نکاح

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  احکام عقد – مسأله  ۱۴ – مطالب سه‌گانه در مسأله – مطلب اول: جواز وکالت در نکاح – ادله جواز – دلیل اول تا پنجم  ۱۴۰۲/۰۷/۱۷                             مسأله ۱۴ مسأله ۱۴: «لا إشكال في صحة التوكيل في النكاح من طرف واحد أو من طرفين بتوكيل الزوج أو الزوجة إن كانا كاملين أو بتوكيل وليهما إن كانا قاصرين». در مسأله چهاردهم سخن از جواز وکالت، چه از ناحیه زوج و چه از ناحیه زوجه است؛ اینکه زوج و زوجه می‌توانند کسی را وکیل کنند تا عقد را از ناحیه آنها انشاء کند. وکالت تارة در انشاء عقد است و أخری صرفاً در

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  احکام عقد – مسأله  ۱۳ – فرع چهارم – دو موضوع در فرع چهارم – فرق فرع چهارم با سه فرع قبلی- بررسی موضوع دوم: تردید در وقوع عقد نسبت به مشار الیها – وجه تردید امام – اشکال بعضی از بزرگان و بررسی آن – حق در مسأله  ۱۴۰۲/۰۷/۱۶                خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در فرع چهارم امام(ره) دو ادعا مطرح کرده‌اند؛ فرع چهارم این بود که مقصود در عقد، وصف باشد، لکن گمان کرده که این شخصی که حاضر است، همان موصوف است و گفته زوجتک بنتک الکبری و هی حاضرة. ادعای اول مورد بررسی قرار گرفت؛ اینکه فرمودند عقد نسبت به وصف واقع نمی‌شود؛

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم احکام عقد – مسأله  ۱۳ – فرع چهارم – دو موضوع در فرع چهارم – بررسی موضوع اول: بطلان عقد نسبت به مقصود – حق در مسأله – اشکال به امام ۱۴۰۲/۰۷/۱۵                                                            خلاصه جلسه گذشته در مسأله سیزدهم عرض کردیم چهار فرع مورد تعرض واقع شده است؛ سه فرع و ملاک حکم به صحت عقد در این فروع بیان شد. لکن فرع چهارم پیرامون تعارض بین اشاره و وصف یا تعارض بین اشاره و اسم است، آن هم به نحوی که در مورد ترجیح یکی

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم احکام عقد – مسأله ۱۳ – فرع چهارم – دو موضوع در فرع چهارم – بررسی موضوع اول: بطلان عقد نسبت به مقصود – کلام مرحوم حکیم و بررسی آن – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۷/۱۰         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم امام(ره) در مسأله سیزدهم متعرض چهار فرع شده‌اند؛ موضوع این چهار فرع، اختلاف در جهاتی است که موجب تعیین زوجین می‌شود؛ یعنی اختلاف در اسم، وصف و اشاره. سه فرع را که در آنها حکم به صحت عقد کرده‌اند، در جلسه قبل بیان کردیم و ملاک حکم به صحت هم این شد که عقد تابع قصد است، آنچه که مقصود واقع شده، عقد نسبت به آن

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم احکام عقد – مسأله  ۱۳ – فروع چهارگانه – فرع اول، دوم و سوم – ادله صحت عقد در فروع سه‌گانه – دلیل اول – دلیل دوم و بررسی آن – فرع چهارم ۱۴۰۲/۰۷/۰۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم اگر در مقام تعیین زوج و زوجه اختلاف پیش آید و بین اسم و وصف یا بین اسم و وصف و بین اشاره تفاوت و تعارض باشد، اینجا امام(ره) ضمن بیان فروعی در مسأله، فرموده‌اند عقد تابع قصد است؛ یعنی آنچه که مقصود عاقد واقع شده و انشاء به آن تعلق گرفته، در نظر گرفته می‌شود و غیر آن ملغی می‌شود. مثلاً اگر قصد عاقد انشاء عقد بر آن زوجه‌ای بوده که با وصف

