تفسیر

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش سوم – الف: «ثم بعثناکم من بعد موتکم» – مطلب اول: تقاضای حضرت موسی پس از صاعقه – مطلب دوم: معنای بعث و موت – ب: «لعلکم تشکرون»       ۱۴۰۳/۰۲/۲۵                     بخش سوم الف: «ثم بعثناکم من بعد موتکم» بخش سوم از آیاتی که تلاوت شد، «ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» است. می‌فرماید: بعد از آنکه صاعقه شما را دربرگرفت و هلاک شدید، خداوند تبارک و تعالی شما را دوباره زنده کرد، که چه‌بسا شکرگزار باشید. مطلب اول: تقاضای حضرت موسی(ع) پس از صاعقه اساس این ماجرا و احیا و زنده کردن هلاک شدگان در اثر صاعقه،

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش دوم – مطلب پنجم: معنای «تنظرون» – احتمالات پنج‌گانه – حق در مسئله             ۱۴۰۳/۰۲/۲۴               مطلب پنجم: معنای «تنظرون» در آیه ۵۵ تا اینجا دو بخش را مورد رسیدگی قرار دادیم؛ در ادامه بخش دوم، این فقره از آیه باید بررسی شود: «وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ». معنای آیه معلوم است؛ فرموده: و به یاد بیاورید آن زمانی که شما به موسی عرض کردید ما به تو ایمان نمی‌آوریم تا خداوند را به صورت آشکار ببینیم؛ آنگاه صاعقه شما را در بر گرفت در حالی که ناظر بودید و نظر می‌کردید. احتمالات پنج‌گانه این فقره از آیه به اعتبار کلمه

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش دوم – مطلب چهارم: مواجه شوندگان با صاعقه – احتمالات پنج‌گانه – بررسی احتمال چهارم و حق در مسأله           ۱۴۰۳/۰۲/۱۸           خلاصه جلسه گذشته در مورد مطلب چهارم از بخش دوم آیات مورد بحث، به این نتیجه رسیدیم که از میان پنج احتمال ذکر شده، چهار احتمال مردود است. تنها یک احتمال پذیرفته می‌شود و آن هم اینکه بگوییم اخذ صاعقه برای بنی‌اسرائیل و برگزیدگان آن قوم که همراه حضرت موسی راهی میقات شدند، موجب هلاکت و مرگ آنها شد؛ اما در مورد حضرت موسی مسلماً مرگ به دنبال نداشت، لکن یا باید ملتزم شویم به اینکه او بیهوش شد

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش دوم – مطلب چهارم: مواجه شوندگان با صاعقه – احتمالات پنج‌گانه – بررسی احتمال سوم        ۱۴۰۳/۰۲/۱۷                خلاصه جلسه گذشته در بخش دوم از آیات مورد بحث، مطالبی را ذکر کردیم. مطلب چهارم درباره «فاخذتکم الصاعقة» بود؛ عرض کردیم نسبت به این مطلب چند احتمال وجود دارد. سه احتمال ذکر شد و هر سه مورد خدشه قرار گرفت؛ ما پنج احتمال در این باره ذکر کردیم که سه احتمال مورد اشکال واقع شد. نتیجه این شد که قدر مسلّم صاعقه موجب مرگ آن گروه و درخواست‌کنندگان رؤیت که همراه موسی(ع) بودند، گردید. این امر با توجه به قرائن

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش دوم – مطلب چهارم: مواجه شوندگان با صاعقه – احتمالات پنج‌گانه – بررسی احتمال پنجم و اول و دوم ۱۴۰۳/۰۲/۱۱   مطلب چهارم: مواجه‌شوندگان با صاعقه مطلب چهارم از مطالبی که مربوط به بخش دوم آیه است، این است که «فاخدتکم الصاعقة» آیا فقط مربوط به بنی‌اسرائیل است و گروهی هستند که تقاضای رؤیت خداوند را داشتند یا اعم است و شامل حضرت موسی(ع) هم می‌شود؟ در پاسخ به این پرسش چند احتمال مطرح است؛ یعنی اگر بخواهیم ثبوتاً احتمالاتی را که در پاسخ این سؤال می‌توان ذکر کرد بیان کنیم، چه‌بسا پنج احتمال در این رابطه قابل ذکر باشد. احتمالات پنج‌گانه احتمال اول: یک احتمال اینکه

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش دوم – مطلب اول: معنای صاعقه – معنای دوم: علت صاعقه – مطلب سوم: صاعقه مرگبار      ۱۴۰۳/۰۲/۱۰                                      خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در آیه مورد بحث، بخش‌هایی نیازمند بررسی است؛ بخش اول و مطالب مربوط به آن گذشت. بخش دوم این قسمت و این فقره از آیه است: «فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ». یک توضیح کلی راجع‌به این بخش دادیم، اما لازم است مطالبی که در این بخش می‌گنجد، مستقلاً بیان شود. مطلب اول: معنای صاعقه مطلب اول درباره خود صاعقه است که صاعقه به چه معناست؛ البته

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش اول – مطلب سوم: وجه اشتراک خطاب- سه احتمال در مسأله- احتمال اول و بررسی آن – احتمال دوم و بررسی آن  ۱۴۰۳/۰۱/۲۷       خلاصه جلسه گذشته بحث در تفسیر آیه ۵۵ و ۵۶ است؛ عرض کردیم این دو آیه مشتمل بر چند بخش است؛ بخش اول یادآوری سخن بنی‌اسرائیل بود مبنی بر اینکه ما به تو ایمان نمی‌آوریم حتی نری الله جهرة. این بخش اول بود؛ عرض کردیم در بخش اول چند مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. مطلب اول در مورد زمان این درخواست از موسی بود؛ مطلب دوم اینکه درخواست کنندگان چه کسانی بودند. ما هر دو مطلب را توضیح دادیم. مطلب

