دروس خارج

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۱۵ خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم بر امتناع  اخذ قصد امر در متعلق امر این بود که چناچه قصد امر به نحو شرطیت در متعلق امر اخذ شود چون امر انحلال به دو امر ضمنی پیدا نمی کند و امر به مقید بما هو مقید متعلق شده است، مقدور مکلف نخواهد بود و مکلف قادر به امتثال امر نیست و این با آنچه که مرحوم آخوند در برائت فرموده فرق می کند. و اگر قصد امر به نحو جزئیت اخذ شود، دو اشکال پیش می آید. اشکال اول این بود که قصد الامر به  معنای

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۱۴ خلاصه جلسه گذشته خلاصه دلیل ششم مبنی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر که توسط محقق خراسانی اقامه شده این بود که قصد الامر یا باید به نحو شرطیت در متعلق امر اخذ شود یا به نحو جزئیت اگر به نحو شرطیت اخذ شود امکان اتیان به ماموربه، با این قصد و داعی وجود ندارد و مکلف قادر بر اتیان به مامور به، به داعی امر و به قصد امتثال امر نیست زیرا امر به مقیدِ بما هو مقید متعلق شده و در این فرض ذات عمل به تنهایی امر ندارد تا

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر / دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۹/۱۳ دلیل ششم دلیل ششم بر استحاله اخذ قصد قربت در متعلق امر را مرحوم محقق خراسانی در کفایه بیان نموده اند: ایشان با ذکر این دلیل ثابت می کنند که اخذ قصد امر در متعلق امر مستلزم تکلیف به غیر مقدور است. یعنی اگر این قید در متعلق تکلیف اخذ شود لازمه اش آن است که مکلف قدرت بر امتثال امر نداشته باشد و این محال است. زیرا امر کردن و تکلیف کردن مکلف به چیزی که قدرت امتثال و اتیان آن را نداشته باشد محال است چون قدرت، شرط عقلی تکلیف است.

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دلیل پنجم قائلین به امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۱۲ محاذیر مطرح شده در دلیل پنجم بحث در دلیل پنجم امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بود عرض کردیم این دلیل به وجوه و انحاء مختلف قابل تبیین است. یعنی محذور و استحاله را به چند جهت در کلام محقق نائینی می توان بیان کرد. بعضی از این جهات در کلام خود محقق نائینی مورد تصریح قرار گرفته ولی به طور کلی تارتاً محذور و امتناع و استحاله مربوط به مقام جعل وانشاء است، و اخری محذور و استحاله مربوط به مقام فعلیت وثالثة محذور و امتناع مربوط به مقام امتثال است. اگر

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۷/۱۱ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار دلیل بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد و هرچهار مورد اشکال قرار گرفت. تا اینجاامکان اخذ قصد قربت در متعلق امر وجود دارد و امتناعی ندارد که مولی قصد امر را در کنار سایر اجزاء و شرایط قرار دهد و از مکلفین بخواهد ماموربه را با قصد قربت و قصد امتثال امر اتیان کنند. دلیل پنجم دلیل پنجم بر امتناع دلیلی است که محقق نایینی بیان کرده و به نظر مرحوم آقای خویی بهترین دلیل است. البته ظاهر ادله مانند هم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل چهارم بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۰۸ خلاصه جلسه گذشته تا کنون سه دلیل بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد که مبین استحاله ذاتی اخذ قصد قربت درمتعلق امر بودند.  بعضی از این ادله مربوط به مرحله جعل بود و برخی مربوط به مرتبه امتثال. اما هر سه دلیل از این جهت که دال بر استحاله ذاتی می باشد مشترکند لکن هر سه دلیل مورد اشکال واقع شد  و ما آنها را نپذیرفتیم. البته دلیل دیگری هم این جا می توان ذکر کرد که آن هم لزوم دور در مقام امتثال است ولی تفاوتش با دلیل سوم در این

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل سوم بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۷/۰۷ خلاصه جلسه گذشته  ادله متعددی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر اقامه گردیده که دو دلیل خلف و دور نقل و مورد اشکال قرار گرفت. دلیل سوم قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر، لزوم دور در مرحله امتثال است بر خلاف دلیل دوم که ناظر به مرحله جعل بود. یعنی در دلیل دوم، دور نسبت به امر آمر تصویر می شود ولی در دلیل سوم دور نسبت به عمل مکلف تصویر می شود. مطابق دلیل سوم  به طور کلی تکلیف و امر متوقف بر قدرت است؛ یعنی تا قدرت نباشد

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم دلیل سوم بر امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۰۶ خلاصه جلسه گذشته دو دلیل از دلائل قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر ذکر شد. دلیل اول لزوم خلف و دلیل دوم لزوم دور بود که هر دو باطل و محال هستند. در دلیل اول مستدل می گوید: از آنجا که قصد امر متوقف بر ثبوت امر است و تا امر نباشد قصد نسبت به امر معنا ندارد و نیز از آنجا که خود امر نیازمند یک متعلق است تا به آن تعلق گیرد، اگر قصد امر در متعلق امر اخذ شود لازمه اش آن است که خود امر بر قصد امر متوقف شود، در حالیکه فرض ما این است که قصد امر

