سایر دروس

تفسیر – جلسه پنجم – آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه ایجابی – شواهد ناپسندی وجه ایجابی کلام بنی‌اسرائیل

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه ایجابی – شواهد ناپسندی وجه ایجابی کلام بنی‌اسرائیل ۱۴۰۴/۰۷/۱۴ وجه ایجابی بخش اول در بحث تفسیری آیه ۶۱ عرض کردیم این آیه مشتمل بر بخش‌های متعددی است؛ بخش اول این بود: «وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ». در بخش اول یک درخواست سلبی است و یک درخواست ایجابی؛ اینکه گفتند «لن نصبر علی طعام واحد»، وجه سلبی درخواست آنها بود. از این قسمت که گفتند «فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا»، وجه ایجابی است. ما درباره مجموع این درخواست عرض کردیم، این درخواست معصیت‌آمیز بود؛ نه یک درخواست

قواعد فقهیه – جلسه ششم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – جمع‌بندی مقدمه سوم – بازگشت دو معنا به یک معنا – تناسب قاعده با یک معنا – مقدمه چهارم: پیشینه قاعده

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – جمع‌بندی مقدمه سوم – بازگشت دو معنا به یک معنا – تناسب قاعده با یک معنا – مقدمه چهارم: پیشینه قاعده ۱۴۰۴/۰۷/۱۳ جمع‌بندی مقدمه سوم در مقدمه سوم که پیرامون مفهوم‌شناسی واژه عدالت مطالبی را عرض کردیم، یک مطلب باقی مانده که شاید مرتبط‌ترین بخش این مقدمه با بحث ما همین باشد. این مطلب در واقع یک جمع‌بندی از مقدمه سوم و تلاشی است برای ایجاد تناسب و توافق بین معانی مختلف لغوی یا معانی اصطلاحی و مفاد قاعده. محصل آنچه در معنای لغوی گفته شد، این است که لغویین اجمالاً سه معنا را برای عدالت ذکر کرده‌اند؛ یا به معنای توازن و موازنه و تعادل است، یا

شرح رساله حقوق – راز و نیاز نیکو و طلب با تمام وجود

جلسه ۱۳۴ – PDF جلسه صد و سی و چهارم راز و نیاز نیکو و طلب با تمام وجود ۱۴۰۴/۰۷/۰۹   شرح رساله حقوق آخرین فراز از این فقره از رسالة الحقوق امام سجاد این است: «وَ حُسْن الْمُنَاجَاةِ لَهُ فِي نَفْسِهِ وَ الطَلَبٍ إِلَيْهِ فِي فِكَاكِ رَقَبَتِكَ الَّتِي أَحَاطَتْ بِهَا خَطِيئَتُكَ واستهلكتها ذنوبك و لا قوة الا بالله». می‌فرماید: و راز و نیاز نیکو با خداوند تبارک و تعالی. در حال نماز می‌گوید باید در دل، راز و نیاز نیکو با خداوند تبارک و تعالی داشته باشد، و از او درخواست کنید که جانت را رها کند؛ آن جانی که خطاها و گناهانت آن را احاطه کرده و به نابودی کشانده است.آخرین فراز در واقع یک نکته‌ای را می‌خواهد

قواعد فقهیه – جلسه پنجم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – بررسی اقوال پنج‌گانه – اشکالات تفسیر عدالت به ملکه – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن – نظر برگزیده

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – بررسی اقوال پنج‌گانه – اشکالات تفسیر عدالت به ملکه – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن – نظر برگزیده ۱۴۰۴/۰۷/۱۲   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه سوم راجع‌به مفهوم‌شناسی عدالت، هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بحث کردیم و اصطلاحات علوم و دانش‌های مختلف را اجمالاً بیان کردیم و نهایتاً چون به نوعی به بحث ما مرتبط است، عدالت را از نظر فقها بیان کردیم؛ این اقوال البته ارتباط کمی با بحث ما دارد و لذا در مسئله قاعده تأثیری ندارد؛ لکن در جلسه قبلی بعضی از آقایان گفتند که اگر این اقوال

تفسیر – جلسه چهارم – آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه اول و پاسخ آن – وجه دوم و پاسخ آن – وجه سوم و پاسخ آن – نظر برگزیده

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دیدگاه دوم – وجه اول و پاسخ آن – وجه دوم و پاسخ آن – وجه سوم و پاسخ آن – نظر برگزیده ۱۴۰۴/۰۷/۰۸   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد اینکه درخواست بنی‌اسرائیل مبنی بر اطعمه افزون‌تر و تنوع در طعام و اعلام بی‌صبری در مورد طعام واحد، آیا یک امر معمول عقلائی محسوب می‌شود یا معصیت، دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول این بود که این معصیت نیست؛ شواهد و توجیهاتی که نسبت به این درخواست ارائه شده را بیان کردیم. فخر رازی در مقام دفاع و تقویت این احتمال، حتی به این شبهه هم پاسخ داده که اگر این

تفسیر – جلسه سوم – آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دو دیدگاه در مورد درخواست بنی‌اسرائیل – دیدگاه اول: عدم معصیت – توجیه درخواست بنی‌اسرائیل – دلیل – یک اشکال و پاسخ آن

