تفسیر

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاهم آیه ۴۶ – شبهه‌ای در مورد لقاء و رجوع و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۲/۱۸ شبهه‌ای در مورد لقاء و رجوع و بررسی آن از آیه ۴۶ نکته‌ای باقی مانده که این نکته را عرض کنیم و بحث از این آیه تمام می‌شود. نکته‌ای که باقی مانده در حقیقت شبهه‌ای است که مربوط به لقاء و رجوع است؛ چون در آیه ۴۶ مسأله یقین به لقاء و یقین به رجوع به سوی پروردگار مطرح شد؛ اینها به عنوان وصف خاشعان ذکر شدند. فرمودند خاشعان کسانی هستند که «یظنون أنهم ملاقو ربهم» و همچنین «یظنون أنهم إلیه راجعون»؛ معنای این دو جمله را بیان کردیم و توضیحاتی که لازم بود عرض شد. ۱. شبهه‌ای در مورد لقاء

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم آیه ۴۶ – ۲. معنای ظن و متعلق آن در جمله دوم – کلام شیخ طوسی و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۲/۱۷ نتیجه بحث در مورد جمله اول در آیه ۴۶ یک بحث درباره متعلق ظن در جمله اول بود، یعنی «الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو رَبِّهِمْ»؛ یک بحث هم راجع ‌به خود معنای ظن بود. نتیجه بحث در جمله اول این شد که یکی از اوصاف خاشعان آن است که ظن به ملاقات پروردگارشان دارند؛ یعنی یقین و علم دارند به اینکه به مقام قرب الهی و به آن مرتبه محمود می‌رسند. خاشعین نتیجه خشوع خود و تذلل و هیچ پنداشتن خود را در مقابل خداوند تبارک و تعالی این می‌دانند که به مقام

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم آیه ۴۶ – ۱. متعلق ظن در جمله اول – احتمال نهم – بررسی احتمالات نه‌گانه ۱۴۰۰/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بین آخرین جلسه بحث تفسیر تا این جلسه فاصله‌ افتاد؛ هم تعطیلات ایام گذشته و هم برخی موانع دیگر؛ به‌هرحال فاصله‌ای افتاده و لذا به نحو مختصر باید یادآوری داشته باشیم. بحث در آیه ۴۶ بود که توصیف خاشعین محسوب می‌شود، «الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ». گفته شد که ظن هم در جمله اول آمده و هم در جمله دوم، سه احتمال وجود دارد؛ یکی اینکه ظن به معنای یقین باشد؛ دوم، به معنای رجاء؛ سوم، به معنای حقیقی خودش. آنچه تقویت کردیم این بود که ظن به معنای

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم آیه ۴۶ _ ۱. متعلق ظن در جمله اول _ احتمالات هشت گانه ۱۴۰۰/۱۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۴۶ سوره بقره یعنی «الَّذِينَ يَظنّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو ربّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»، درباره معنای ظن بحث کردیم، احتمالاتی ذکر شد و نتیجه این شد که «یظنّون» در این آیه به معنای یقین و علم است. ضمن اینکه احتمالات دیگری که در اینجا وجود دارد غلط نیست و چه بسا شواهد و قرائنی هم بر آن احتمالات وجود داشته باشد. لکن این احتمال از بین سایر احتمالات قوی تر به نظر می‌رسد. متعلق ظن گفتیم مهم این است که متعلق ظن معلوم شود. اگر «یظنّون» بر سر ملاقاتُ الرّب آمده، در جمله بعدی بر

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم  آیه ۴۶ _ معنای ظن _ احتمال سوم _ وجوه سه گانه سببیت ظن برای خشوع _ حق در معنای ظن ۱۴۰۰/۱۱/۲۵ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۴۶ که در حقیقت به توصیف خاشعین پرداخته، اولین یا برجسته ترین وصفی که برای آن‌ها ذکر می‌کند، این است که آن‌ها ظنّ به ملاقات ربّ و ظنّ به رجوع به سوی او دارند. ابتدا باید معنای ظنّ معلوم شود. عرض کردیم در مورد ظنّ چندین احتمال وجود دارد که ظنّ به ملاقات ربّ یا ظنّ به رجوع به سوی پروردگار اساسا یعنی چه. این از حیث خود ظنّ است. اصلا این ظنّ در اینجا به چه معناست و بر اساس آن ببینیم آیا ظنّ