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش اول – بررسی زمان درخواست مشاهده و درخواست‌کنندگان – حق در مسأله – یک اشکال و پاسخ آن    ۱۴۰۲/۱۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در بحث از آیه ۵۵ و ۵۶ آنچه که مربوط به بخش اول این دو آیه هست، عمدتاً این بود که دو جهت در بخش اول باید مورد توجه قرار گیرد؛ یکی اینکه زمان درخواست رؤیت و مشاهده چه زمانی بوده و دیگر اینکه درخواست‌کنندگان چه کسانی بودند. احتمالاتی در هر یک از این دو جهت ذکر شد و اشکالاتی که بنابر بعضی از انظار پیش می‌آید و مشکله‌ای که در تعارض و تنافی بین برخی از احتمالات مربوط به جهت اول با احتمالات

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام  آیه ۵۵ و ۵۶ – بررسی احتمالات در مورد زمان درخواست مشاهده و درخواست کنندگان      ۱۴۰۲/۱۲/۱۴ مروری بر مباحث گذشته یک فاصله دو هفته‌ای و بلکه بیشتر بین آخرین جلسه و این جلسه پیش آمد؛ این فاصله‌ها گاهی ما را مجبور به مرور و تکرار بحث‌های گذشته می‌کند. اجمالاً عرض می‌کنم که ما درباره تفسیر دو آیه ۵۵ و ۵۶ به اینجا رسیدیم که در آیه اول دو جهت قابل بررسی است و در هر دو جهت احتمالاتی وجود دارد. جهت اول مربوط به درخواست غیر معقولانه بنی‌اسرائیل از حضرت موسی برای رؤیت و مشاهده خداوند بود. زمان این درخواست نامعقول مورد بحث قرار گرفته؛ «لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – مؤید روایی – روایت اول و دوم – ابعاد اختلاف در روایات – نکات قابل استفاده از روایات – بخش سوم ۱۴۰۲/۱۰/۲۶   مؤید روایی قبل از اینکه به بخش سوم وارد شویم، برای اینکه آنچه ما پیرامون بخش دوم گفتیم از جهات مختلف، به نوعی تأیید شود، یکی دو روایت را نقل می‌کنم که مؤید نکاتی است که سابقاً گفتیم. ما در مورد «فتوبوا الی بارئکم فاقتلوا انفسکم» از چند جهت و مخصوصاً در مورد «فاقتلوا انفسکم» نکاتی را متعرض شدیم، و سؤالات و ابهاماتی پیرامونی این بخش از آیه بود که ما حداقل به چهار اشکال و ابهام اشاره کردیم و به

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۶. معنای قتل نفس – پاسخ به اشکالات و ابهامات  ۱۴۰۲/۱۰/۱۹      پاسخ به اشکالات و ابهامات آخرین مطلبی که درباره این فقره از بخش دوم باقی مانده، پاسخ به بعضی از اشکالات و ابهاماتی است که قبلاً طرح کردیم. گفتیم چنانچه به ظاهر الفاظ «اقتلوا انفسکم» اخذ شود، یعنی امر امتحانی نباشد بلکه حقیقی باشد، قتل به معنای پایان حیات باشد و نه کنایه از تهذیب نفس، «انفسکم» هم به معنای بعضکم بعضا باشد و اینکه بعضی از شما حقیقتاً بعضی دیگر را به قتل برسانید؛ این با یک اشکالات و ابهاماتی مواجه است. ما در هر سه جهت به این نتیجه

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۶. معنای قتل نفس – حق در مسأله از جهات مختلف – ۳. از جهت صیغه امر – قرائن امر امتحانی و بررسی آن  ۱۴۰۲/۱۰/۱۸                                                           خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد این بخش از آیه ۵۴، «فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ» و جمله «فاقتلوا انفسکم» جهاتی از بحث وجود دارد که باید مورد رسیدگی قرار بگیرد؛ حداقل سه جهت ذکر شد؛ یکی در مورد خود انفس که به چه معناست؛ دیگری در مورد معنای

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم  آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۶. معنای قتل نفس – حق در مسأله از جهات مختلف – ۱. از جهت معنای «انفس» – ۲. از جهت معنای «قتل»          ۱۴۰۲/۱۰/۱۲                   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره «فاقتلوا انفسکم» جهات مختلف و اشکالات و ابهامات گوناگون وجود دارد؛ این جهات مختلف یکی مربوط به معنای انفس بود که آیا امر به خودکشی است یا به معنای امر به دیگرکشی است. جهت دوم این بود که خودِ قتل آیا به معنای قتل واقعی و حقیقی است یا به معنای مجازی و کنایی، یعنی تهذیب نفس و مبارزه با هوا و آرزوهای

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم آیه ۵۴ – ادامه تفسیر بخش دوم – ۶. معنای قتل نفس – احتمالات مختلف در جهات گوناگون قتل نفس – اشکالات و ابهامات        ۱۴۰۲/۱۰/۱۱       احتمالات مختلف در جهات گوناگون قتل نفس بحث در مطلب ششم از بخش دوم آیه ۵۴ سوره بقره بود؛ بخش دوم این بود: «فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ». در مورد «فاقتلوا انفسکم» عرض کردیم نکاتی وجود دارد؛ یکی از نکاتی که در جلسه گذشته مطرح شد، این بود که معنای قتل نفس چیست. عرض کردیم در مورد امر به قتل انفس بنابر گفته مفسرین از جهات مختلف چند احتمال وجود دارد. جهت اول: معنای «انفسکم» در مورد معنای «انفسکم» دو احتمال وجود دارد: