بایگانی‌های سایر دروس

شرح رسالة الحقوق – جلسه صد و چهاردهم – راه های کمک به رعایت حق عورت – راه اول (غض بصر) – غض بصر مهم ترین راه حفظ عورت

جلسه ۱۱۴ – PDF جلسه صد و چهاردهم راه های کمک به رعایت حق عورت – راه اول (غض بصر) – غض بصر مهم ترین راه حفظ عورت ۱۴۰۳/۰۸/۰۹ شرح رساله حقوق امام سجاد در مورد حق فرج و اینکه این حق باید در مسیر حرام از آن استفاده نشود «و اما حق فرجک فحفظه مما لایحل لک» باید از هر حرامی اجتناب شود، این حرام به هر طریقی که می خواهد باشد، دیگر معلوم است و در طریق حلال نیز باید اعتدال رعایت شود. راه های کمک به رعایت حق عورت در ادامه راه های استعانت و کمک کردن را به حفظ این حق را بیان می کند. این حق مهمی است، اینکه در استفاده از این عضو

تفسیر – جلسه نهم – آیه ۵۸ و ۵۹ – بخش‌های پنج‌گانه آیه ۵۸ – بخش اول: «و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه» – مطلب سوم: احتمالات چهارگانه در قریه – احتمال اول: بیت المقدس – احتمال دوم: اریحا

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۵۸ و ۵۹ – بخش‌های پنج‌گانه آیه ۵۸ – بخش اول: «و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه» – مطلب سوم: احتمالات چهارگانه در قریه – احتمال اول: بیت المقدس – احتمال دوم: اریحا ۱۴۰۳/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته در بخش اول از آیه ۵۸، چند مطلب وجود دارد؛ مطلب اول را در جلسه گذشته ذکر کردیم که امر به ورود به قریه یک امر الزامی است نه ترخیصی و دال بر اباحه. مطلب دوم هم بیان شد. مطلب سوم مطلب سوم این است که قریه اینجا به معنای یک منطقه دارای جلوه‌هایی از مدنیت است و نه به معنای روستا. یعنی یک جایی که در آن قابلیت سکونت یک جمع قابل توجه باشد

تفسیر – جلسه هشتم – آیه ۵۸ و ۵۹ – بخش‌های پنج‌گانه آیه ۵۸ – بخش اول: «و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه» – مطلب اول

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه ۵۸ و ۵۹ – بخش‌های پنج‌گانه آیه ۵۸ – بخش اول: «و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه» – مطلب اول ۱۴۰۳/۰۸/۰۷ بخش‌های پنج‌گانه آیه ۵۸ بعد از توضیح کلی این دو آیه و بیان مفردات و ارتباط این دو آیه با آیات قبل، در مقام تفسیر طبق روش معهود در این درس، ما این آیات را به چند بخش تقسیم می‌کنیم. آیه ۵۸ به پنج بخش قابل تقسیم است. این پنج بخش مشتمل بر چهار امر و ثمره و نتیجه این اوامر الهی است. البته در میان این چهار امر، برخی جنبه مقدمی و برخی جنبه نفسی دارند. بخش اول: «وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ»، به یاد بیاورید زمانی که ما به شما

قواعد فقهیه – جلسه دوازدهم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – یک شبهه در ذاتی بودن کرامت و بررسی آن – ۲. اراده و اختیار – شواهد – شاهد اول

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – یک شبهه در ذاتی بودن کرامت و بررسی آن – ۲. اراده و اختیار – شواهد – شاهد اول ۱۴۰۳/۰۸/۰۶ یک شبهه در ذاتی بودن کرامت ما شواهد ذاتی بودن کرامت اعطایی خداوند به انسان را ذکر کردیم؛ یک سؤالی که در جلسه گذشته مطرح شد و البته قبلاً هم به آن اشاره کرده بودیم، این بود که اگر عقل به عنوان یک کرامت ذاتی برای انسان مطرح است، پس چرا خداوند متعال این همه انسان را مورد عتاب قرار داده و در بعضی موارد او را از حیوان هم پست‌تر