جلسه ۱ – PDF جلسه اول احکام عقد – مسأله ۱۳ – کلام سید – تفاوت کلام امام و سید ۱۴۰۲/۰۷/۰۸         علما، مرزبانان فکری و اخلاقی جامعه چون امروز جلسه اول بحث ماست، طبق معمول و از باب تیمن و تبرک، به کلمات نورانی معصومین(ع) و اینکه فرمایشات حضرات معصومین(ع) چراغ راه ما باشد، یک روایتی را از امام صادق(ع) می‌خوانیم و ان‌شاءالله بحث‌مان را شروع می‌کنیم. قال الصادق(ع): «عُلَمَاءُ شِيعَتِنَا مُرَابِطُونَ فِي الثَّغْرِ الَّذِي يَلِي إِبْلِيسُ وَ عَفَارِيتُهُ يَمْنَعُونَهُمْ‏ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَى ضُعَفَاءِ شِيعَتِنَا وَ عَنْ أَنْ يَتَسَلَّطَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ وَ شِيعَتُه‏».  امام صادق(ع) می‌فرمایند: علمای شیعه، مرزبانان این مکتب هستند؛ علماء شیعه و دانشمندان شیعه، پاسداران مرزهای فکری و عقیدتی پیروان ما هستند؛ آنها

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم  احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – تفصیل مرحوم سید و بررسی آن  ۱۴۰۲/۰۳/۰۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مرحوم سید در مسأله ۱۷ یک عبارتی دارند که محل بحث و گفتگو واقع شده است. محصل فرمایش ایشان این است که برای صحت عقد نکاح، تمیز واقعی زوجین کفایت می‌کند. یعنی اگر به حسب مقام ثبوت، زوجین معلوم و معین باشند، این کافی است برای صحت عقد. تفصیل مرحوم سید البته ایشان یک تفصیلی در مسأله داده که محل بحث واقع شده است؛ می‌گوید تمیز واقعی زوجین کفایت می‌کند به شرط اینکه بعد از عقد امکان علم باشد؛ ولی اگر امکان علم نباشد، «فالاقوی البطلان». این

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – دو فرع – وجه اشکال در فرع اول – فرع دوم – فروع عبارت عروه ۱۴۰۲/۰۲/۳۱                خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم امام(ره) در مسأله ۱۲ بعد از بیان شرط تعیین زوجین در عقد نکاح، دو فرع را مطرح کرده‌اند. فرع اول در جلسه گذشته بیان شد؛ محصل این فرع این بود که اگر زوجین به حسب واقع و در قصد متعاقدین معین باشند و در ذهن آنها از سایرین ممتاز باشند، لکن در هنگام اجرای صیغه اشاره به زوجین نشود یا اسم و وصف آنها گفته نشود، و هیچ لفظی هم دال بر

جلسه ۶۲- PDF جلسه شصت و دوم  احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – دلیل عدم اشتراط: روایت ابوعبیده – بررسی دلیل عدم اشتراط – دو فرع – فرع اول ۱۴۰۲/۰۲/۳۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم از میان ادله‌ای که برای لزوم تعیین زوج و زوجه در عقد نکاح ذکر شده، دلیل بناء عقلا می‌تواند لزوم تعیین را اثبات کند. پس اصل لزوم تعیین یک امری است که قابل قبول است و البته سایر ادله اگرچه به واسطه اشکالاتی که نسبت به آنها مطرح شد پذیرفته نشدند، اما بعضی از آنها حداقل به عنوان مؤید می‌توانند مورد توجه واقع شوند. دلیل عدم اشتراط در مقابلِ این ادله، روایتی داریم که لعل توهم شود که

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم  احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – ادله اشتراط – دلیل چهارم و بررسی آن- دلیل پنجم و بررسی آن – دلیل ششم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۲/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله اشتراط تعیین زوجین در عقد نکاح بود؛ عرض کردیم چند دلیل برای اشتراط ذکر شده است؛ سه دلیل را در جلسه گذشته مورد بررسی قرار دادیم و معلوم شد که این ادله نمی‌تواند شرطیت تعیین زوجین در عقد نکاح را ثابت کند. چند دلیل دیگر باقی مانده که این ادله را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم. دلیل چهارم دلیل چهارم، دلیلی است که مرحوم آقای خویی به آن استناد کرده و به

