دروس خارج

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- بررسی کلام محقق نایی ۱۳۹۵/۰۹/۲۸  مروری بر جلسات گذشته بحث پیرامون مشکل شرط متاخر و محاذیری که بواسطه التزام به شرط متاخر حادث می شوند بود. بعد از بیان راه حل های هشت گانه، کلام محقق نایینی که مشتمل بر دو بخش و یک تتمه بود را بیان کردیم که محصل نظر ایشان در دو بخش عبارت بود از: یکی این که نزاع در شرط متاخر تنها مربوط به شرائط تکلیف و وضع است و سایر امور و شرایط از محل نزاع خارج می باشند، حال یا از این باب که امتناع تاخر شرط و علت در

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- تتمه کلام محقق نایین ۱۳۹۵/۰۹/۲۴ مروری بر جلسات گذشته بحث پیرامون کلام محق نایینی درباره شرط متاخر بود و همانطور که بیان شد کلام ایشان شامل دو بخش است: بخش اول: مربوط به تبیین محل نزاع در شرط متاخر بود که فرمودند: آن چه در نزاع در شرط متاخر داخل است، فقط شرائط تکلیف و شرائط وضع است ولی شرائط مامور به مثل علل غائیه یا فائته، علل عقلیه و عناوین انتزاعیه مثل تقدم و تاخر از محل نزاع خارج می باشند. بخش دوم: با ذکر سه مطلب محقق نایینی به این نتیجه رسیدند که شرط مؤخر

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- کلام محقق نایینی در ۱۳۹۵/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد کلام محقق نایینی حول شرط متاخر بود. در جلسه قبل بیان کردیم کلام ایشان دارای دو بخش است. در بخش اول محل نزاع را در ضمن چهار امر تحریر کردند، و نتیجه گرفتند که  نزاع در شرط متاخر پیرامون علل و مقدماتی است که شرعی باشند نه عقلی نه عناوین انتزاعی و علل غایی، همچینین ایشان فرمودند شرایط مامور به نیز از محل نزاع خارج هستند و مشکلی در تاخر شرط مامور به از مشروط نمی باشد. لذا نزاع در شرط متاخر تنها پیرامون شرایط تکلیف

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- کلام محقق نایینی در ۱۳۹۵/۰۹/۲۲ کلام محقق نایینی در جلسه قبل بیان  کردیم که در مسئله شرط متاخر محقق نایینی کلامی دارند که چون تا حدودی متفاوت با سخنان بسیاری از بزرگان است آن را مورد بررسی قرار می¬دهیم. ایشان ضمن پذیرش اجمالی اشکال شرط متاخر، ابتداء چهار مسئله را به عنوان مقدمه بیان می¬کنند تا محل نزاع منقح شود و سپس وارد اصل بحث می شود. در واقع کلام ایشان دو بخش دارد: بخش اول: مربوط به تحریر محل نزاع می شود و اموری که از محل نزاع خارج می باشند. بخش دوم: مربوط به اشکال

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- حق در پاسخ به اشکال ۱۳۹۵/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد حق در حل مشکل شرط متاخر این است که امور شرعیه و آن چه که متعلق به آن است همه از اعتباریات می باشند؛ چه خود حکم، چه شرائط حکم، چه شرائط مامور به همه اعتباری هستند و امر شان وضعاً و رفعا به ید شارع است. لذا شارع می¬تواند اعتبار کند به این نحو که مثلا فعلی که  مسبوق به فلان شئ است یا عملی که ملحوق به فلان شئ است، تعظیم و احترام و عبادت محسوب می¬شود، مثل غسل لیل برای صوم

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم- حق در مساله (راه حل ۱۳۹۵/۰۹/۲۰ خلاصه جلسه گذشته تا کنون هشت راه حل برای رفع مشکله شرط متاخر بیان گردید که در بین این راه حل ها و پاسخ های ارائه شده به نظر می رسد راه حلی که محقق اصفهانی بیان فرمودند قابل قبول باشد. در جلسات گذشته در مورد تمام راه حل های هشت گانه به تفصیل بحث کردیم و اشکالات آنها را نیز بیان کردیم، یعنی هم راه حل محقق خراسانی، راه حل محقق عراقی، راه حل منسوب به شیخ انصاری و منسوب به نراقی و مرحوم سید یزدی همه را به تفصیل

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (بررسی راه حل هفتم- را ۱۳۹۵/۰۹/۱۷  خلاصه جلسه گذشته راه حل هفتم برای مشکل شرط متاخر توسط امام خمینی(ره) در جلسات قبل بیان شد. ایشان با استناد به بعضی مقدمات عقلیه درصدد حل مشکل بر آمدند. محصل راه حل ایشان عبارت از این بود که در موارد شرط متاخر، مسئله، مسئله تاثیر موجود فی المعدوم نیست؛ زیرا آن چه که تقدم دارد، تقدمش یک تقدم ذاتی است نه وصفی، بله اگر تقدم آن شئ وصفی بود قهرا طبق قاعده فرعیت باید آن شی موجود می¬بود تا متصف به تقدم و تاخر بشود، ولی وقتی تقدم، تقدم ذاتی باشد دیگر

