شرح رساله حقوق

جلسه ۱۲۳ – PDF جلسه صد و بیست و سوم  ۴. ترساندن خویش از نافرمانی ۱۴۰۳/۱۰/۱۹ شرح رساله حقوق تا اینجا گفتیم امام سجاد(ع) می‎فرمایند حق فرج این است که انسان مراقب باشد آن را در مسیر حرام قرار ندهد. برای این منظور نیز استعانت از چند امر را توصیه می‎کنند: ۱. غض البصر؛ ۲. کثرة ذکر الموت؛ ۳. التهدد لنفسک بالله. ۴. ترساندن خویش از نافرمانی اینجا در ادامه می‎فرماید «و التخویف لها به» از یک جهت این می‎تواند ادامه آن امر سوم باشد. زیرا الفاظی مثل تهدید و تخویف و ارعاب و انذار اینها مرادف با هم هستند، ابتدا فرمود «و التهدد لنفسک بالله»، تهدید خویشتن به خداوند که گفتیم منظور تهدید خویشتن به کیفر الهی است، به

جلسه ۱۲۳ – PDF جلسه صد و بیست و سوم  ۴. ترساندن خویش از نافرمانی ۱۴۰۳/۱۰/۱۹ تا اینجا گفتیم امام سجاد(ع) می‎فرمایند حق فرج این است که انسان مراقب باشد آن را در مسیر حرام قرار ندهد. برای این منظور نیز استعانت از چند امر را توصیه می‎کنند: ۱. غض البصر؛ ۲. کثرة ذکر الموت؛ ۳. التهدد لنفسک بالله. ۴. ترساندن خویش از نافرمانی اینجا در ادامه می‎فرماید «و التخویف لها به» از یک جهت این می‎تواند ادامه آن امر سوم باشد. زیرا الفاظی مثل تهدید و تخویف و ارعاب و انذار اینها مرادف با هم هستند، ابتدا فرمود «و التهدد لنفسک بالله»، تهدید خویشتن به خداوند که گفتیم منظور تهدید خویشتن به کیفر الهی است، به مجازات و عقوبت

جلسه ۱۲۲ – PDF جلسه صد و بیست و دوم  ۳ . تهدید نفس به عذاب الهی – کیفر زنا ۱۴۰۳/۱۰/۱۲ شرح رساله حقوق خلاصه جلسه گذشته ما عرض کردیم راه سوم برای اینکه به انسان کمک کند تا حق عورت و حق فرج را رعایت کند، تهدید و ترساندن خویشتن از عقوبت و عذاب الهی است. حق فرج این است که وارد مسیر حرام نشود «و اما حق فرجک فحفظه مما لایحل لک» به سمت حرام نرود. بعد فرمود که از این راه‎ها می‎توان به رعایت این حق کمک کرد. یک راه این است که انسان متوجه عقوبت های این کار ناروا شود، متوجه عذاب‎های الهی و کیفرهایی شود که بر این کار مترتب می‎شود. ۳. تهدید نفس به

جلسه ۱۲۱ – PDF جلسه صد و بیست و یکم  راه های کمک به رعایت حق عورت – ۳. تهدید نفس به عذاب الهی ۱۴۰۳/۱۰/۰۵ سخن ما درباره این کلام نورانی امام سجاد(ع) بود که چگونه می‎توان به حفظ حق این عضو خاص از بدن کمک کرد «حق العوره یا حق الفرج». بعد از اینکه ما حقوق آن را بیان کردیم، گفتیم امام سجاد(ع) چهار راه برای رعایت حق این عضو بیان کردند، دو راه را بیان کردیم: یکی غض البصر و دیگری کثرت یاد مرگ. ۳. تهدید نفس به عذاب الهی برخی گمان کردند این راه با ادامه‎اش که فرموده «والتخویف لها به» یک راه است و بعضی اساسا «والتهدد لنفسک بالله و التخویف لها به» را در ادامه

