سایر دروس

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم آیه ۳۰ _ بخش دوم _ متعلق «نقدس» ۱۳۹۸/۰۹/۰۶ متعلق «نقدس» در ادامه مطلبی که فرشتگان و ملائکه درباره افساد و سفک دماء به خداوند گفتند، عرض کردند: «نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ». جلسه گذشته درباره «نُسَبّحُ بحمدک» و احتمالاتی که در جار و مجرور از حیث معنای «باء» و متعلّق «بحمدک» وجود دارد سخن گفتیم و نکاتی را عرض کردیم. دو فرض در مسئله اما در مورد «نقَدّسُ لک»، معنای آیه به حسب ظاهر این است که ما تقدیس می‌کنیم برای تو. سوال این است که مقدّس و آن چیزی که تقدیس می‌شود چیست. دو فرض در اینجا قابل طرح است. یکی اینکه آن چیزی که مورد تقدیس ملائکه قرار میگیرد خود خداوند

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم آیه ۳۰ _ بخش دوم: پاسخ به یک اشکال در فرض حقیقی بودن سوال فرشتگان _ احتمالات پنجگانه در مورد «باء» بحمدک ۱۳۹۸/۰۹/۰۵ اشکال بر فرض حقیقی بودن استفهام فرشتگان بحث به این نقطه رسید که بر فرض پذیرش این مطلب که سوال فرشتگان اعتراض و انکار نبوده و بلکه استفهام حقیقی بوده، در عین حال مشکل هنوز باقی است و آن اینکه این با شأن ملائکه سازگار نیست. به عبارت دیگر سوال این است که چگونه می‌توان بین حقیقی بودن استفهام و حقیقت وجودی ملائکه جمع کرد. چون حقیقت ملائکه اطاعت محض و عبادت است. ادب عبادت این است که در آنجایی که باید سکوت کنند، ساکت باشند و آنجایی که باید سخن

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم آیه ۳۰ _ بخش دوم _ وجه اخبار فرشتگان از افساد و سفک دماء ۱۳۹۸/۰۹/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در وجوهی بود که برای اخبار فرشتگان از سفک دماء و افساد ذکر شده است. عرض کردیم که وجوه مختلفی گفته شده که چگونه ملائکه اطلاع داشتند و یا خبر داشتند که انسان اهل سفک دماء و خونریزی است. چون در سوالشان به خدا عرض می‌کنند که موجودی خلق می‌کنی که اهل افساد و سفک دماء است. گفتیم که این تارۀً علی وجه الاستنباط و الظن است و أخری علی وجه الیقین. البته اگر بگوییم اخبار ظنی است ممکن است با این مشکل مواجه شود که فرشتگان چرا بر اساس ظن و حدس و گمان

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم آیه ۳۰ _ بخش دوم: سوال فرشتگان از خداوند _ مبنای استفهام جهت سوم: وجه اخبار فرشتگان از فساد و خونریزی انسان ۱۳۹۸/۰۸/۲۹ خلاصه جلسه گذشته در بخش دوم آیه ۳۰ سوره بقره عرض شد که گفتگویی بین خداوند تبارک و تعالی بعد از اعلام خلافت انسان صورت گرفته و ملائکه سوالی را از خدا پرسیدند. در مورد این سوال تا اینجا درباره دو جهت سخن گفتیم. جهت اولی این بود که اساسا اعلام خلافت و گفتگو بین خدا و فرشتگان و یا به تعبیر دیگر این موضوع یکبار مورد بحث و گفتگو قرار گرفته یا آنکه این مسئله توسط خداوند چندبار صورت گرفته. گفتیم که این مسئله یک حقیقت بوده که از زوایای

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم آیه ۳۰ _ بخش دوم: سوال فرشتگان اعتراضی یا استفهام مؤیدات اعتراض و توجیه اعتراض و بررسی آن‌ها ۱۳۹۸/۰۸/۲۸ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره سوالی است که فرشتگان و ملائکه بعد از اعلام خلافت انسان از خداوند پرسیدند «قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ». عرض کردیم که جهاتی درباره این سوال قابل طرح است. یک جهت را دیروز عرض کردیم و متعرض جهت دوم هم شدیم که شاید یک جهت مهمی است و آن اینکه بالاخره این سوال فرشتگان آیا جنبه اعتراض و انکار و یا به تعبیری اظهار تفاخر است و یا صرفا استفهام و استعلام ناشی از نا آگاهی و ندانستن است؟ ادامه بررسی مؤیدات