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم(راه حل هفتم- بخش دوم ۱۳۹۵/۰۹/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون راه حل امام خمینی(ره) برای مشکل شرط متاخر بود. همانطور که در جلسه قبل بیان شد راه حل ایشان مشتمل بر چهار بخش است. در بخش اول و دوم که در واقع به عنوان مقدمه راه حل هفتم محسوب می شوند، امام خمینی(ره) می-فرمایند: تقدم اجزاء زمان نسبت به یکدیگر ذاتی آن ها می¬باشد، به این معنا که ذات بعضی از اجزاء زمان مقدم بر بعضی دیگر از اجزاء زمان می¬باشند. لذا اساسا مسئله تقدم و تاخر در اجزاء زمان از قبیل اتصاف یک شئ به وصف

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم(راه حل هفتم) ۱۳۹۵/۰۹/۱۴ مروری بر مباحث گذشته بحث پیرامون اشکال شرط متاخر بود. بیان شد که التزام به شرط متاخر مخالفت با یک قاعده عقلیه است. چون طبق حکم عقل، شئ معدوم نمی¬تواند در شئ موجود تاثیر بگذارد و علت برای شئ موجود باشد، ولو به نحو شرطیت. زیرا شرط نیز یکی از اجزاء علت تامه است و اگر شئ مشروط به چیزی باشد که وجودا متاخر از آن است معنایش این است که چیزی که معدوم است مؤثر در شئ موجود باشد و این محال است. پاسخ¬ها و راه حل هایی برای این اشکال توسط بزرگان

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (بررسی راه حل ششم) ۱۳۹۵/۰۸/۲۵  خلاصه جلسه گذشته راه حل ششم برای مشکل شرط متاخر و رفع محذور تاخر علت و سبب از معلول در مثل شرط متاخر که محقق عراقی ارائه دادند عبارت بود از این که: اولاً: به طور کلی مسئله اعتباریات متفاوت از شرعیات است. ثانیاً: این مسئله در تکوینیات نیز قابل حل است. زیرا می توان گفت: تاثیر گذاری مربوط یه یک حصه خاصی از طبیعت علت است و آن هم آن وجود و حصه¬ای است که در اثر اضافه به معلول پیدا شده است که اضافه آن شی به آن شرط در

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (راه حل پنجم و ششم) ۱۳۹۵/۰۸/۲۴ خلاصه جلسه گذشته تا کنون چهار راه حل برای مشکل شرط متاخر بیان شد و هر چهار راه حل مورد اشکال قرار گرفت. راه حل پنجم (مرحوم سید) مرحوم سید صاحب کتاب عروه می فرماید: به طور کلی در عقلیات، تکوینیات، شرعیات و اعتباریات مقدمه سابقه و لاحقه وجود دارد. مقدمات سابقه و لاحقه در تکوینیات مانند این که ما یک روز را متصف به اول ماه می کنیم و می¬گوییم آن روز، اول ماه است. لکن این یک شرطی دارد که عبارت است از وجود آن روز بعد از ماه

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (اشکال به محقق خراسانی- ۱۳۹۵/۰۸/۲۳ در جلسه گذشته در مورد راه حل اول که توسط محقق خراسانی برای حل اشکال شرط متاخر ارائه شده گفتیم اگر شرط، شرط حکم باشد راه حل ایشان مشکلی را حل نمی¬کند و اشکال همچنان پا برجاست. بررسی راه حل اول در شرط مامور به همانطور که قبلا بیان شد به نظر محقق خراسانی در شرط مامور به آنچه که فی الواقع شرطیت دارد چیزی دیگری است و آنچه که گمان می کنیم شرط مامور به است در واقع شرط نیست. ایشان می فرمایند: شرط عبارت است از آن اضافه¬ و نسبتی

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (اشکال به محقق خراسانی) ۱۳۹۵/۰۸/۲۲ خلاصه جلسه گذشته  همانطور که درجلسات گذشته بیان گردید، در مورد اشکال شرط متاخر و شرط متقدم راه حل هایی از طرف اعلام و بزرگان ارائه گردیده است. اولین راه حل از سوی محقق خراسانی ارائه شد. ایشان با تفکیک شرط حکم از شرط مامور به دو راه حل ارائه نمودند. یکی مربوط به شرط حکم و یکی مربوط به مامور به. راه حل محقق خراسانی توسط محقق نایینی و محققق اصفهانی به صورت جداگانه مورد اشکال قرار گرفت که بعد از بیان هر کدام مشخص گردید که یک نقطه اشتراک بین