قواعد فقهیه – جلسه یازدهم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد دوم، سوم و چهارم

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۳/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته یک شاهد بر اینکه خداوند متعال کرامتی به انسان عطا کرده که مختص به انسان است و دیگر موجودات از آن بی‌بهره هستند، آیه ۷۰ سوره اسراء است که کیفیت استشهاد به آن را هم بیان کردیم. محصل آن این شد که عقل به معنای قوه فهم، درک، حفظ، علم، بیان، نطق و امثال اینها، در انسان فعلیت دارد و انسان بما هو انسان از این نعمت خداوندی و از این کرامت اعطایی باری تعالی بهره‌مند است؛ و این تا آخر با

شرح رساله حقوق – جلسه صد و سیزدهم – لزوم اعتدال در ارضای غریزه جنسی – قرآن و حفظ فرج

جلسه ۱۱۳ – PDF جلسه صد و سیزدهم لزوم اعتدال در ارضای غریزه جنسی – قرآن و حفظ فرج ۱۴۰۳/۰۸/۰۲ شرح رساله حقوق لزوم اعتدال در ارضای غریزه جنسی بحث در حق فرج و عروت یا در فارسی شرمگاه است ما توضیح اجمالی درباره این فراز را بیان کردیم و گفتیم اینکه امام سجاد این عضو از بدن را ذکر کرده و حقی برای آن قائل شده و می گوید حق آن این است که در جهت حرام مورد استفاده قرار نگیرد، حکایت از این دارد که این نیاز طبیعی به رسمیت شناخته شده، انکار نشده. ولی ارضاء این نیاز در یک مسیر خاص باید صورت بگیرد که از آن تعبیر به عفت می شود. عفت در واقع اعتدال

تفسیر – جلسه هفتم – آیه ۵۸ و ۵۹ – مفردات: ۱. «قریه» – ۲. «حطه» – ۳. «بدّل» – ۴. «رجز»

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم آیه ۵۸ و ۵۹ – مفردات: ۱. «قریه» – ۲. «حطه» – ۳. «بدّل» – ۴. «رجز» ۱۴۰۳/۰۸/۰۱ مفردات عرض کردیم این دو آیه مشتمل بر برخی واژه‌ها و کلمات هستند که نیازمند توضیح است. ۱. «قریة» جهت اول: در مورد قریه یک جهت بحث این است که بر چه منطقه‌ای تطبیق می‌شود و منظور کجاست. اینکه آیا منظور بیت‌المقدس است یا اریحا یا یکی از شهرهای مصر یا شام، یا یکی از محله‌های بادیه‌نشینان که بنی‌اسرائیل قبل از ورود به شهر که در آیات بعدی به آن اشاره شده، در آن حضور یافتند. اختلاف است. این یک جهت است که کدام منطقه منظور است و خداوند متعال که امر به دخول در

تفسیر – جلسه ششم – آیه ۵۸ و ۵۹ – توضیح اجمالی – ارتباط دو آیه با آیات قبل

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم آیه ۵۸ و ۵۹ – توضیح اجمالی – ارتباط دو آیه با آیات قبل ۱۴۰۳/۰۷/۳۰ آیه ۵۸ و ۵۹ آیه ۵۸ و ۵۹ سوره بقره از این قرار است: «وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ * فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ». این دو آیه چون با هم مرتبط هستند و مضمون آنها به هم پیوستگی تام دارد، ما با هم ذکر کردیم تا در مقام تفسیر، اینها را با هم تفسیر کنیم. طبق معمول، ابتدا یک ترجمه و توضیح کلی از این دو آیه ارائه می‌دهیم و

قواعد فقهیه – جلسه ده – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد اول: آیه «و لقد کرمنا بنی آدم …» – ادامه بحث در جهت سوم: خروج ملائکه – جهت چهارم: خروج جن از دایره کرامت عقل

