بایگانی‌های تفسیر

تفسیر – جلسه نوزدهم – آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۲. وجه ذکر اسم «بارئ»

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۲. وجه ذکر اسم «بارئ» ۱۴۰۲/۱۰/۰۴ ادامه تفسیر بخش دوم بحث در بخش دوم آیه ۵۴ بود. «فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ»، در صدر این بخش امر به توبه شده است؛ از بنی‌اسرائیل خواسته‌اند به سوی بارء خودشان توبه کنند. جلسه گذشته درباره حقیقت توبه اجمالاً مطالبی را عرض کردیم. ۲. وجه ذکر اسم «بارئ» پرسش اصلی این است که چرا در این آیه امر به توبه به سوی این اسم از اسماء الهی شده است؟ چرا نفرموده «و توبوا الی

تفسیر – جلسه هیجدهم – آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش اول – ریشه ظلم به خویش – جهل، مهم‌ترین مشکل بنی‌اسرائیل – بخش دوم: ۱. حقیقت توبه

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش اول – ریشه ظلم به خویش – جهل، مهم‌ترین مشکل بنی‌اسرائیل – بخش دوم: ۱. حقیقت توبه ۱۴۰۲/۰۹/۲۱ ادامه تفسیر بخش اول در آیه ۵۴ عرض کردیم حداقل چهار بخش باید تفسیر شود. تفسیر بخش اول اجمالاً بیان شد؛ قبل از آنکه به تفسیر بخش دوم بپردازیم، یک مطلب از بخش اول باقی مانده که آن را هم عرض کنم و ان‌شاءالله وارد بخش دوم می‌شویم؛ و آن اینکه ما عرض کردیم خداوند تبارک و تعالی در این آیه فرمایش حضرت موسی به قومش را یادآور شد؛ اینکه موسی به قومش فرمود «انکم ظلمتم انفسکم»، و ریشه این ظلم را شرک و بت‌پرستی و قرار دادن

تفسیر – جلسه هفدهم – آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش اول – مظالم بنی‌اسرائیل – بازگشت همه مظالم بنی‌اسرائیل به ظلم به خویش

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش اول – مظالم بنی‌اسرائیل – بازگشت همه مظالم بنی‌اسرائیل به ظلم به خویش ۱۴۰۲/۰۹/۲۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۵۴ مشتمل بر چند بخش است؛ پیرامون بخش اول مطالبی بیان شد. اینکه حضرت موسی(ع) به قومش با لسانی که آمیخته با عطوفت و مهربانی بود، مطالبی را فرمود، از جمله اینکه «يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ»، این اولین مطلبی است که حضرت موسی به قومش فرمود. آنها را متهم به ظلم کرد؛ یعنی اخبار کرد از ظلم آنها به خودشان. مظالم بنی‌اسرائیل در آیه برجسته‌ترین مصداق ظلم بنی‌اسرائیل

تفسیر – جلسه شانزدهم – آیه ۵۴ – مفردات – ۳. «فتوبوا» – ۴. «فاقتلوا» – ۵. «فتاب» – بخش‌های آیه – بخش اول

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم آیه ۵۴ – مفردات – ۳. «فتوبوا» – ۴. «فاقتلوا» – ۵. «فتاب» – بخش‌های آیه – بخش اول ۱۴۰۲/۰۹/۱۴ خلاصه جلسه گذشته از مفردات آیه، سه واژه باقی مانده که ان‌شاءالله این را هم ذکر کنیم و وارد در تفسیر شویم. دو واژه را گفتیم، یکی «قوم» و دیگری «بارئ». ۳. «فتوبوا» «فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ»؛ عمده این است که «ف» در «فتوبوا» به چه معناست؛ ظاهر این است که این فاء سببیت است؛ چون قبلش فرمود «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ»؛ کأن ماقبل از «فاء» سبب برای مابعد

تفسیر – جلسه پانزدهم – آیه ۵۴ – مفردات – ۱. «قوم» – ۲. «بارئ»

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم آیه ۵۴ – مفردات – ۱. «قوم» – ۲. «بارئ» ۱۴۰۲/۰۹/۱۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۵۴ سوره بقره بود؛ عرض کردیم معنای اجمالی آیه را و ارتباط این آیه با آیات قبل را. آیه این بود: «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ». مفردات طبق روال متعارف درباره مفردات آیه مطالبی را عرض می‌کنیم. الفاظی که در این آیه چه‌بسا نیاز به توضیح مختصر داشته باشد، یکی کلمه «قوم» است؛ یکی کلمه «بارئکم»؛ سوم، «فاقتلوا» که در اینجا به چه معناست؛ چهارم، «فتاب علیکم». این اجزاء و بخش‌هایی از این