جلسه ۱۲۰ – PDF جلسه صد و بیستم  ۲. کثرت یاد مرگ – سایر آثار مرگ – ۸. آسان شدن مرگ – ۹. احیای قلب – ۱۰. قناعت ۱۴۰۳/۰۹/۲۸   درباره آثار یاد مرگ مطالبی را عرض کردیم. با استناد به روایتی از امام صادق(ع) به هفت اثر از آثار ذکر موت اشاره کردیم که در صدر آنها مسئله هدم شهوات و از بین بردن شهوات بود. لطافت روح، تقویت ایمان و عقیده و باورهای قلبی، تحقیر دنیا از آثاری بود که بعضی جنبه ایجابی داشت و برخی جنبه سلبی. برخی آثار دیگر یاد مرگ اگر بخواهیم کثرت یاد مرگ را فهرست کنیم زیاد است. اگر مجموعه آیات و روایاتی که اشاره به آثار مرگ اندیشی دارد، بخواهیم اگر بیان

جلسه ۱۱۹ – PDF جلسه صد و نوزدهم  ۲. کثرت یاد مرگ – آثار یاد مرگ ۱۴۰۳/۰۹/۲۱   ۲. کثرت یاد مرگ سخن در راه دوم از راه‎های حفظ عورت و رعایت حق این عضو بود. یکی از راه‏هایی که خیلی می‏تواند به انسان کمک کند تا حلال و حرام را در مورد این عضو رعایت کند، زیادی یاد مرگ است. ما در مورد مرگ اندیشی و فرق آن با مرگ هراسی مختصرا مطالبی را عرض کردیم و سپس در مورد اهمیت یاد مرگ نکاتی را متعرض شدیم. آثار یاد مرگ یاد مرگ آثار مختلفی دارد که شاید یکی از مهمترین آثار همان است که در این فراز از سخن امام سجاد به آن اشاره شده است. در روایتی از

جلسه ۱۱۸ – PDF جلسه صد و هجدهم  راه های کمک به رعایت حق عورت – ۲: کثرت یاد مرگ – مرگ اندیشی، نه مرگ هراسی – اهمیت یاد مرگ ۱۴۰۳/۰۹/۰۷   راه های کمک به رعایت حق عورت امام سجاد(ع) فرموده است که «و اما حق فرجـک فحفظـه مما لایحـل لک و الاستعانـه علیـه بغض البصـر ؛ فانه مـن اعون الاعوان» اولین مساعد و یاری‎گر انسان در رعایت حق این عضو، کنترل چشم است. ما درباره تأثیرات چشم در خروج انسان از جاده حق در مورد این عضو سخن گفتیم. حضرت فرمود: مهمترین یاری‎گر و به تعبیر ایشان اعون الاعوان غض البصر است. ۲. کثرت یاد مرگ دومین کمک کار برای انسان در این رابطه، کثرت ذکر الموت است.

جلسه ۱۱۷ – PDF جلسه صد و هفدهم  آثار ترک نگاه حرام    ۱۴۰۳/۰۸/۳۰   عرض کردیم فرو بستن چشم و ترک نگاه حرام، اعون الاعوان برای حفظ عورت از حرام است. برای اینکه حق عورت رعایت شود مهمترین کار و اولین گام غض البصر است، فروبستن چشم، پرهیز از خیره شدن و زل زدن، چشم را پایین انداختن، این را توضیح دادیم. آثار ترک نگاه حرام گفتیم نگاه حرام چه پیامدهای منفی دارد. از این طرف ترک نگاه حرام چه آثار مثبتی دارد. ۱.چشیدن طعم ایمان یک اثر مهم و مثبت آن را قبلا ذکر کردیم که همان روایتی که امام صادق(ع) فرمود «النَّظرَةُ سَهمٌ مِن سِهامِ إبليسَ مَسمومٌ ، مَن تَرَكَها لِلّهِ عز و جل لا لِغَيرِهِ أعقَبَهُ