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم دلیل اول و دوم بر امتناع و بررسی آن ۱۳۹۴/۰۷/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد ادله قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بود. دلیل اول ایشان لزوم محذور خلف است. یعنی اگر  قصد قربت یا قصد امر در مامور به یا متعلق امر اخذ شود لازمه اش خلف می باشد که محال و باطل است. در تبیین این دلیل بیان شد که نسبت بین حکم و متعلق حکم مانند نسبت عرض و معروض است و همانطور که سفیدی بر جسم عارض می شود حکم مثل وجوب هم بر متعلق وجوب مثل صلوة عارض می شود و به همین جهت رتبه عرض متاخر از رتبه معروض است و تا معروض نباشد

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قرت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۶/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد امکان اخذ قربت در متعلق امر بود و پنج نکته پیرامون این موضوع در جلسه گذشته بیان شد. اول: ثمره عملی این بحث بررسی شد که بحث از اینکه آیا امکان اخذ قصد قربت در مامور به هست یا خیر چه ثمره عملی دارد. دوم: به پیشینه این بحث پرداختیم و اشاره اجمالی به نحوه شکل گیری این بحث در علم اصول داشتیم. سوم: موضوع بحث را تنقیح کردیم و بیان کردیم که مطابق نظر مرحوم شیخ انصاری و محقق خراسانی قصد قربتی که محل نزاع است، قصد قربت به معنای قصد امر و امتثال امر

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۶/۲۹ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بحث پیرامون امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بود و اینکه آیا قصد قربت مانند سایر اجزاء و شرایط می تواند در مامور به اخذ شود یا خیر؟ یعنی همانطور که شارع امر می کند صل مع رکوع، صل مع سجود، صل مع الوضوء یا صل مع اباحة المکان امر کند صل مع قصد القربة.آیا می توان قصد امر یا  قصد قربت را در کنار سایر اجزاء و شرایط در متعلق امر اخذ کرد یا خیر؟ قبل از ورود به بحث ذکر چند نکته لازم است. نکته اول: ثمره عملی بحث این بحث

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم تعبدی و توصلی_مروری بر بحث های گذشته ۱۳۹۴/۰۶/۲۸ مروری بر مباحث گذشته با توجه به اینکه مطالب در آخرین جلسه سال گذشته در وسط بحث نا تمام ماند مروری اجمالی بر مباحث گذشته خواهیم داشت و بعد از بیان اجمالی مطالب سال قبل انشاء الله وارد بحث جدید خواهیم شد. به طور کلی از ابتدای علم اصول تا کنون درمورد مقدمات سیزده گانه که مرحوم آقای آخوند در کفایه متعرض شدند بحث کردیم و طی چند سال گذشته این مقدمات را در طی اموری متعرض شدیم. بعضی ازاین مقدمات ثمره عملی داشتند مانند بحث صحیح و اعم و بحث مشتق و برخی ثمره عملی نداشتند ولی ناچارا  آنها را مورد بررسی قرار دادیم مانند

جلسه ۱ – PDF جلسه اول تذکر اخلاقی (خصوصیات لازم برای عالم) ۱۳۹۴/۰۶/۲۵ مقدمه از آنجا که امروز روز اول بحث اصول در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ است، طبق رسم  معمول و رویه هر سال بحثمان را با روایتی از ائمه معصومین (علیهم السلام) آغاز می کنیم وچون چند روز آینده سالروز شهادت امام باقر (علیه السلام) است کلاممان را با فرمایش گهر بار امام باقر(علیه السلام) آغاز می کنیم به امید اینکه بتوانیم به برکت آن وجود مقدس سال تحصیلی با برکت و با نشاط و پر تلاشی را در حوزه علمیه و در جمع خودمان انشاء الله شاهد باشیم. خصوصیات لازم برای عالم در بحث فقه به اهمیت دانش اندوزی و طلب علم و آثارفردی و اجتماعی دانش پژوهی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری دوران امر بین وجوب نفسی و غیری- مقام اول: مقتضای اصل لفظی بررسی کلام محقق نایینی- نظر امام(ره) ۱۳۹۶/۰۲/۲۶ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد هم نظر شیخ انصاری مبنی بر عدم امکان تمسک به اطلاق برای اثبات نفسیت واجب ناتمام است و هم نظر محقق خراسانی مبنی بر تمسک به اصاله الاطلاق برای اثبات نفسیت واجب. محقق نایینی هم در صدد اثبات امکان تمسک به اصالة الاطلاق بر آمده و می گوید: با تمسک به اصالة الاطلاق می توانیم اثبات کنیم که اگر امر دائر بین واجب نفسی و غیری بود، آن واجب یک واجب نفسی است. ایشان ابتدائا دو مقدمه

