مقدمات تفسیر

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم شمول تحدی نسبت به همه زمان ها ۱۳۹۰/۱۲/۰۶ شمول تحدی نسبت به همه زمان­ها بحث دیگری که درباره تحدی وجود دارد این است که تحدی نسبت به همه زمان­ها جریان دارد، ما سابقاً گفتیم تحدی قرآن به اتیان به مثل قرآن یا حتی سوره­ای از سور قرآن صرفاً منحصر به مردم زمان نزول قرآن نبوده، بلکه این اعجاز همیشگی است و ناتوانی و اعجاز دیگران در این رابطه ابدی است. سؤال: آیا تحدی فقط نسبت قرآن است یا نسبت به کتب آسمانی دیگر هم تحدی صورت گرفته است؟ استاد: اولاً: ما متون اصلی کتب آسمانی دیگر را در اختیار نداریم تا ببینیم آیا در آن تحدی واقع شده یا خیر؟ ثانیاً: در

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بيست و دوم جاودانگی اعجاز قرآن ۱۳۹۰/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در جاودانگی اعجاز قرآن بود، عرض کردیم آیاتی از قرآن بر جاودانگی اعجاز قرآن دلالت می­کند که یک آیه را در جلسه گذشته مورد بررسی قرار دادیم. آیه دوم آیه شریفه:« قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلي أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهيرًا » [۱] ؛ بگو: اگر انسانها و پريان (جن و انس) اتفاق کنند که همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد؛ هر چند يکديگر را (در اين کار) کمک کنند. ما این آیه را قبلاً هم در بحث از تحدی به کل قرآن ذکر کردیم، این آیه دلالت می­کرد

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم جاودانگی اعجاز قرآن ۱۳۹۰/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث گذشته این شد که مسئله اعجاز قرآن از آیات مشتمل بر تحدی قابل استفاده است. در آیات تحدی اثبات شد که دیگران نمی­توانند حتی سوره­ای مثل سوره­های قرآن بیاورند و فرقی هم بین سوره­های کوتاه و بلند نیست؛ چون تحدی به کل قرآن، به ۱۰ سوره و حتی به یک سوره هم در قرآن آمده است لکن در مورد کمتر از یک سوره مثل یک جمله از قرآن از آیات تحدی چیزی استفاده نمی­شود؛ یعنی در قرآن مبارزه طلبی و هم آورد خواهی به یک جمله از جملات قرآن نشده و مثلاً در آیه­ای از آیات قرآن نیامده هیچ کس نمی­تواند حتی یک

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست معنای اعجاز ۱۳۹۰/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در معنای اعجاز قرآن بود، عرض کردیم اعجاز عبارت است از ناتوان ساختن دیگران نه به این معنی که ابزار قدرت و توانایی دیگران از آنها سلب شود بلکه به این معنی که قرآن در حدی از فصاحت، بلاغت و… است که دیگران نمی­توانند مثل آن را بیاورند؛ یعنی به قدری مرتبه قرآن والا است که دور از دسترس دیگران است. عرض شد در قرآن لفظ اعجاز ذکر نشده و مسئله تحدی؛ یعنی مبارزه طلبی مطرح شده که تحدی یا به کل قرآن است چنانچه در بعضی آیات اشاره شده یا به ۱۰ سوره از قرآن و یا به یک سوره از قرآن است چنانچه در آیات

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم معنای اعجاز ۱۳۹۰/۱۱/۱۷ اعجاز قرآن از جمله مباحث مهم مقدماتی قرآن مسئله اعجاز قرآن است، این مطلب که قرآن معجزه جاویدان پیامبر اسلام است مکرراً مطرح شده و جای بحث و گفتگو ندارد. اعجاز از ریشه عجز به معنای ناتوان کردن است، ناتوان کردن دیگران به دو نحو ممکن است: گاهی اعجاز و ناتوان کردن دیگران به سلب توانایی­های دیگران است، فرض کنید که توانایی کسی به مال یا قدرت یا مقام است در این صورت اعجاز این شخص به این است که ابزار توانمندی او یعنی مال، مقام و قدرت او از او گرفته شود. اما گاهی اعجاز و ناتوان کردن دیگران به این نیست که توانایی دیگران سلب شود بلکه به این