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه ۳۰ _ بخش دوم: سوال فرشتگان و پاسخ خداوند جهت اول: اعلام خلافت انسان یک بار یا چند بار؟ جهت دوم: سوال فرشتگان، اعتراض یا استفهام؟ ۱۳۹۸/۰۸/۲۷ بخش دوم: سوال فرشتگان و پاسخ خداوند در آیه ۳۰ سوره بقره دو بخش مطرح شده. جلسات گذشته عمدتا درباره بخش اول آیه بود. از این جلسه بخش دوم آیه مطرح می‌شود. «قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» بعد از اینکه خداوند تبارک و تعالی خلافت انسان را اعلام کرد و فرمود من در زمین خلیفه ای را قرار می‌دهم، ملائکه سوال کردند که آیا می‌خواهی کسی را خلیفه قرار دهی که اهل

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۳۰ _ بخش اول _ مصادیق خلیفۀ الله ۱۳۹۸/۰۸/۲۲ مصادیق خلیفه الله آخرین بحثی که در پایان بخش اول آیه ۳۰ لازم است مورد بررسی قرار بگیرد این است که مصادیق خلیفۀ الله از دید روایات و قرآن چه کسانی هستند. درباره ویژگی های خلیفۀ الله، آثار و برکاتش و وجه جعل خلیفۀ و بعضی مسائل دیگر نکاتی را عرض کردیم، اما باید دید که مصادیق مشخص و معینی هم برای خلیفۀ الله ذکر شده است یا خیر؟ ما با استمداد از برخی روایات می‌توانیم به این مصادیق اشاره کنیم. البته مصادیقی که ذکر می‌شود چه بسا بارز ترین مصادیق خلیفۀ الله باشند، ولی این به معنای انحصار نیست، یعنی اینطور نیست که

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه ۳۰ _ بخش اول _ معنای باطن و ظاهر خلیفه خدا فواید وجود خلیفه خدا در عالم طبیعت ۱۳۹۸/۰۸/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در فواید و آثار و برکات خلیفه خداوند به نحو عام بود یعنی هم باطن و حقیقت خلیفه و هم ظاهرش و اینکه چه آثار و برکاتی در عالم هستی دارد. امروز درباره آثار و فواید خلیفه به معنای انسانی که در عالم ماده و طبیعت حضور دارد نکاتی را عرض خواهیم کرد. فواید خلیفه خدا در عالم طبیعت فایده اول: انسان کامل یعنی آن انسانی که مظهر صفات و ذات خداوند است و اقرب موجودات به خداوند تبارک تعالی است. انسان کامل در واقع الگو و نمونه انسان مطلوب

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم آیه ۳۰ _ بخش اول _ معنای باطن و ظاهر خلیفه خدا فواید باطن خلیفه خدا ۱۳۹۸/۰۸/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در آیه ۳۰ سوره بقره بود. عرض کردیم این آیه متضمن دو بخش کلی است: یکی قول خداوند تبارک و تعالی و اعلام جعل خلیفه از ناحیه او به فرشتگان و دیگری پاسخ فرشتگان و ملائک به خدا در این باره و باز مجددا پاسخ خداوند به آن‌ها. در بخش اول که مسئله جعل خلافت بود ما به مطالب متعددی پرداختیم. اینکه اساسا حقیقت خلافت چیست و به چرایی جعل خلیفه پرداخیتم. مراتب خلافت و سرّ اختلاف مرتبه در خلافت بیان شد و بعضی ویژگی های خلافت انسان را متذکر شدیم. چند

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم آیه ۳۰ ـ مراتب خلافت و سرّ اختلاف مرتبه ۱۳۹۸/۰۷/۱۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در مراتب خلافت بود که در ذیل مباحثی که به آیه ۳۰ سوره بقره مربوط است، مطرح شد. عرض شد خلیفه به معنای کسی است که مظهر و مرآت و آینه اسماء و صفات خداوند تبارک و تعالی است و این حقیقت بین همه انسان‌ها مشترک است؛ لذا با توجه به اینکه افراد از جهت میزان بهره‌مندی از این مظهریت و مرآتیت متفاوت‌اند، لذا مراتب خلافت مختلف می‌شود. هر چند مصداق روشن آیه ۳۰ سوره بقره، آدم ابوالبشر است که به عنوان یک انسان کامل در مراتب عالی است. البته مرتبه اعلی از آدم ابوالبشر و نیز مرتبه مادون هم