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-دوران امر بین وجوب نفسی و غیری- مقام اول: متقضای اصل لفظی: بررسی کلام محقق خراسانی- کلام محقق نایینی ۱۳۹۶/۰۲/۲۵ خلاصه جلسه گذشته در جلسه قبل بیان شد که در دوران امر بین نفسیت و غیریت واجب مرحوم شیخ  انصاری قائل به عدم امکان تمسک به اصاله الاطلاق است. بیان محقق خراسانی و اشکالات ایشان نسبت به کلام شیخ انصاری نیز ذکر شد. نسبت به کلام محقق خراسانی از ناحیه شاگردان ایشان اشکالاتی صورت گرفته. محقق اصفهانی سه اشکال بیان نموده اند و کلام محقق خراسانی را رد کردند. دیگران نیز اشکالاتی کردند که به علت پرهیز از اطاله کلام به صورت اختصار این بحث

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری – دوران امر بین وجوب نفسی و غیری- مقام اول: اقتضای اصل لفظی ۱۳۹۶/۰۲/۲۴  خلاصه جلسه گذشته همان طور که در جلسه قبل بیان شد بحث ما در دوران بین نفسیت و غیریت است واین که آیا راهی وجود دارد که حکم به نفسیت یا غیریت واجب کنیم یا خیر؟ همچنین بیان شد که ابتدا باید اشاره¬ای اجمالی به ثمره این بحث کنیم تا بتوانیم وارد بحث شویم. گفته شد در این مقام در دو جهت باید بحث شود: ۱.مقتضای اصول لفظیه. ۲. متقضای اصول عملیه. یعنی از نظر اصول لفظی مثل اصالة الاطلاق آیا راهی برای استکشاف نفسیت یا غیریت واجب می باشد

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری حق در تعریف – دوران امر بین وجوب نفسی و غیری ۱۳۹۶/۰۲/۲۳  تعریف مشهور در واجب نفسی و واجب غیری، مورد اشکال محقق خراسانی قرار گرفت. لذا ایشان تعریف دیگری برای واجب نفسی وغیری ارائه فرمودند. تعریف ایشان نیز در رابطه با تعریف واجب نفسی و غیری مورد اشکال قرار گرفت. اشکال چهارم بر تعریف محقق خراسانی بعلاوه آن چه که عدم صحت تعریف محقق خراسانی از واجب نفسی و غیری را تایید می کند این است که تعریف ایشان با ظواهر ادله سازگار نیست. یعنی این که بگوییم واجب نفسی صرفا به عنوان یک عنوان حسنی که در آن وجود دارد واجب شده و اساسا

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری (بررسی تعریف محقق خراسانی) ۱۳۹۶/۰۲/۲۰  خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد، تعریف مشهور از واجب نفسی این است که واجب نفسی یعنی «ما وجب لنفسه» یا «ما امر به لنفسه» و واجب غیری عبارت است از «ما وجب لغیره» یا «ما امر به لغیره». محقق خراسانی بر این تعریف اشکال کرد و فرمود: لازمه این تعریف آن است که تمام واجبات به غیر از معرفت الله داخل در واجبات غیریه شوند. یعنی همه واجبات نفسی مثل نماز، زکات، خمس و امثال آن ها واجب غیری شوند چون وجوب در آن ها به خاطر آثار و خواصی است که بر آنها مترتب می

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری (تعریف مشهور و تعریف محقق خراسانی) ۱۳۹۶/۰۲/۱۹ تقسیم سوم واجب: واجب نفسی و واجب غیری قسم سوم از تقسیمات واجب، تقسیم واجب به واجب نفسی و واجب غیری است. تعریف مشهور از واجب نفسی و غیری مورد اشکال محقق خراسانی واقع شده و ایشان به جای آن، تعریف دیگری ارائه داده است. تعریف مشهور تعریف مشهور: «الواجب نفسی ما امر به لنفسه والغیری ما امر به لغیره» یعنی واجب نفسی واجبی است که به خاطر خودش واجب شده است اما واجب غیری واجبی است که برای رسیدن به غیر و برای وصول به غیر واجب شده است. توضیح ذلک: این که می گوییم «ما

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- مقدمات مفوته (تعلم)نوع وجوب در تعلم – مروری بر بحث مقدمه واجب از ابتدا تا کنون ۱۳۹۶/۰۲/۱۸ نوع وجوب در تعلم آیا وجوب تعلم یک وجوب نفسی است یا غیری یا وجوب ارشادی است یا وجوب طریقی؟ تفصیل این بحث در گذشته در مباحث حکم ارائه گردید. ما به تفصیل این بحث را مطرح کردیم و احتمالات و اقوال و ادله اقوال را متعرض شدیم. بنابراین دیگر وارد بحث تفصیلی آن نمی شویم و تنها از باب یاد آوری و اشاره مطالبی را بیان می کنیم. انشاء الله تفصیل این بحث را به همان مباحث که تحت عنوان کتاب حکم منتشر شده است می توانید مراجعه کنید. به