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد اول: آیه «و لقد کرمنا بنی آدم …» – ادامه بحث در جهت سوم: خروج ملائکه – جهت چهارم: خروج جن از دایره کرامت عقل ۱۴۰۳/۰۷/۲۹ خلاصه جلسه گذشته ما در مورد عقل و اینکه عقل یک کرامت ذاتی برای انسان محسوب می‌شود، به این معنا که مختص انسان است و غیر انسان از این موهبت برخوردار نیست، به آیه ۷۰ سوره اسراء استناد کردیم. در مورد این آیه که در این مقام به عنوان شاهد بر ذاتی بودن کرامت عقل برای انسان مورد استناد قرار گرفت، چند

قواعد فقهیه – جلسه نهم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد اول: آیه «و لقد کرمنا بنی آدم …» – جهت اول: فرق تکریم و تفضیل – جهت دوم: متعلق کرامت – جهت سوم: خروج ملائکه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد اول: آیه «و لقد کرمنا بنی آدم …» – جهت اول: فرق تکریم و تفضیل – جهت دوم: متعلق کرامت – جهت سوم: خروج ملائکه ۱۴۰۳/۰۷/۲۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم یکی از اموری که می‌تواند به عنوان مبنای کرامت ذاتی مورد استناد قرار بگیرد، عقل است. اجمالاً درباره عقل و اینکه چگونه به عنوان مبنا می‌تواند در این مقام مورد توجه قرار بگیرد، توضیح دادیم و گفتیم به هرحال قوه درک و شناخت و تمیز خیر و شر از یکدیگر و منافع و مضار از هم، به انسان

شرح رساله حقوق – جلسه صد و دوازدهم – حق عورت – بیان کلی – به رسمیت شناخته شدن نیاز جنسی

جلسه ۱۱۲ – PDF جلسه صد و دوازدهم حق عورت – بیان کلی – به رسمیت شناخته شدن نیاز جنسی ۱۴۰۳/۰۷/۲۵ شرح رساله حقوق ۶. حق فرج (عورت) امام سجاد(ع) در ادامه بیان حقوق اعضاء انسان می فرماید « وَ أَمَّا حَقُّ فَرْجِکَ فَحِفْظُهُ مِمَّا لَا یَحِلُّ لَکَ وَ الِاسْتِعَانَةُ عَلَیْهِ بِغَضِّ الْبَصَرِ فَإِنَّهُ مِنْ أَعْوَنِ الْأَعْوَانِ وَ ضَبْطُهُ إِذَا هَمَّ بِالْجُوعِ وَ الظَّمَإِ وَ کَثْرَةِ ذِکْرِ الْمَوْتِ وَ التَّهَدُّدِ لِنَفْسِکَ بِاللَّهِ وَ التَّخْوِیفِ لَهَا بِهِ وَ بِاللَّهِ الْعِصْمَةُ وَ التَّأْیِیدُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِهِ.» در من لا یحضر و خصال این عبارت آمده است « و حق فرجک ان تحصنه عن الزنا و تحفظه من ان ینظر الیه» تفاوت این دو معلوم است. طبق این

تفسیر – جلسه پنجم – آیه ۵۷- بخش سوم: «و ما ظلمونا ولکن کانوا انفسهم یظلمون» – مطلب اول تا پنجم

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم آیه ۵۷- بخش سوم: «و ما ظلمونا ولکن کانوا انفسهم یظلمون» – مطلب اول تا پنجم ۱۴۰۳/۰۷/۲۴ بخش سوم: «وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» بحث در آیه ۵۷ سوره بقره بود؛ عرض کردیم این آیه مشتمل بر سه بخش است. تفسیر این دو بخش را ذکر کردیم. تفسیر بخش سوم باقی مانده که ان‌شاءالله در این فرصت کوتاه این را هم ذکر کنیم. مطلب اول یک مطلبی در مورد این بخش وجود دارد که ظلمی که در این قسمت از آیه به آن اشاره، آیا به دلیل نادیده گرفتن خصوص این دو نعمت اخیر و ناسپاسی نسبت به این دو است یا اعم از این دو نعمت و نعمت‌های پیشین؟ اینکه خداوند تبارک

قواعد فقهیه – جلسه هشتم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – بررسی – عقل در قرآن – دو معنای عقل

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – بررسی – عقل در قرآن – دو معنای عقل ۱۴۰۳/۰۷/۲۲ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته درباره اولین عاملی که می‌تواند مبنای کرامت ذاتی باشد، مطالبی را عرض کردیم؛ گفتیم عقل به عنوان یکی از مبانی کرامت ذاتی انسان مطرح شده، هرچند ممکن است یک اشکالی نسبت به آن وارد شود. آن اشکال را هم ذکر کردیم. بررسی اگر بخواهیم این عامل را مورد بررسی قرار بدهیم و مقتضای تحقیق را در این باره ذکر کنیم، باید ببینیم عقل به چند معنا استعمال شده؛ بعد ببینیم در قرآن به چه معنا آمده است.