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – ادله اشتراط – دلیل اول و بررسی آن- دلیل دوم و بررسی آن – دلیل سوم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۲/۲۴           خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم موضوع بحث در مسأله ۱۲ یکی از شرایط صحت عقد است و آن اینکه زوجین در عقد نکاح باید تعیین شوند؛ یا با اسم، یا با اشاره، یا با وصف ذکر شوند، به گونه‌ای که از سایرین متمایز شوند. دو فرع هم به دنبال ذکر این شرط متعرض شده‌اند. ادله اشتراط تعیین زوجین بحث در این است که آیا این شرط لازم است و اگر لازم است، دلیل این اشتراط چیست؟ چند

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم  احکام عقد – مسأله ۱۲ – اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین – دو فرع – کلام مرحوم سید – تفاوت این دو کلام ۱۴۰۲/۰۲/۲۳                          مسأله ۱۲ «يشترط في صحة العقد تعيين الزوجين على وجه يمتازان‌ عن غيرهما بالاسم أو الإشارة أو الوصف لذلك، فلو قال، زوجتك إحدى بناتي أو قال: زوجت بنتي فلانة من أحد بنيك أو من أحد هذين بطل». اشتراط صحت عقد به تعیین زوجین موضوع مسأله ۱۲ در مورد یکی از شرایط صحت عقد است. در مسأله قبل سخن از شرایط صحت عقد از حیث عاقد بود؛ یعنی کسی که می‌خواهد صیغه را جاری کند، باید سه شرط داشته باشد: بالغ، عاقل و قاصد باشد. در

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم  احکام عقد – مسأله ۱۱ – شروط معتبر در عاقد – شرط سوم: قصد – پرسش دوم: درباره تفاوت حکم عقد مرد مست و حکم عقد زن مست – بررسی سه دیدگاه درباره روایت اسماعیل بن بزیع – جمع‌بندی – دو نکته ۱۴۰۲/۰۲/۱۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد روایت محمد بن اسماعیل بن بزیع یک دیدگاه این است که این روایت را باید به گونه‌ای توجیه کرد که مخالف با قواعد نباشد، و لذا برخی درصدد برآمدند توجیهات و محاملی را برای این روایت ذکر کنند. تا اینجا سه یا چهار توجیه بیان کردیم؛ اگر توجیه صاحب جواهر را که فرمود روایت ناظر به آن مستی است که مانند سفیه

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم  احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – شرط سوم: قصد – پرسش دوم: درباره تفاوت حکم عقد مرد مست و حکم عقد زن مست – سه دیدگاه درباره روایت اسماعیل بن بزیع – دیدگاه سوم – توجیه دوم و سوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۲/۱۷                 خلاصه جلسه گذشته بحث در وجه تفاوت بین حکم عقد مرد مست و بین حکم عقد زن مست بود؛ عرض کردیم درباره این مسأله اختلاف وجود دارد. مشهور قائل به بطلان هر دو شده‌اند؛ یعنی معتقدند عقد مست به طور کلی باطل است، چه زن و چه مرد؛ اما برخی تفاوت قائل شده‌ و گفته‌اند عقد

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – شرط سوم: قصد – پرسش دوم: درباره تفاوت حکم عقد مرد مست و حکم عقد زن مست – ریشه اختلاف بین فقها – مخالفت روایت اسماعیل بن بزیع با قواعد – سه دیدگاه درباره روایت ۱۴۰۲/۰۲/۱۶              خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۱۱ به مناسبت بحث از شرط سوم از شروط معتبر در عاقد مجری صیغه، سخن به اینجا رسید که عقد سکران (عقد مست) آیا صحیح است یا باطل. عرض کردیم در مورد اینکه عقد مرد مست باطل است، اتفاق نظر وجود دارد؛ لکن دو پرسش اینجا مطرح است. پرسش اول که به آن پاسخ