تفسیر – جلسه چهاردهم – آیه ۵۳ – بخش دوم: «لعلکم تهتدون» – مطلب اول- مطلب دوم – آیه ۵۴ – بیان کلی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم آیه ۵۳ – بخش دوم: «لعلکم تهتدون» – مطلب اول- مطلب دوم – آیه ۵۴ – بیان کلی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل ۱۴۰۲/۰۸/۳۰ بخش دوم: «لعلکم تهتدون» در آیه ۵۳ گفتیم دو بخش وجود دارد، که درباره بخش اول اجمالاً مطالبی را بیان کردیم. بخش دوم «لعلکم تهتدون» است. البته درباره «لعل» و معنای اهتداء، به مناسبتی قبلاً توضیحاتی دادیم که دیگر آنها را تکرار نمی‌کنیم. اما عمده این است که در این بخش، خداوند متعال غرض از اعطای این نعمت یعنی کتاب و فرقان به بنی‌اسرائیل را اهتداء معرفی کرده است. مطلب اول: هدایت یهود دوران پیامبر(ص) با تورات غیر محرف یک سؤال و پرسش اساسی این است که مخاطب

تفسیر – جلسه سیزدهم – آیه ۵۳ – بخش اول – احتمالات در معنای فرقان – حق در معنای فرقان

جلسه ۱۳- PDF جلسه سیزدهم آیه ۵۳ – بخش اول – احتمالات در معنای فرقان – حق در معنای فرقان ۱۴۰۲/۰۸/۲۹ بخش اول در مورد آیه ۵۳ بعد از بیان ارتباط این آیه با آیات قبل و همچنین اشاره به بخش‌های آیه، نوبت به تفسیر و تبیین آیه می‌رسد. خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: ما به حضرت موسی کتاب و فرقان عطا کردیم. بحث مهم اینجا درباره کتاب و فرقان است؛ اینکه معنای کتاب معلوم است؛ کتاب به نوشته‌ای است که بین الدفتین است و اینجا اشاره به چیزی است که از ناحیه خداوند تبارک و تعالی نازل شده است؛ به همه کتاب‌های آسمانی کتاب اطلاق می‌شود: «وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ»، همه انبیا (آنهایی که صاحب

تفسیر – جلسه دوازدهم – آیه ۵۳ – ارتباط آیه با آیات قبل – مفردات آیه – بخش‌های آیه

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم آیه ۵۳ – ارتباط آیه با آیات قبل – مفردات آیه – بخش‌های آیه ۱۴۰۲/۰۸/۲۳ آیه ۵۳ آیه ۵۳ سوره بقره این است: «وَإِذْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»، و هنگامی که ما به موسی کتاب و فرقان عطا کردیم، به این امید و چه‌بسا که شما هدایت شوید. ارتباط آیه با آیات قبل این آیه در ادامه آیات قبلی به یادآوری نعمت‌های خداوند به بنی‌اسرائیل می‌پردازد؛ اساساً ارتباط این آیه با آیات قبلی یا بعدی، این است که یکی از نعمت‌های خداوند به بنی‌اسرائیل را یادآوری می‌کند. قبل از این، به چند نعمت اشاره شده بود: نعمت رهایی از دست فرعون و آل فرعون، نعمت شکافته شدن بحر،

تفسیر – جلسه یازدهم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»- مطلب پنجم: آثار شکر

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»- مطلب پنجم: آثار شکر ۱۴۰۲/۰۸/۲۲ خلاصه جلسه گذشته در بخش پنجم یعنی «لعلکم تشکرون» تا اینجا مطالبی را ذکر کردیم؛ مطلب پنجم از این بخش درباره برخی آثار نعمت بود. به دو جهت در این

تفسیر – جلسه دهم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»- مطلب چهارم: انواع شکر – مطلب پنجم: آثار شکر