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم رجال و درایه- علوم تجربی و انسانی ۱۳۹۰/۱۱/۱۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در علوم مورد نیاز تفسیر بود، تا اینجا به تعدادی از علوم مورد نیاز تفسیر اشاره کردیم، چند مورد دیگر باقی مانده که آنها را هم مورد بررسی قرار می­دهیم. رجال و درایه یکی از علوم مورد نیاز تفسیر، علم رجال و درایه است، علم رجال علمی است که درباره اوصاف راویان حدیث از جمله صدق، عدالت و فسق که ممکن است در اعتبار حدیث دخالت داشته باشند بحث می­کند که آیا عدالت، صدق، وثوق و… در اعتبار حدیث دخالت دارند یا خیر؟ علم درایه هم مربوط به کیفیت نقل حدیث از حیث اتصال و انقطاع سند یا مسند و مرسل بودن

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم معانی و بیان- کلام- اصول فقه – فقه ۱۳۹۰/۱۰/۱۲ بحث در علوم مورد نیاز تفسیر بود، تا اینجا در مورد علوم ادبی شامل لغت، صرف و نحو مطالبی را عرض کردیم، معلوم شد که نیازمندی مفسر به علم صرف و نحو مسلم است اما نیازمندی به علم لغت به عنوان اینکه قواعد این علم را بداند لازم نیست. ۴ و ۵) علم معانی و بیان علم معانی عبارت است از اصول و قواعدی که با رعایت آنها کلام با مقتضای حال و با قصد متکلم از بیان کلام مطابق می­گردد. علم بیان هم عبارت است از قواعدی که به سبب آن راه­های بیان یک معنی به اشکال مختلف که از جهت وضوح و روشنی

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم علم صرف و نحو ۱۳۹۰/۱۰/۱۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در علوم مورد نیاز تفسیر بود، عرض کردیم یکی از علوم مورد نیاز برای تفسیر، علوم ادبی است که شامل صرف، نحو، لغت، معانی و بیان است، البته بعضی از علوم ادبی دیگر هم هستند که آنها دخالتی در تفسیر قرآن ندارند، در مورد علم لغت عرض کردیم که آشنایی با لغت به عنوان یک علم لازم نیست؛ یعنی لازم نیست که مفسر با قواعد علم لغت آشنا باشد بلکه با مراجعه به منابع لغوی معتبر می­تواند به این هدف دست پیدا کند. ۲) علم صرف اما راجع به علم صرف باید عرض کنیم که علم صرف در واقع از ساخت کلمه و تبدیل آن

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقدار احاطه بر علوم مقدماتی تفسیر- لغت ۱۳۹۰/۱۰/۰۵ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته در مورد علوم مورد نیاز تفسیر پیرامون ضرورت علم و اطلاع بر این علوم مطالبی را عرض کردیم، نکته دیگری باقی مانده که آن را هم عرض می­کنیم و سپس درباره خود این علوم و اینکه چه علومی برای مفسر مورد نیاز است بحث خواهیم کرد، اما نکته­ای که می­خواهیم عرض کنیم در مورد مقداری است که از این علوم باید دانسته شود، در این رابطه سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاه اول: بعضی معتقدند آشنایی اجمالی با این علوم کافی است؛ یعنی همین مقدار که شخص اجمالاً با موضوع و محمول این علوم آشنا باشد و تا حد بسیار کمی

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم عوامل احتیاج به علوم مقدماتی تفسیر ۱۳۹۰/۱۰/۰۳ علوم مورد نیاز تفسیر بحث ما در منابع تفسیر تمام شد، بحث دیگری که به آن می­پردازیم بحث از علوم مورد نیاز تفسیر است، ما سابقاً هم اشاره کردیم که این دو، دو بحث مستقل هستند، بحث از منابع تفسیر با بحث از علوم مورد نیاز تفسیر متفاوت است، منابع تفسیر اعم از آیات، روایات، منابع تاریخی و عقل در واقع تأثیر مستقیمی در کشف معانی آیات و مقاصد و مدالیل آن­ها دارند و به کمک این منابع انسان می­تواند مقصود متکلم را در قرآن کشف کند اما علوم مقدماتی تفسیر در واقع ابزاری برای استفاده درست از آیات می­باشند؛ به عبارت دیگر علوم مورد نیاز تفسیر