قواعد فقهیه – جلسه هفتم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – اشکال

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – اشکال ۱۴۰۳/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه گذشته ما تا اینجا موضوع بحث و محل نزاع را منقح کردیم؛ گفتیم آنچه که در صدد آن هستیم، این است که ببینیم آیا با استفاده از ادله می‌توانیم کرامتی ذاتی برای انسان ثابت کنیم، به این معنا که انسان دارای یک شرافت و منزلت و رتبه‌ای است که او را از سایر موجودات در این عالم ممتاز می‌کند و در این جهت بین مسلمان و کافر، از جهت محل زندگی و جغرافیا، از جهت رنگ و نژاد، فرقی وجود ندارد. پس اولاً باید ببینیم این کرامت ذاتی وجود

شرح رساله حقوق – جلسه صد و یازدهم – تبیین برخی واژه ها – ۱. «مَكْسَلَة» – ۲. «مَثْبَطَة» – ۳. «المقطعه» – ۴. «مَسْخَفَة» – ۵. «مَجْهَلَة» – ۶. «مَذْهَبَة»

جلسه ۱۱۱ – PDF جلسه صد و یازدهم تبیین برخی واژه ها – ۱. «مَكْسَلَة» – ۲. «مَثْبَطَة» – ۳. «المقطعه» – ۴. «مَسْخَفَة» – ۵. «مَجْهَلَة» – ۶. «مَذْهَبَة» ۱۴۰۳/۰۷/۱۸ ما تقریبا مطالبی که پیرامون حق بطن در این بخش لازم بوده را ذکر کردیم فقط چند لغت در این فراز آخر از فرمایش امام سجاد (ع) مانده که باید توضیح داده شود. تبیین برخی واژه ها امام سجاد فرمود حق شکم این است که انسان زمانی که گرسنه و تشنه می شود آن را مراقبت کند و کنترل کند مبادا تشنگی و گرسنگی موجب شود انسان کنترل خود را بر شکم از دست بدهد «وَ ضَبْطُهُ اِذَا هَمَّ بِالْجُوعِ وَ الظَّمَاِ فَاِنَّ الشِّبَعَ الْمُنْتَهِيَ بِصَاحِبِهِ اِلَى التُّخَمِ مَكْسَلَة

تفسیر – جلسه چهارم – بخش اول: «و ظللنا علیکم الغمام …» – تطبیق بخش اول بر ولایت اهل‌بیت(ع) – بخش دوم: «کلوا من طیبات ما رزقناکم»

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم بخش اول: «و ظللنا علیکم الغمام …» – تطبیق بخش اول بر ولایت اهل‌بیت(ع) – بخش دوم: «کلوا من طیبات ما رزقناکم» ۱۴۰۳/۰۷/۱۷ تطبیق بخش اول آیه بر ولایت اهل‌بیت(ع) عرض کردیم آیه ۵۷ شامل سه بخش است؛ بخش اول را در جلسه گذشته تفسیر کردیم. فقط یک تتمه‌ای دارد که به آن هم اشاره کنیم خالی از فایده نیست. ما مسئله تظلیل به وسیله غمام و نزول منّ و سلوی را بر اساس ظواهر این الفاظ، حمل کردیم بر همین معنای عرفی و لغوی ظاهر و متبادر از اینها؛ غمام که به معنای ابر و منّ و سلوی هم دو گونه خاص از نعمت‌های مادی است. در بعضی از روایات، این آیه تطبیق