جلسه ۱۱۶ – PDF جلسه صد و شانزدهم  پیامدهای منفی نگاه حرام – ۵. رنج و مشقت – ۶. بیماری عقل ۱۴۰۳/۰۸/۲۴ شرح رساله حقوق ما عرض کردیم که امام سجاد(ع) فرمودند که حق عورت، حق فرج این است که آن را از حرام حفظ کنی و حفظ آن از حرام با کمک بعضی از امور صورت می‎پذیرد، مهمترین آنها غض البصر است، «فانه من اعون الاعوان» ما توضیح دادیم که چرا غض البصر اعون الاعوان است، توضیح دادیم نسبت بصر و دیدن و نظر با روح و قلب و جان آدمی و تأثیراتی که دارد چیست. سپس اشاراتی کردیم به بعضی از پیامدهای منفی حرام و چهار اثر منفی را بیان کردیم، چند اثر دیگر مانده است که باید

جلسه ۱۱۴ – PDF جلسه صد و چهاردهم  راه های کمک به رعایت حق عورت – راه اول (غض بصر) – غض بصر مهم ترین راه حفظ عورت ۱۴۰۳/۰۸/۰۹   شرح رساله حقوق امام سجاد در مورد حق فرج و اینکه این حق باید در مسیر حرام از آن استفاده نشود «و اما حق فرجک فحفظه مما لایحل لک» باید از هر حرامی اجتناب شود، این حرام به هر طریقی که می خواهد باشد، دیگر معلوم است و در طریق حلال نیز باید اعتدال رعایت شود. راه های کمک به رعایت حق عورت در ادامه راه های استعانت و کمک کردن را به حفظ این حق را بیان می کند. این حق مهمی است، اینکه در استفاده از این عضو

جلسه ۱۱۳ – PDF جلسه صد و سیزدهم  لزوم اعتدال در ارضای غریزه جنسی – قرآن و حفظ فرج ۱۴۰۳/۰۸/۰۲   شرح رساله حقوق لزوم اعتدال در ارضای غریزه جنسی بحث در حق فرج و عروت یا در فارسی شرمگاه است ما توضیح اجمالی درباره این فراز را بیان کردیم و گفتیم اینکه امام سجاد این عضو از بدن را ذکر کرده و حقی برای آن قائل شده و می گوید حق آن این است که در جهت حرام مورد استفاده قرار نگیرد، حکایت از این دارد که این نیاز طبیعی به رسمیت شناخته شده، انکار نشده. ولی ارضاء این نیاز در یک مسیر خاص باید صورت بگیرد که از آن تعبیر به عفت می شود. عفت در واقع اعتدال

جلسه ۱۱۲ – PDF جلسه صد و دوازدهم حق عورت – بیان کلی – به رسمیت شناخته شدن نیاز جنسی ۱۴۰۳/۰۷/۲۵ شرح رساله حقوق ۶. حق فرج (عورت) امام سجاد(ع) در ادامه بیان حقوق اعضاء انسان می فرماید « وَ أَمَّا حَقُّ فَرْجِکَ فَحِفْظُهُ مِمَّا لَا یَحِلُّ لَکَ وَ الِاسْتِعَانَةُ عَلَیْهِ بِغَضِّ الْبَصَرِ فَإِنَّهُ مِنْ أَعْوَنِ الْأَعْوَانِ وَ ضَبْطُهُ إِذَا هَمَّ بِالْجُوعِ وَ الظَّمَإِ وَ کَثْرَةِ ذِکْرِ الْمَوْتِ وَ التَّهَدُّدِ لِنَفْسِکَ بِاللَّهِ وَ التَّخْوِیفِ لَهَا بِهِ وَ بِاللَّهِ الْعِصْمَةُ وَ التَّأْیِیدُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِهِ.» در من لا یحضر و خصال این عبارت آمده است « و حق فرجک ان تحصنه عن الزنا و تحفظه من ان ینظر الیه» تفاوت این دو معلوم است. طبق این