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»- مطلب چهارم: انواع شکر – مطلب پنجم: آثار شکر ۱۴۰۲/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در بخش پنجم یعنی «لعلکم تشکرون»، چند مطلب نیازمند توضیح است؛ در جلسه گذشته چهار مطلب را توضیح دادیم. یکی درباره معنای «لعل»؛ دیگری مربوط به متعلق شکر در این بخش؛ سوم، درباره معنای شکر؛ چهارم، پیرامون انواع شکر، مطالبی را عرض کردیم. عرض کردیم شکر دارای انواعی است؛ دو نوع را توضیح دادیم. ادامه مطلب چهارم: انواع شکر ۳. نوع سومی هم برای شکر وجود دارد و آن هم شکر قلبی است؛ ما گفتیم شکر تارة لسانی و أخری عملی است. اجمالاً این دو را

تفسیر – جلسه نهم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» – مطلب اول – مطلب دوم – مطلب سوم و چهارم

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» – مطلب اول – مطلب دوم – مطلب سوم و چهارم ۱۴۰۲/۰۸/۱۵ بخش پنجم: «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ». بخش پنجم از این دو آیه، «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» است. خداوند تبارک و تعالی در این آیه فرمود: به یاد بیاورید آن زمانی که ما با حضرت موسی چهل شب وعده کردیم و او برای گرفتن الواح به سوی کوه طور رفت و در این دوران غیبت، شما گوساله را به عنوان اله و معبود قرار دادید و به پرستش آن روی آوردید؛ و لذا شما هم به خودتان ظلم کردید و هم به خدا و هم به دیگران. با این حال ما از شما

تفسیر – جلسه هشتم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش سوم: «وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ» – بخش چهارم: «ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ» – مطلب اول – مطلب دوم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش سوم: «وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ» – بخش چهارم: «ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ» – مطلب اول – مطلب دوم ۱۴۰۲/۰۸/۰۹ بخش سوم: «وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ». بخش سوم از پنج بخشی که در آیات مورد بحث لازم است به آن پرداخته شود، این فقره از آیه ۵۱ است: «وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ». آیه این بود: «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ». «و أنتم ظالمون» در واقع حال برای ضمیر «اتخذتم» است و معنای آن این است که شما گوساله را به عنوان اله و معبود اتخاذ کردید، در حالی که شما ظالم هستید. مسأله مهم این است که چرا خداوند تبارک و

تفسیر – جلسه هفتم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش دوم: «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ» – مطلب سوم، چهارم، پنجم، و ششم

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش دوم: «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ» – مطلب سوم، چهارم، پنجم، و ششم ۱۴۰۲/۰۸/۱۰ خلاصه جلسه گذشته در مورد این دو آیه عرض کردیم پنج قسمت و پنج بخش قابل بررسی است. بخش اول بیان شد. در بخش دوم یعنی «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ»، دو مطلب را در جلسه گذشته بیان کردیم. چند مطلب دیگر از این بخش باقی مانده که آنها را در این جلسه بیان می‌کنیم. مطلب سوم در این بخش که با «ثم» آغاز شده، می‌فرماید سپس شما گوساله را به عنوان اله و معبود قرار دادید، بعد از آن مواعده‌ای که ما با حضرت موسی داشتیم،

تفسیر – جلسه ششم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش دوم- مطلب اول – مطلب دوم

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش دوم- مطلب اول – مطلب دوم ۱۴۰۲/۰۸/۰۲ بخش دوم: «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ» در بخش اول از آیه ۵۱ و ۵۲ مطالب شش‌گانه‌ای که لازم بود در این باره بیان شود، مطرح شد. «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً»؛ هم درباره مواعده صحبت شد و هم درباره «اربعین»، و هم اینکه چگونه این نعمت در آن زمان برای آن مردم می‌توانست منشأ برکات بسیار فراوان باشد؛ اما متأسفانه بنی‌اسرائیل این نعمت را فراموش کردند. بخش دوم این است: «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ». اما شما بعد از این نعمتی که خداوند به موسی و در واقع به شما عطا کرد، یعنی

تفسیر – جلسه پنجم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب ششم- مواعده بر چهل شب یا سی شب؟ – ۱. نسبت به خداوند – ۲. نسبت به موسی(ع) – ۳. نسبت به بنی‌اسرائیل

