تفسیر

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم آیه ۳۶ _ بخش دوم: هبوط _ مطلب سوم: علت هبوط _ مطلب چهارم: هدف هبوط ۱۳۹۹/۱۱/۰۷   خلاصه جلسه گذشته در بخش دوم آیه ۳۶ که بحث پیرامون هبوط است عرض کردیم مطالبی را باید متعرض شویم. مطلب سوم درباره علت هبوط بود. گفتیم ظاهر آیه این است که علت هبوط آدم عداوت شیطان نسبت به آدمیان و عداوت آدمیان نسبت به یکدیگر است که البته ریشه همه این‌ها همان عداوت شیطان است. یعنی چون بهشت محلی برای عداوت نیست، جای عداوت و بغض نیست، قهرا وقتی این عداوت (بعضکم لبعض عدو) محقق شد، عداوت شیطان با آدم و حوا و زمینه عداوت انسان ها به یکدیگر فراهم گردید، خداوند امر

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم آیه ۳۶ _ بخش دوم: هبوط _ مطلب سوم: علت هبوط ۱۳۹۹/۱۱/۰۶   خلاصه جلسه گذشته بخش دوم آیه ۳۶ مربوط به مسئله هبوط است گفته شد. پیرامون مسئله هبوط چندین مطلب باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. مطلب اول در مورد داستان سکونت آدم و حوا در بهشت و اینکه بعد از آن هبوط کردند این پرسش مطرح شد که این تمثل چه حقیقت و واقعیتی است. مطلب دوم در این باره بود که آیا امر به هبوط شامل ابلیس هم می‌شود یا خیر و فقط مختص به آدم و حوا است که این هم اجمالا بررسی شد. مطلب سوم: علت هبوط مطلب سومی که به بخش دوم آیه ۳۶

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم آیه ۳۶ _ بخش دوم: هبوط _ مطلب دوم: بررسی شمول امر به هبوط نسبت به شیطان ۱۳۹۹/۱۰/۲۲   خلاصه جلسه گذشته بحث ما در بخش دوم آیه ۳۶ بود. عرض کردیم که بخش دوم درباره هبوط است که با این تعبیر شروع شد: «و قُلنا اهبطوا». درباره هبوط چند مطلب باید ذکر شود. مطلب اول این بود که اساسا داستان سکنی گزیدن آدم در بهشت و بعد هبوط او، تمثل چه حقیقت و واقعیتی است؟ مطلب دوم در این باره بود که هبوط آیا شامل ابلیس و شیطان هم می‌شود یا خیر؟ امر به هبوط در این مقام هر دو را در بر می‌گیرد یا نه؟ گفتیم برخی از بزرگان اهل

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم آیه ۳۶ _ بخش دوم _ هبوط _ مطلب اول: پیام اصلی سکونت در بهشت و هبوط او _ مطلب دوم: بررسی شمول امر به هبوط ۱۳۹۹/۱۰/۱۷   خلاصه جلسه گذشته در آیه ۳۶ دو بخش اصلی وجود دارد که تقریبا مطالب مربوط به بخش اول آن بیان شد. بخش اول درباره ازلال شیطان بود. اینکه چگونه شیطان انسان را فریب داد و نتیجه و نهایتش این شد که آدم از بهشت رانده شد. ما در بخش اول حدودا شش مطلب را ذکر کردیم و البته ممکن است بعضی از جهات دیگر هم باقی مانده باشد ولی رئوس مطالب بخش اول را بیان کردیم که بالاخره سرانجامش اخراج آدم از بهشت توسط

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم آیه ۳۶ _ مطالبی پیرامون ازلال شیطان _ مطلب ششم: هدف اساسی شیطان در ازلال ۱۳۹۹/۱۰/۱۶   مطلب ششم: هدف اساسی شیطان در ازلال عرض کردیم درباره ازلال شیطان مطالبی لازم است مورد بررسی قرار گیرد. تا اینجا ما پنج مطلب که با محوریت ازلال شیطان بود را متعرض شدیم و درباره آن‌ها سخن گفتیم. مطلب ششم باز می‌گردد به هدف اصلی ابلیس از ازلال که از طریق وسوسه صورت گرفت. یعنی به هر حال انسان گرفتار لغزش و مرتکب خطیئه شد و این ناشی از وسوسه ای بود که شیطان در او ایجاد کرد و سرانجام منتهی به خروج آدم از بهشت شد. حال سوال این است که غرض و هدف

