به خودش بیان می‌کند، حق انسان بر خودش است. حق خداوند بر انسان بیان شد؛ اما حق انسان بر خودش. ما گفتیم اولاً اینکه انسان یک حقی دارد، این خودِ انسانی انسان یک حقی دارد ولی ماهیت نفس چیست؟ این را یک توضیح مختصری دادیم و گفتیم برای اینکه نفس را بشناسیم، باید غایت خلقت انسان را بشناسیم و شناخت غایت خلقت انسان متوقف بر شناخت ماهیت انسان است و باز شناخت ماهیت انسان متوقف بر پی بردن به کمالات انسانی است. هر موجودی کمالش رسیدن به غایتش است. کمال

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه « وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۸         محصل استدلال به آیه «و لا یضربن بأرجلهن…» بحث در دلیل سوم از ادله قول به حرمت نظر به تصویر زن مطلقا بود. دلیل سوم، آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ» بود. در جلسه قبل بحث‌هایی درباره این آیه ذکر کردیم. تقریب استدلال به این آیه ذکر شد؛ محصل استدلال این بود که این آیه نهی می‌کند از کوبیدن پاها بر زمین به منظور اعلام زینت‌های مخفی و عرض کردیم که اگر اعلام زینت‌های مخفی به