آیات الاحکام

جلسه ۱۱ – PDF  جلسه یازدهم غنیمت در روایات- طائفه اول و دوم ۱۳۹۲/۰۹/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۱ سوره انفال به اینجا رسید که این آیه ظهور دارد دراینکه منظور از ما غنمتم مطلق فائده و منفعت است، نه خصوص غنائم جنگی، اشکالاتی که مرحوم مقدس اردبیلی به این آیه داشتند ذکر و پاسخ داده شد. الآن نوبت بحث از غنیمت در روایات است، ما غنیمت را در استعمالات قرآنی مورد بررسی قرار دادیم و نتیجه این شد که در استعمالات قرآنی غنیمت هم در معنای مصطلح یعنی غنیمت جنگی استعمال شده و هم در معنای عام که اهل لغت برایش ذکر کرده اند که همان مطلق فائده و منفعت است. غنیمت در  روایات در روایات

جلسه ۲۳ – PDF  جلسه بیست و سوم بخش سوم: صاحبان خمس ۱۳۹۳/۰۳/۰۳   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا معلوم شد که منظور از ذی القربی به حسب روایات، ائمه معصومین (عليهم السلام) می باشند، خود آیه با قطع نظر از | روایات دلالت بر این مطلب ندارد، روایات برای ما این معنا را مشخص کرده، البته در عمده آيات الأحكام همین مسئله جریان دارد، یعنی بسیاری از مطالبی که از آيات الأحكام استفاده میکنیم به کمک روایات است. بررسی اشکالات اشکال اول یک اشکالی در این رابطه ممکن است به ذهن بیاید که اگر منظور از ذی القربی ائمه معصومین باشند، این در زمان رسول خدا تحقق خارجی نداشته، چطور می شود آیه یک گروهی را معرفی کند در

جلسه ۲۲ – PDF  جلسه بیست و دوم بخش سوم: صاحبان خمس ۱۳۹۳/۰۲/۲۹   جمع بین روایات بحث در معنای ذی القربی بود. از آیه به حسب ظاهر با قطع نظر از روایات شاید نتوانیم از کلمه ذی القربی استفاده کنیم که منظور امام معصوم می باشد، قدر مسلم این است که دسته ای از روایاتی که در ذیل این آیه وارد شده ذی القربی را به معنای امام معصوم تفسیر کرده، به هر حال چه بگوئیم تأویل است چه تفسیر، بعضی از روایات که در ذیل این آیه وارد شده ذی القربی را به معنای امام معصوم دانسته، در دسته دیگری از روایات هم ذی القربی به معنای لغوی خودش تفسیر شده یعنی نزدیکان و اقربای پیامبر. بین این

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم بخش سوم: صاحبان خمس ۱۳۹۳/۰۲/۲۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد معنای ذی القربی بود، قرار شد در رابطه با ذی القربی در قرآن بحث کنیم، به طور کلی در قرآن حدود ۱۶ مورد از این کلمه به انحاء مختلف ذی القربی و ذوی القربی، خود قربی به تنهائی استفاده شده، البته در بسیاری از این موارد قرائنی وجود دارد که به معنای مثلا خاص لغوی خوش هست. معنای لغوی در مورد ذی القربی یا قربی، باید گفت ریشه اش از قرب است به معنای نزدیک و دنو و مصدر میباشد و در لغت به معنای نزدیکان و خویشاوندان نسبی می باشد، زمخشری می گوید قربی مصدری است مثل ذلفی و

جلسه ۲۰ – PDF  جلسه بیستم بخش سوم: صاحبان خمس ۱۳۹۳/۰۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته یک نکته از بحث گذشته باقی مانده، این نکته را عرض کنیم و انشاء الله بحث جدید را مطرح کنیم. مسئله این بود که چرا لام بر سر سه عنوان اول آمده ولی بر سر سه عنوان بعدی نیامده؟ پاسخی را بعضی از بزرگان داده بودند که ما این پاسخ را نقل کردیم و به جهت اینکه مبنای این پاسخ محل اشکال بود مورد قبول واقع نشد. پاسخ دوم این پاسخ که تقریبا مورد پذیرش هم واقع شده و مشهور هم می باشد این است که از آنجا که یتامی و مساکین و ابن السبيل رأسا و مستقلا خمس به آنها داده نمی شود، حالا