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام آیه ۳۶ _ مطالبی پیرامون ازلال شیطان _ مطلب پنجم: چگونگی فریب آدم و حوا _ نظر علامه طباطبایی _ پاسخ به یک پرسش ۱۳۹۹/۱۰/۰۳ خلاصه جلسه گذشته جلسه گذشته درباره چگونگی اغواء آدم و حوا توسط شیطان مطالبی را عرض کردیم. محصّل آنچه که در جلسه گذشته گفتیم این شد که شیطان در بین راه هایی که برای اغوا و ازلال استفاده می‌کند، در مورد آدم و حوا از راه تزیین و تسویل وارد شد و آدم و حوا را اغوا کرد، یعنی وسوسه کرد و با تصرف در ذهن و اندیشه آن‌ها و ورود به آن، زمینه این لغزش را در آن‌ها فراهم کرد. نه از راه غفلت و نسیان نسبت

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم آیه ۳۶ – مطالبی پیرامون ازلال شیطان – مطلب پنجم: چگونگی فریب دادن آدم و حوا ۱۳۹۹/۱۰/۰۲ مطلب پنجم: چگونگی فریب دادن آدم و حوا مطلب پنجم از مطالب مربوط به ازلال شیطان، چگونگی اغوا و فریب دادن آدم و حوا توسط شیطان است. عرض کردیم به طور کلی شیطان برای فریب انسان از راه ها و طرق گوناگونی وارد می‌شود اما در خصوص آدم و حوا شیطان چه کرد؟ آیا آیاتی که مبیبن این داستان هستند، اشاره ای به این ماجرا کرده اند یا نه؟ ما قبلا گفتیم در سه موضع از قرآن به داستان خلقت آدم و ماجرا های پس از آن پرداخته شده. یکی در سوره بقره، دیگری در

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم آیه ۳۶ _ مطالبی پیرامون ازلال شیطان _ مطلب چهارم: عدم مسبوقیت ازلال به لغزش آدم ۱۳۹۹/۱۰/۰۱ مطلب چهارم: عدم مسبوقیت ازلال به لغزش آدم بحث در این بود که آیا ازلال شیطان به یک لغزشی از ناحیه آدم و حواء مسبوق بود یا خیر؟ ما گفتیم درباره داستان شیطان و ازلال او و گمراه کردن و یا به تعبیر دیگر لغزاندن آدم و حوا توسط شیطان، چند مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. سه مطلب را تا بحال گفتیم. مطلب چهارم این بود که بالاخره آیا این لغزشی که از ناحیه آدم واقع شد و به درخت ممنوعه نزدیک شد و از میوه آن خورد، آیا این مسبوق به یک لغزش

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم آیه ۳۶ _ مطالبی پیرامون ازلال شیطان _ مطلب دوم: چگونگی ورود شیطان به بهشت _ مطلب سوم: اسناد ازلال به شیطان _ مطلب چهارم: عدم مسبوقیت ازلال شیطان به لغزش آدم ۱۳۹۹/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۳۶ ابتدائا مطالبی پیرامون ازلال شیطان باید ذکر کنیم. چند مطلب در اینجا وجود دارد. یک مطلب را در جلسه قبل گفتیم که آیا حضرت آدم و حوا شیطان را دیدند یا صرفا از طریق وسوسه قلبی این اتفاق افتاد و ازلال و لغزش صورت گرفت؟ مطلب دوم: چگونگی ورود شیطان به بهشت ممکن است به عنوان یک پرسش به ذهن بیاید که اساسا آدم اعم از اینکه شیطان را دیده باشد یا ندیده

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم آیه ۳۶ – مطالبی درباره ازلال آدم توسط شیطان – مطلب اول: رؤیت شیطان توسط آدم و حواء ۱۳۹۹/۰۹/۲۵ مطالبی درباره ازلال آدم توسط شیطان مطلب اول: رؤیت شیطان توسط آدم و حواء بعد از توجیهات مقدماتی که برای آیه ۳۶ ذکر کریم، بحث مهمی که در ابتدای امر لازم است طرح شود، این است که اینکه شیطان آدم و حوا را لغزاند، آیا وسوسه کردن و لغزاندن آدم توسط شیطان حضوری و به نحوی بوده که آدم و حوا شیطان را می‌دیدند یا صرفا از طریق وسوسه در قلب بوده است؟ تلقی ما نوعا این است که شیطان از طریق وسوسه قلبی و اینکه انسان را گرفتار بعضی از وسوسه ها