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم آیه ۶۱ – تفسیر بخش‌های مختلف آیه – بخش اول – دو دیدگاه در مورد درخواست بنی‌اسرائیل – دیدگاه اول: عدم معصیت – توجیه درخواست بنی‌اسرائیل – دلیل – یک اشکال و پاسخ آن ۱۴۰۴/۰۷/۰۷   بخش اول: «و إذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد» در مورد آیه ۶۱ سوره بقره عرض کردیم این آیه شامل بخش‌هایی است که هر یک نیازمند توضیح و تفسیر است. بخش اول، این قسمت از آیه است: «وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ». با توجه به توضیحی که ما در هنگام بیان اجمالی از معنای آیه گفتیم، سؤالی که به ذهن می‌آید این است که اینکه بنی‌اسرائیل به حضرت موسی عرض کردند

قواعد فقهیه – جلسه چهارم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – اقوال پنج‌گانه

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – عدالت در نظر فقها – اقوال پنج‌گانه ۱۴۰۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مفهوم‌شناسی عدالت کمی به درازا کشید و البته با اینکه شاید پرداختن به معنا یا معانی عدالت در فقه و نزد فقها تأثیر مستقیمی در بحث ما از قاعده نفی ظلم نداشته باشد، اما اجمالاً مناسب است که حدود و ثغور تعرض فقها به این موضوع را در یک بیان بسیار اجمالی ارائه و ذکر کنیم تا حداقل نسبت بحث از قاعده نفی ظلم با آنچه که در دانش فقه از آن بحث می‌شود، برای ما معلوم گردد. عرض کردیم فقیهان به طور کلی در مورد معنای عدالت از این

شرح رساله حقوق – جلسه صد و سی و سوم – ۲. خشوع عملی – راههای تحصیل خشوع در نماز

جلسه ۱۳۳ – PDF جلسه صد و سی و سوم  ۲. خشوع عملی – راههای تحصیل خشوع در نماز ۱۴۰۴/۰۷/۰۲ شرح رساله حقوق عرض کردیم امام سجاد علیه السلام در بیان حق نماز فرمودند که دو حق برای شما ثابت است و در ادامه فرمود: « فإذا علمت ذلك كنت خليقا أن تقوم فيها مقام الذليـل ؛ الراغـب ؛ الراهـب ؛ الخائـف ؛ الراجى ؛ المسكين ؛ المتضرع ؛ المعظـم مـن قام بين يديــــه بالسكون والإطراق ؛ و خشــوع الاطراف و لين الجناح ؛ و حسن المناجاة له فى نفسه و الطلب إليه فى فكاك رقبتك التى احاطت به خطيئتك و استهلكتها ذنوبك ؛ و لا قوة الا بالله». حال که این مطلب را دانستی، بدان که بر تو لازم

قواعد فقهیه – جلسه سوم – مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – ضابطه اشتراط عدالت در فقه – عدالت در نظر فقها – دسته اول – دسته دوم – نظر برگزیده

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مقدمات – ۳. مفهوم‌شناسی عدالت – ب. معنای اصطلاحی – ضابطه اشتراط عدالت در فقه – عدالت در نظر فقها – دسته اول – دسته دوم – نظر برگزیده ۱۴۰۴/۰۷/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در مقدمه سوم پیرامون مفهوم‌شناسی واژه عدالت بود؛ عرض کردیم عدالت از نظر لغت به چه معناست و در اصطلاح، با توجه به کاربرد این واژه در دانش‌های مختلف، معانی نسبتاً متفاوتی در علم کلام، فلسفه، فقه، ممکن است داشته باشد. اجمالاً به معنای عدالت نزد فلاسفه و متکلمین اشاره داشتیم؛ اما عمده این است که عدالت نزد فقها به چه معناست. در این باره طبیعتاً بیشتر باید بحث کنیم. ضابطه اشتراط عدالت در فقه اشتراط به عدالت در

تفسیر – جلسه دوم – آیه ۶۱ – مفردات آیه – ۱. بقل – ۲. قثاء – ۳. فوم – ۴. ذلت و مسکنت – ۵. باءوا – ۶. بغیر الحق

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم آیه ۶۱ – مفردات آیه – ۱. بقل – ۲. قثاء – ۳. فوم – ۴. ذلت و مسکنت – ۵. باءوا – ۶. بغیر الحق ۱۴۰۴/۰۷/۰۱ مفردات آیه بعد از توضیح اجمالی و کلی درباره مضمون آیه ۶۱ و بیان ارتباط این آیه با آیات قبل، نوبت به بحث از برخی از مفردات این آیه می‌رسد. در این چند جمله، برخی از الفاظ و واژه نیاز به توضیح دارد؛ و الا معنای اغلب اینها روشن است و بحثی ندارد؛ برخی از واژه هم قبلاً مطرح شده است. به عنوان مثال قبلاً گفتیم که «إذ» اشاره به زمان دارد و به معنای «هنگامی که» است؛ یعنی إذکروا زمانی را که این چنین گفتید. معنای