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم آیه ۳۰ ـ تفاوت و اشتراک این آیه با آیه ۷۲ سوره احزاب ـ مراتب خلافت ۱۳۹۸/۰۷/۱۶ تفاوت و اشتراک این آیه با آیه ۷۲ احزاب آیه ۳۰ از نظر محتوا و مضمون با آیه ۷۲ سوره احزاب مشابهت دارد و لذا لازم است یک اشاره اجمالی به آن آیه هم داشته باشیم و البته تفصیلش بعدا خواهد آمد. آیه این است: «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ ۖ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا»؛  طبق این آیه خداوند متعال امانتی را عرضه کرد به آسمان ها و زمین و کوه ها و آنها از پذیرش امانت اباء کردند ولی انسان آن را پذیرفت. در مورد مشابهت این

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم آیه ۳۰ ـ ویژگی های خلافت انسان ۱۳۹۸/۰۷/۱۵  ویژگی های خلافت انسان بعد از بیان حقیقت خلافت انسان از خداوند تبارک و تعالی و چرایی جعل خلیفه از ناحیه باری تعالی، لازم است اجمالی از ویژگی ها و مختصات خلافت انسان مورد اشاره قرار گیرد. البته آنچه که به عنوان ویژگی ها و مختصات خلافت انسان مطرح می‌شود، مطالبی است که از مباحث گذشته قابل استفاده است. بر این اساس تقریبا چهار ویژگی یا مشخصه می‌توانیم برای خلافت انسان یا خلیفه ذکر کنیم. محصّل معنای خلافت این شد که خلافت عبارت است از جامعیت وجودی انسان نسبت به اسماء و صفات خداوند تبارک و تعالی در حد وجود امکانی به عنوان مظهر و آینه

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم آیه ۳۰ ـ حقیقت خلافت ـ چرایی جعل خلیفه ۱۳۹۸/۰۷/۱۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در مسئله خلافت آدم از خداوند تبارک و تعالی بود و آنچه که خداوند در آیه ۳۰ « و إذ قال ربّک للملائکۀ إنی جاعلٌ فی الأرض خلیفۀ » فرمود. ما تا اینجا گفتیم که خلیفه، انسان است آنهم همه ی انسان ها، به این معنا که در همه انسان ها استعداد و قوه خلافت وجود دارد نه اینکه همه انسان ها بالفعل خلیفه باشند. و همچنین گفتیم که مستخلف عنه خداوند تبارک و تعالی است. احتمالات دیگری که در این باره ذکر شده و حتی شواهد و قرائنی بر آن اقامه شده را رد کردیم. مسئله مهم یکی این

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم آیه ۳۰ ـ احتمالات پنج گانه در مورد مستخلف عنه و بررسی آن‌ها ۱۳۹۸/۰۷/۰۹ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۳۰ سوره بقره بعد از بیان مطالبی که دیروز اجمالا آن‌ها را مرور کردیم، عرض کردیم که چهار مطلب مهم در بخش اول این آیه باید مورد بررسی قرار گیرد. یعنی بخش اول از دو بخشی که در این نه آیه مورد اشاره قرار گرفته است. چهار مطلب: یکی اینکه خلیفه چه کسی است که بحثش گذشت که در پایان سال تحصیلی گذشته به همین نقطه رسیدیم. دوم اینکه مستخلف عنه کیست، سوم اینکه حقیقت خلافت چیست و چهارم مراتب و درجات خلافت است. البته در این بین بحث های دیگری هم مورد اشاره قرار

جلسه ۱ – PDF جلسه اول آیه ۳۰ ـ مروری بر مباحث گذشته ۱۳۹۸/۰۷/۰۸ مروری بر مباحث گذشته چون بین آخرین جلسه و این جلسه ای که آغاز دروس سال جدید است فاصله ای افتاده، اجمالی از مطالب آخرین آیه بحث گذشته را عرض می‌کنم و انشاءالله ادامه مطالب را بیان می‌کنم. بحث ما رسیده بود به آیه ۳۰ سوره بقره، «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفۀً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ». ۱. عرض کردیم از این آیه تا ۹ آیه بعد یعنی از آیه ۳۰ تا آیه ۳۸ درباره داستان خلقت حضرت آدم است. این داستان تقریبا با جزییاتش و به این