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – ترجیح متن تحریر بر عروه در این مسأله – دو پرسش – پرسش اول: بطلان عقد سکران مستند به فقدان عقل یا فقدان قصد – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۲/۱۱    خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۱۱ عرض کردیم امام(ره) سه شرط برای عاقد مجری صیغه ذکر کرده‌اند. شرط سوم، قصد بود؛ فرمودند: عقد ساهی و غالط و سکران و اشباه اینها، به دلیل اینکه قصد در آنها متمشی نمی‌شود، باطل است و «لا اعتبار بعقدهم». اما در مورد عقد زنی که در حال مستی عقد کرده، چنانچه بعد از افاقه و خروج از حال مستی اجازه کند،

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم  احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – شرط دوم: عقل – ادله اشتراط عقل – شرط سوم: قصد – کلام امام و مرحوم سید و تفاوت آن    ۱۴۰۲/۰۲/۱۰      مروری بر مباحث گذشته بحث در مسأله ۱۱ بود؛ موضوع این مسأله، شروطی است که در عاقد مجری صیغه لازم و معتبر است. در این مسأله سه شرط بیان شده است؛ شرط اول: بلوغ؛ شرط دوم: عقل؛ شرط سوم: قصد. بحث‌هایی که درباره شرط اول لازم بود مطرح شود، بیان شد. ادله اعتبار بلوغ در عقد به تفصیل همراه با آراء و انظار مختلف ذکر گردید. محصل بحث در شرط اول این شد که امام(ره) به حسب متن

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – ادله اشتراط بلوغ – دلیل دوم: روایات – ادامه بررسی کلام امام خمینی – نتیجه بحث در دلیل اول و دوم – دلیل سوم، چهارم، پنجم و ششم و بررسی آنها – نتیجه کلی بحث در شرط اول (بلوغ) ۱۴۰۱/۱۲/۲۲                       ادامه بررسی کلام امام خمینی نظر امام(ره) در مورد مستند و دلیل مسلوب العبارة بودن صبی را ذکر کردیم؛ هم به آیه استناد کردند و هم به برخی روایات از جمله روایت «الصبی لایجوز امره الا باذن الولی». ایشان فرمودند این روایت دلالت می‌کند بر عدم صحت تصرفات صبی، و اگر

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – ادله اشتراط بلوغ – دلیل دوم: روایات – ادامه کلام امام خمینی – بررسی کلام امام خمینی    ۱۴۰۱/۱۲/۲۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در کلام امام(ره) در شرط اول از شروط عاقد بود؛ عرض کردیم ایشان معتقد است اگر صبی عقد کند، این عقد چه استقلالاً انجام شود، چه با اذن ولی باشد و چه وکالتاً باشد، مقبول نیست. البته اینکه در همه صور فتوا داده باشند یا اینکه در بعضی از صور فتوا داده‌ و در برخی احتیاط کرده‌اند، این بحث دیگری است؛ ما قبلاً هم کلام ایشان را در تحریر و هم حاشیه ایشان بر عروه را خواندیم. در

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم  احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – ادله اشتراط بلوغ – دلیل دوم: روایات – مروری بر مباحث گذشته – کلام امام خمینی ۱۴۰۱/۱۲/۲۰ مروری بر مباحث گذشته یک جمع‌بندی از بحث‌های گذشته تا اینجا برای تعیین مسیر بحث در ادامه لازم است. اصل بحث درباره این بود که آیا بلوغ در عقد نکاح معتبر است یا نه. به عبارت دیگر آیا عقد صبی صحیح است یا باطل؟ عرض کردیم برای این مسأله سه فرض می‌توان تصویر کرد. ۱. فرض اول آنجایی است که صبی استقلالاً و بدون اذن ولی بخواهد عقد جاری کند؛ ۲. فرض دوم آنجایی است که صبی با اذن ولی بخواهد عقد جاری کند؛