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب ششم- مواعده بر چهل شب یا سی شب؟ – ۱. نسبت به خداوند – ۲. نسبت به موسی(ع) – ۳. نسبت به بنی‌اسرائیل ۱۴۰۲/۰۸/۰۱ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۵۱ و ۵۲ عرض کردیم پنج بخش وجود دارد؛ بخش اول، «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً» بود که مشتمل بر چندین مطلب است. تا اینجا ما پنج مطلب در مورد بخش اول ذکر کردیم. مطلب ششم مطلب ششم در مورد این بخش،

تفسیر – جلسه چهارم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب پنجم- ۱. نعمت برای موسی(ع) – ۲. نعمت برای بنی‌اسرائیل

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب پنجم- ۱. نعمت برای موسی(ع) – ۲. نعمت برای بنی‌اسرائیل ۱۴۰۲/۰۷/۲۵ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۵۱ و ۵۲ سوره بقره پنج بخش دارد و هر بخشی متضمن مطالبی است که به مرور بیان خواهیم کرد. بخش اول، این فقره از آیه است: «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً». در مورد این

تفسیر – جلسه سوم – آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب اول، دوم، سوم و چهارم

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم آیه ۵۱ و ۵۲ – بخش‌های دو آیه – بخش اول – مطلب اول، دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۲/۰۷/۲۴ بخش‌های دو آیه آیه ۵۱ و ۵۲ متضمن پنج بخش است؛ ما در دو جلسه گذشته تناسب این دو آیه با آیات قبل و مفردات این دو آیه را توضیح دادیم. طبق روال مباحث گذشته، آیات را به بخش‌های مختلف تقسیم می‌کنیم؛ آیه ۵۱ سه بخش دارد و آیه ۵۲ دو بخش. هر کدام از این بخش‌ها متضمن مطالب و نکاتی است که باید ان‌شاءالله آنها را بیان کنیم. بخش اول: «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً». بخش دوم: «ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ». بخش سوم: «وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ». بخش چهارم: «ثُمَّ عَفَوْنَا

تفسیر – جلسه دوم – آیه ۵۱ و ۵۲ – مفردات آیه – ۳. «موسی» – ۴. «اربعین» – ۵. «اتخذتم»

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم آیه ۵۱ و ۵۲ – مفردات آیه – ۳. «موسی» – ۴. «اربعین» – ۵. «اتخذتم» ۱۴۰۲/۰۷/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۵۱ و ۵۲ سوره بقره بود؛ بعد از بیان مفاد اجمالی آیه، در مورد مفردات آیه مطالبی را عرض کردیم. دو کلمه «إذ» و «واعدنا» در جلسه گذشته اجمالاً توضیح داده شد. ۳. «موسی» در مورد خود این واژه هم چند وجه ذکر کرده‌اند که ریشه موسی چیست و به چه معناست. وجه اول:

تفسیر – جلسه اول – آیه ۵۱ و ۵۲ – مفاد اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل – مفردات آیه – ۱. «إذ» – ۲. «واعدنا»

جلسه ۱ – PDF جلسه اول آیه ۵۱ و ۵۲ – مفاد اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل – مفردات آیه – ۱. «إذ» – ۲. «واعدنا» ۱۴۰۲/۰۷/۱۷ آیه ۵۱ و ۵۲ «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ * ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ». مفاد اجمالی آیه معنا و مفاد اجمالی این آیه آن است که خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: و به یاد بیاورید زمانی را که ما با موسی وعده کردیم برای چهل شب، لکن بعد از آنکه غیبت موسی از موعد مقرر سی روزه تجاوز کرد، شما به بت‌پرستی و شرک روی آوردید و به خودتان ظلم کردید و ما بعد از آن، باز از

تفسیر – جلسه چهلم – آیه ۵۰ – چند نکته در آیه

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم آیه ۵۰ – چند نکته در آیه ۱۴۰۲/۰۳/۰۲ چند نکته در آیه از آیه ۵۰ چند نکته باقی مانده که اینها را عرض کنیم و از این آیه عبور کنیم. نکته اول نکته اول این است که در آیه شریفه این چنین آمده: «وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ»، ظاهر «ب» در «بکم» این است که «ب» سببیت است؛ یعنی ما دریا را به سبب شما شکافتیم. از طرف دیگر، در برخی از آیات مثل آیه ۶۳ سوره شعرا که در جلسه گذشته هم تلاوت شد، می‌فرماید: «أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْبَحْرَ»، به عصای خودت به دریا بزن؛ این ظهور در آن دارد که سبب شکافته شدن بحر، عصای موسی بوده است. سؤال این است