تفسیر – جلسه سوم – آیه ۵۷ – بخش‌های سه‌گانه – بخش اول: «و ظللنا علیکم الغمام…» – خاص بودن دو نعمت – سخن برخی از محققین و بررسی آن

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم آیه ۵۷ – بخش‌های سه‌گانه – بخش اول: «و ظللنا علیکم الغمام…» – خاص بودن دو نعمت – سخن برخی از محققین و بررسی آن ۱۴۰۳/۰۷/۱۶ خلاصه جلسه گذشته ما بر طبق روالی که در مورد آیات داشتیم، پیرامون این آیه اجمالاً توضیحی دادیم و تناسب این آیه و ارتباطش را با آیات قبل بیان کردیم؛ سپس برخی از الفاظ و مفرداتی که نیازمند توضیح بود، فی‌الجمله شرح داده شد. بخش‌های سه‌گانه اما در مورد تفسیر این آیه، ما این آیه را مثل آیات گذشته به چند بخش می‌توانیم تقسیم کنیم. سه بخش در این آیه وجود دارد: بخش اول: «وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى». بخش دوم: «كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ».

قواعد فقهیه – جلسه ششم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – اقوال – قول دوم: عدم کرامت ذاتی در انسان – تنقیح موضوع بحث

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – اقوال – قول دوم: عدم کرامت ذاتی در انسان – تنقیح موضوع بحث ۱۴۰۳/۰۷/۱۵ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قبل از هر چیز لازم است معنای کرامت ذاتی معلوم شود؛ یعنی آنچه که محل نفی و اثبات است باید دقیقاً معلوم شود که مقصود هر یک چه معنایی از کرامت ذاتی است. ملاحظه فرمودید توافقی بر معنای کرامت ذاتی نیست؛ یعنی اینکه همه یک معنا مورد نظرشان نیست. اما در عین حال این را می‌توانیم بگوییم که یک عده موافق کرامت ذاتی هستند و یک عده مخالفت کرامت ذاتی؛ بدین معنا که انسان به جهت انسان بودنش یک شرافت و جایگاه و منزلتی

قواعد فقهیه – جلسه پنجم – مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – عدم توافق در معنای کرامت ذاتی – اقوال – قول اول: وجود کرامت ذاتی در انسان

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – عدم توافق در معنای کرامت ذاتی – اقوال – قول اول: وجود کرامت ذاتی در انسان ۱۴۰۳/۰۷/۱۴ مقام اول: بررسی وجود کرامت ذاتی در انسان عرض کردیم کرامت اقسامی دارد و ما در دو مقام باید بحث کنیم؛ یکی از تقسیم‌بندی‌های معروف که البته خیلی سابقه‌ای ندارد، تقسیم کرامت به ذاتی و اکتسابی است. البته با توضیحاتی که پیرامون کرامت ذاتی گفته شده، منظور تقریباً معلوم است. عدم توافق در معنای کرامت ذاتی برخی این دو قسم را با عنوان کرامت ذاتی و کرامت اقتضائی مطرح کرده‌و گفته‌اند ما دو قسم کرامت داریم: یکی کرامت ذاتی و دیگری کرامت اقتضائی یا شأنی.

شرح رسالة الحقوق – جلسه صد و ده – لزوم مراقبت در هنگام تشنگی و گرسنگی – سیری مذموم و آثار آن – آثار پرنوشی

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و ده لزوم مراقبت در هنگام تشنگی و گرسنگی – سیری مذموم و آثار آن – آثار پرنوشی ۱۴۰۳/۰۷/۱۲ شرح رساله حقوق عرض کردیم یکی از حقوقی که امام سجاد (ع) در این رساله به آن پرداختند حق شکم است که این هم یک حقوق ایجابی دارد و یک حقوق سلبی هم دارد یعنی کارهایی که نباید انجام شود. سپس توصیه به اینکه باید شکم را از طریق حلال ارتزاق کرد. در حلال هم فرمودند باید میانه روی باشد، نهی از پرخوری و توصیه به کم خوری ولی در کم خوری باید به گونه ای باشد که آسیبی به بدن وارد نشود، حد اعتدال در خوردن. هم تقویت جسم باید لحاظ شود و هم