این جلسه به تعریف «مالکیت معنوی» اختصاص داشت که با چالشهای تعریف به دلیل تنوع مصادیق (مانند اختراعات و آثار هنری) و ابعاد مختلف (اقتصادی و اخلاقی) روبرو است. در نهایت، مالکیت معنوی بهعنوان حقوق و اختیارات شخص نسبت به آفرینشهای غیرمادی و عمدتاً محصول فکر خود (مانند نرمافزار یا یک اثر هنری) تعریف شد که به او امکان بهرهبرداری مادی و معنوی از آن را میدهد.
در این جلسه، ماهیت مالکیت معنوی با چهار دیدگاه اصلی بررسی شد: دیدگاه اول: (مانند امام خمینی) بهطور کامل مالکیت معنوی را به عنوان حق یا مالکیت شرعی نپذیرفته و هرگونه تصرف در اثر خریداریشده را مجاز میداند، مگر با شرط ضمن عقد یا حکم حاکم. دیدگاه دوم: (مانند آیتالله مکارم) آن را هم یک «حق شرعی» و هم یک «مالکیت» مشروع میداند که عقلای جهان به رسمیت شناختهاند. دیدگاه سوم: (مانند شاهرودی) بین حق و مالکیت تفکیک قائل شده، حقوق معنوی را به عنوان حقی غیرمالی اما لازمالرعایه برای جلوگیری از ضرر میپذیرد، اما آن را در زمره امال و مالکیت نمیداند. دیدگاه چهارم: نیز صرفاً یک «حق اخلاقی» برای تجلیل از صاحب اثر قائل است، بدون اینکه حق
این متن به بحث درباره «مالکیت معنوی» به عنوان موضوع اصلی میپردازد و به بررسی تعابیر جایگزین مانند «مالکیت فکری» و «حقوق معنوی» میپردازد. در نهایت، عنوان «مالکیت معنوی» به دلیل عامتر بودن و شمول مصادیقی که لزوماً زاییده فکر نیستند (مانند سرقفلی) اما غیرمادی هستند، به عنوان عنوان برگزیده انتخاب میشود. همچنین متن به اختلاف نظر درباره منشأ این حقوق اشاره میکند که آیا ناشی از «کار» مبتکر است یا «شخصیت» او، و به تبع آن، به اختلاف نظرها در مورد مشروعیت و وجود چنین حقی در میان فقها و حقوقدانان اشاره میکند.
جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مقدمات – مقدمه اول – حقیقت ملکیت و انواع آن – ۳. ملکیت مطلق، مشاع و مفروز – ۴. ملکیت اصلی و تبعی – ۵. ملکیت مادی و معنوی – موضوع بحث ۱۴۰۴/۰۶/۲۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در انواع ملکیت بود؛ عرض کردیم ملکیت به اعتبارات مختلف دارای اقسام متعددی است. دو تقسیم را ذکر کردیم؛ یکی تقسیم ملکیت و مالکیت به حقیقی و اعتباری بود؛ عرض کردیم مقسم در همه تقسیمات بعد از این تقسیم، همان ملکیت اعتباری است. ملکیت حقیقی از موضوع بحث ما خارج است. تقسیم دوم، تقسیم ملکیت به سه قسم ملکیت عمومی، خصوصی و دولتی یا حکومتی است. اجمالاً درباره این سه قسم توضیح دادیم. ۳. ملکیت مطلق، مشاع
جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمات – مقدمه اول – حقیقت ملکیت و انواع آن – ۱. ملکیت حقیقی و اعتباری – ۲. ملکیت عمومی، خصوصی و دولتی ۱۴۰۴/۰۶/۲۵ مقدمات براساس برنامهای که در سالهای اخیر دنبال میکردیم، روزهای سهشنبه و چهارشنبه به موضوعات نوپدید و عناوینی که تحت عنوان فقه معاصر قرار میگیرد، میپردازیم. در سالهای گذشته درباره کاهش ارزش پول و آثار فقهی آن و همچنین درباره رمزارزها بحثهایی داشتیم. امسال درباره مالکیت معنوی یا فکری بحث میکنیم؛ قبل از اینکه وارد اصل بحث شویم، لازم است چند مطلب را به عنوان مقدمه بیان کنیم. مقدمه اول: حقیقت ملکیت و انواع آن مقدمه اول که بسیار کوتاه بیان میکنیم و به صورت اجمالی از آن عبور خواهیم