جلسه ۱۱۱ – PDF جلسه صد و یازدهم  تبیین برخی واژه ها – ۱. «مَكْسَلَة» – ۲. «مَثْبَطَة» – ۳. «المقطعه» – ۴. «مَسْخَفَة» – ۵. «مَجْهَلَة» – ۶. «مَذْهَبَة» ۱۴۰۳/۰۷/۱۸ ما تقریبا مطالبی که پیرامون حق بطن در این بخش لازم بوده را ذکر کردیم فقط چند لغت در این فراز آخر از فرمایش امام سجاد (ع) مانده که باید توضیح داده شود. تبیین برخی واژه ها امام سجاد فرمود حق شکم این است که انسان زمانی که گرسنه و تشنه می شود آن را مراقبت کند و کنترل کند مبادا تشنگی و گرسنگی موجب شود انسان کنترل خود را بر شکم از دست بدهد «وَ ضَبْطُهُ اِذَا هَمَّ بِالْجُوعِ وَ الظَّمَاِ فَاِنَّ الشِّبَعَ الْمُنْتَهِيَ بِصَاحِبِهِ اِلَى التُّخَمِ مَكْسَلَة

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و ده  لزوم مراقبت در هنگام تشنگی و گرسنگی – سیری مذموم و آثار آن – آثار پرنوشی ۱۴۰۳/۰۷/۱۲ شرح رساله حقوق عرض کردیم یکی از حقوقی که امام سجاد (ع) در این رساله به آن پرداختند حق شکم است که این هم یک حقوق ایجابی دارد و یک حقوق سلبی هم دارد یعنی کارهایی که نباید انجام شود. سپس توصیه به اینکه باید شکم را از طریق حلال ارتزاق کرد. در حلال هم فرمودند باید میانه روی باشد، نهی از پرخوری و توصیه به کم خوری ولی در کم خوری باید به گونه ای باشد که آسیبی به بدن وارد نشود، حد اعتدال در خوردن. هم تقویت جسم باید لحاظ شود و هم

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم  حق دوم شکم: میانه روی در حلال ۱۴۰۳/۰۲/۰۵   عرض کردیم نظر امام سجاد(ع) شکم دو حق دارد؛ یک حق سلبی یعنی اینکه شکم ظرف برای حرام واقع نشود، حرام در این ظرف ریخته نشود، چه کم و چه زیاد؛ یک حق ایجابی نیز دارد «و ان تقتصد له فی الحلال»؛ فکر نکنیم که همین قدر که ما مانع ورود حرام به شکم می شویم این کافی نیست، نه، شکم باید از حلال استفاده کند ولی در حلال خواری نیز باید اقتصاد و میانه روی داشته باشد؛ نمی تواند کسی بگوید حلال است، مال خودم است، هر طور که بخواهم می توانم استفاده کنم. این حق ایجابی است، «و ان تقتصد له

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم  آثار فقهی حرام خواری – حق دوم شکم: میانه روی در حلال خواری – بیان کلی ۱۴۰۲/۱۲/۱۶   شرح رساله حقوق امام سجاد فرمود: «و ان تقتصد له فی الحلال، و لا تخرجه من حد التقویة الی حد التهوین و ذهاب المروءة، و ضبطه اذا هم بالجوع و الظمأ»؛ ما عرض کردیم طبق این بیان شریف، شکم و بطن حقی دارد. اولین حق پرهیز از حرام خواری است، این یک بعد سلبی دارد و یک بعد ایجابی. یک حق است اما دو وجه برایش می توان تصویر کرد. وجه سلبی آن این است که انسان بطن را وعاء و ظرف برای حرام قرار ندهد، قلیل منه و کثیر منه، این وجه سلبی