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم( اشکال محقق اصفهانی و محقق نایینی) ۱۳۹۵/۰۸/۱۹  خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه گذشته بیان شد، در مورد اشکالی که در تصویر شرط متاخر و همچنین شرط متقدم وجود دارد راه حل هایی ارائه شده است. راه حل اولی که بیان شد از محقق خراسانی بود؛ ایشان شرط متاخر و شرط متقدم را در شروطی که شرط حکم هستند اعم از تکلیفی یا وضعی به یک نحو بیان و تصویر کردند و در مورد شروطی که شرط مامور هستند به نحو دیگر تصویر فرمودند. طبق تصویری که ایشان ارائه دادند، مقارنت بین شرط و مشروط در

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم( راه حل محقق خراسانی ) ۱۳۹۵/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسات گذشته بیان شد در مورد معقولیت شرط مقدم و شرط متاخر یک اشکال اساسی مطرح است. به این بیان که چگونه ممکن است چیزی که وجود مشروط بر آن متوقف است و باید مقارن با مشروط محقق باشد، یا قبلا موجود شده و بعد معدوم گردیده یا بعدا بوجود خواهد آمد. این تصویر با قانون علیت سازگار نیست که به تفصیل این اشکال در جلسه قبل بیان شد. پاسخ هایی به این اشکال از طرف بعضی اعلام بیان شده است. اولین پاسخ را از

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم ۱۳۹۵/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه قبل بیان شد در مورد تقسیم چهارم دو جهت باید مورد بررسی قرار گیرد: جهت اول عبارت است از این که آیا تقسیم مقدمه به مقدمه متقدمه، مقارنه و متاخره و یا به تعبیر دیگر شرط متقدم، مقارن و متاخر صحیح می باشد یا خیر؟ آیا اساسا شرط متقدم، مقارن و متاخر قابل تصویر می¬باشد یا خیر؟ جهت دوم عبارت است از این که بر فرض صحت این تقسیم و تصویر شرط متقدم، مقارن و متاخر؛ آیا تمام این اقسام داخل در محل نزاع می باشند یا خیر؟ جهت

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(تقسیم سوم: مقدمه وجود، صحت، وجوب، علم- ج ۱۳۹۵/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته در مورد تقسیم سوم، یعنی تقسیم مقدمه به مقدمه وجود، مقدمه صحت، مقدمه وجوب و مقدمه علم، بیان شد که این تقسیم در دو جهت نیاز به بررسی دارد. جهت اول پیرامون اصل صحت تقسیم بود؛ به این معنا که آیا اساسا این تقسیم صحیح می باشد یا خیر؟ آیا همه اقسام این تقسیم مستقلا قابل قبول می­باشند یا خیر؟ در جلسه قبل به این نتیجه رسیدیم که این تقسیم فی الجمله صحیح می­باشد. زیرا هر چند قائل شدیم که مقدمه صحت بازگشت به مقدمه وجود می­کند، اما به هر حال اقسام دیگر آن یعنی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۳.تقسیم سوم: مقدمه وجود، صحت، وجوب، علم- ۱۳۹۵/۰۸/۱۲   خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد در تقسیم سوم از تقسیمات مقدمه، همانند دو تقسیم قبلی، از دو جهت بحث می¬کنیم. جهت اولی عبارت است از این¬که آیا اساسا این تقسیم صحیح می باشد یا خیر؟ یعنی آیا چهار قسم برای مقدمه طبق این تقسیم متصور است یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا مقدمه حقیقتا به این چهار قسم برای منقسم می گردد یا اینکه بعضی از این صور قابل بازگشت به بعض دیگر هستند.  جهت دوم بحث عبارت است از این که کدام یک از اقسام مقدمه داخل در محل نزاع می باشند. اما در جهت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۲.مقدمه شرعیه، عقلیه، عادیه-رجوع مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه-۳. ۱۳۹۵/۰۸/۱۱   خلاصه جلسه گذشته همانطور که در بحث از صحت تقسیم به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه بیان شد محقق خراسانی معتقدند مقدمه شرعیه به مقدمه عقلیه رجوع می¬کند و به همین دلیل این تقسیم مقدمه وجهی ندارد. رجوع مقدمه شرعیه به مقدمه عقلیه در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که آن¬چه محقق خراسانی به آن ملتزم شده¬اند خالی از اشکال است.رجوع مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه در مقدمه عادیه نیز همانند مقدمه شرعیه دو تفسیر وجود دارد که طبق یک تفسیر مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه رجوع می¬کند و بر

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم موضوع جزئی: مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۲.مقدمات شرعیه، عقلیه، عادیه- نظر ۱۳۹۵/۰۸/۱۰   تقسیم دوم: عقلیه، شرعیه، عادیه مقدمات به اعتبار دیگر به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه تقسیم می شود. اینکه گفته شد مقدمه به یک اعتبار به این سه قسم تقسیم می شود به این علت است که اگر یک شی با تقسیمات مختلف در عرض یکدیگر به اقسامی منقسم شود قهراً این تقسیمات با اعتبارات مختلف باید از هم متمایز شوند. وجه تقسیم دوم وجه تقسیم مقدمه به مقدمه داخلیه و مقدمه خارجیه مشخص گردید اما وجه تقسیم مقدمه به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه ممکن است به یکی از این دو اعتباری که در ادامه بیان می