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم آیه ۳۶ – معنای کلی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل و بعد – مفردات آیه ۱۳۹۹/۰۹/۲۴ معنای کلی آیه بحث در آیه ۳۵ تقریبا به پایان رسید. آیه ۳۶ این است: «فأزلّهما الشیطانُ عنها فأخرجَهما مما کانا فیه و قلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدو و لکم فی الأرض مستقرٌّ و متاعٌ إلی حین». معنای کلی این آیه این است: بعد از اینکه خداوند تبارک و تعالی به آدم امر کرد که در بهشت سکنی گزینید و او را از استمتاع از شجره ممنوعه نهی فرمود، شیطان ازلال کرد آن دو را؛ «فأزلّهما الشیطان». شیطان باعث شد آدم و حوا دچار لغزش شوند به واسطه آن شجره. پس شیطان آن دو

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم آیه ۳۵ – بخش دوم – اراده و مشیت الهی – جریان حضرت آدم ۱۳۹۹/۰۹/۱۹ خلاصه جلسه گذشته ما در جلسه گذشته عرض کردیم حق در توجیه مخالفت آدم با نهی الهی کدام است و همچنین اشاره کردیم که بنا به گفته مرحوم علامه طباطبایی، آنچه در جریان حضرت آدم اتفاق افتاد، در واقع مشیت الهی و قضای حتمی خداوند تبارک و تعالی بوده که در عین اینکه آدم از أکل آن شجره منع و نهی شده بود، در عین حال مخالفت کند. چون اساسا آدم برای این خلق شده که در زمین باشد و از این مسیر به مقام قرب برسد. یعنی کأن این ماجراها و وردش به بهشت و مخالفتش،

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم آیه ۳۵ _ بخش دوم _ توجیه مخالفت آدم با نهی خداوند _ حق در مسئله ۱۳۹۹/۰۹/۱۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مسئله تمرد و مخالف حضرت آدم از دستور خداوند تبارک و تعالی و ماجراهایی که بعد از آن پیش آمد، مورد بحث واقع شده و توجیهاتی برای این رفتار ذکر شده است. ما ریشه این اختلاف را بیان کردیم و گفتیم چون در دو ساحت مربوط به عصمت اختلاف است، یکی از حیث عرصه های عصمت و دیگری از حیث زمان عصمت، لذا این باعث می‌شود در مورد تحلیل رفتار حضرت آدم و توجیه و توضیح آن، این اختلافات پیدا شود و هر یک از یک منظر و زاویه ای

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم آیه ۳۵ _ بخش دوم _ توجیه مخالفت آدم با نهی خداوند _ ریشه اختلاف در این مسئله ۱۳۹۹/۰۹/۱۷ توجیه مخالفت آدم با نهی خداوند بحثی که وعده داده بودیم درباره آن سخن بگوییم، این است که رفتار آدم در آن ماجرا چگونه قابل توجیه و تحلیل است. بالاخره کسی که از انبیاء بود و خداوند اسماء را به او تعلیم داد، مسجود ملائکه واقع شد و آنچنان مورد تکریم قرار گرفت، چگونه با این نهی مخالفت کرد و تمرد کرد و نهایتا باعث هبوط او و حوا از جنت شد. بالاخره باید برای این کار یک تحلیل و توجیهی ذکر شود. اینجا انظار و آراء مختلف است. ۱. بعضی گفته اند

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم آیه ۳۵ _ بخش دوم _ معنای « فتکونا من الظالمین» ۱۳۹۹/۰۹/۱۲ معنای «فتکونا من الظالمین» در ادامه مباحث مربوط به بخش دوم، می‌رسیم به این عبارت آخر آیه که فرمود: «فتکونا منَ الظالمین». این سوال و پرسش که منظور از ظلم در اینجا چیست، یک پرسش نسبتا مهمی است. چون ظلم به معنای زیر پا گذاشتن حق و نادیده گرفتن حق است و دارای سه قسم می‌باشد. گاهی ظلم به خویشتن است، گاهی ظلم به دیگران است و گاهی ظلم به خداوند است. اینجا خداوند که میفرماید: «فتکونا منَ الظالمین» منظور چیست؟ یعنی شما از ستم گنندگان به خداوند هستید که اگر این باشد یعنی معصیت. چون معصیت و گناه و