جلسه ۱۹ – PDF  جلسه نوزدهم بخش سوم: مصارف خمس ۱۳۹۳/۰۲/۰۱   خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم بحث سوم مربوط به این آیه بحث از مصارف خمس است، اینکه خمس برای چه کسانی و متعلق به چه کسانی و یا مورد مصرفش کدام است. بحث در این بخش باید در چند جهت مورد رسیدگی قرار گیرد، یکی اینکه تعداد سهام خمس چند سهم است، یعنی به چند گروه و چند عنوان باید تقسیم شود، عرض کردیم از یک سهم تا شش سهم در بین علماء و مفسّرین شیعه و سنی ذکر شده است. دلیل انحصار خمس در یک سهم معروف و مشهور بین امامیه این است که خمس به شش سهم تقسیم می شود، اما با توجه به اینکه این

جلسه ۱۸ – PDF  جلسه هجدهم جمع بندی بخش دوم: منابع خمس ۱۳۹۳/۰۱/۲۵   خلاصه جلسه گذشته  بحث در آیه ۴۱ سوره انفال بود، عرض کردیم به طور کلی در این آیه سه مطلب مورد اشاره قرار گرفته، یکی اصل وجوب خمس، دوم منابع خمس و سوم مصارف خمس، مطلب اول بحث چندانی نداشت که اشارةً بیان کریم، مطلب دوم، اصل و ضابطه ای بود که از این آیه استفاده شد که هر چیزی که منفعت و فائده محسوب شود، یعنی چیزی که به حسب لغت صدق غنیمت بر او کند و فائده و منفعت باشد این مشمول وجوب خمس است و این آیه شامل آن می شود، این اصلی بود که به مدد کلمات لغویین، آیات و روایات و

جلسه ۱۷ – PDF  جلسه هفدهم اخبار تحلیل خمس (وجوه جمع) ۱۳۹۳/۰۱/۱۸   خلاصه جلسه گذشته بحث ما پیرامون اخبار تحلیل بود، قرار شد خیلی مختصر به این بحث اشاره کنیم، گفتیم سه طائفه از روایات در مورد خمس وارد شده، یک طائفه این بود که خمس، برای شیعیان حلال شده مطلقا، لکن در بعضی از آنها تعلیل هم ذکر شده بود و در برخی بدون تعلیل؛ طائفه دوم دال بر تحلیل خمس، مقیّد به قید و شرط خاصی است و طائفه سوم دال بر نفی تحلیل است مطلقا، عرض کردیم موضع اصحاب در رابطه با این روایات و به طور کلی مسئله تحلیل خمس سه موضع است، عده ای به طور کلی قائل به تحلیل خمس شده اند و

جلسه ۱۶ – PDF  جلسه شانزدهم اخبار تحلیل خمس ۱۳۹۲/۱۲/۱۲   اخبار تحلیل بحث اخبار تحلیل را خیلی مختصر و بالإشاره بیان می کنیم، ما گفتیم وجوب خمس در هر فائده ای به استناد آیه ۴۱ سوره انفال و روایات زیادی که در مسئله وجود دارد به عنوان یک اصل ثابت شده، یعنی وجوب خمس در هر فائده ای الا ما خرج بالدلیل. در مقابل روایاتی داریم که به عنوان اخبار تحلیل شهرت پیدا کرده، اخبار تحلیل هم مضافاً بر اینکه خودش ضرورت دارد مورد رسیدگی قرار گیرد، در مسائل مختلف کتاب خمس هم مورد استناد قرار گرفته به هر حال به استناد این اخبار اساساً بعضی قائل به عدم وجوب اداء خمس شده اند، یعنی اصل جوب را انکار

جلسه ۱۵ – PDF  جلسه پانزدهم ادله اهل سنت بر اختصاص خمس به غنیمت جنگی ۱۳۹۲/۱۲/۰۵   خلاصه جلسه گذشته بخش اول این آیه مریوط به منابع خمس است که بحث آن گذشت، پس از آن باید پیرامون بخش دوم آیه که مربوط به مصارف خمس است بحث شود، نتیجه بخش اول این شد که منبع اصلی خمس مطلق فائده است و «ما غنمتم» تفسیر شد به مطلق فائده و به کمک ظهور آیه و بررسی معنای غنمتم در لغت، روایات و آیات دیگر به اضافه استشهادی که به کلمات فقها و مفسرین از عامه و خاصه کردیم این اصل بدست آمد که؛ «یجب الخمس فی کل فائدةٍ الا ما خرج بالدلیل» بنابراین مقتضی برای شمول ماغنمتم نسبت به همه