خارج اصول

جلسه ۱ – PDF جلسه یکم ارزش عالمان ۱۳۹۲/۰۶/۲۴   تذکر اخلاقی روز اول سال تحصیلی جدید است. لذا روایتی را از باب تیمن و تبرک خدمت دوستان عزیز عرض می‏کنیم. امیرالمؤمنین علی (ع) می‏فرمایند: «هلک خزّان الأموال و هم أحیاءٌ و العلماء باقون ما بقی الدّهر أعیانهم مفقودة و أمثالهم فی القلوب»؛ خزانه داران اموال در حالی که زنده هستند هلاک شده‏اند ولی اهل علم و خزانه داران علم مادامی که روزگار باقی است باقی هستند و صورت آنها در اذهان جاودان است هر چند جسم آنها نباشد و مرده باشند. این یک مقایسه مهم بین طالبان علم و طالبان ثروت است که در کلام امیرالمؤمنین (ع) به آن اشاره شده است. تنها کسی می‏تواند به عمق این بیان

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر هشتم – تنبیه – بررسی مجعولیت صحت و فساد – کلام محقق خراسانی و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در تنبیهی است که در ادامه امر ششم در کفایه مطرح شده است، این امر با بحث درباره معنای صحت و فساد آغاز شد لکن هدف اصلی از انعقاد این امر و طرح این مقدمه این است که معلوم شود آیا صحت و فساد امور مجعول هستند یا انتزاعی و یا عقلی؟ بخش مقدماتی این مطلب را در جلسه قبل متعرض شدیم اما گفتیم که درباره خود این موضوع چهار قول یا به یک معنا پنج قول

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر هشتم : کلام محقق خراسانی درباره عدم واقعی بودن صحت و فساد و بررسی آن ۱۳۹۳/۰۹/۰۳                       تنبیه امر هشتم: بررسی مجعولیت صحت و فساد عرض کردیم مقدمه ششم به حسب ترتیب کفایه و مقدمه هشتم به حسب ترتیبی که ما ذکر کردیم، درباره معنای صحت و فساد است، هرچند غرض اصلی از ذکر این مقدمه بررسی مجعولیت یا عدم مجعولیت صحت است. ما مقدمه این بحث اصلی را که بررسی معنای صحت و فساد است ذکر کردیم، در جلسه قبل در این باره سخن گفتیم و اقوال و انظار را مطرح کردیم، حال صحبت بر سر این

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر هشتم : معنای فساد – کلام محقق خراسانی – اشکال امام به محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۹/۰۲         امر هشتم: معنای فساد امر ششم از اموری که محقق خراسانی به عنوان مقدمه در این بحث ذکر کرده‎اند درباره معنای فساد است. البته طبق شمارش ما امر هشتم می‎شود، منتهی مهمتر از تبیین معنای صحت و فساد مطلبی است که در ادامه محقق خراسانی به عنوان تنبیه ذکر کرده‎اند، یعنی در واقع در این مقدمه دو مطلب مطرح می‏شود: یکی معنای صحت و فساد و انظاری که در این رابطه وجود دارد، اما این فی الواقع مقدمه است برای ورود به مطلبی

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر هفتم: معنای معامله – کلام محقق خراسانی – اشکال امام خمینی – کلام محقق نایینی و بررسی آن – حق در مسئله ۱۳۹۹/۰۹/۰۱         خلاصه جلسه گذشته در مورد مقصود و مراد از معنای «شئ»، محقق خراسانی در امر چهارم (به حسب شماره‎ مقدمات کفایه) به تبیین معنای عبادت پرداختند و در امر پنجم به طور کلی راجع به کلمه «شئ» و معنای آن سخن گفتند، ولی در واقع در این مقدمه بیشتر مقصود و منظور توضیح کلمه معامله است. به هر حال ما ابتدا نظر محقق خراسانی را ذکر می‎کنیم و بعد درباره آن بحث خواهیم کرد. امر

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر ششم: معنای عبادت ۱۳۹۹/۰۸/۲۸         امر ششم: معنای عبادت محقق خراسانی در این مقام درباره معنای عبادت و معامله دو مقدمه جداگانه و مستقل ذکر کرده‎اند. یعنی معنای عبادت را در امر چهارم و معنای معامله را در امر پنجم در کفایه متعرض شدند، لکن این دو عنوان، یعنی عبادت و معامله در واقع تفسیر معنای «شئ» است که در عنوان اخذ شده است. عنوان این بود که «النهی عن الشئ هل یکشف عن فساده؟»، پس در واقع باید درباره معنای «شئ» که همان عبادت و معامله است اینجا سخن بگوییم. حال ما نیز تبعا للمحقق الخراسانی این دو

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم آیا نهی از شئ کاشف از فساد است یا خیر؟ امر پنجم: معنای نهی – حق در مورد نهی تنزیهی، غیری و تبعی ۱۳۹۹/۰۸/۲۷         خلاصه جلسه گذشته در امر پنجم سخن درباره معنای نهی بود. عرض کردیم اینکه نهی در این عنوان به چه معنا است از این جهت مهم است که به تعیین محل نزاع کمک می‎کند، اینکه ما بحث می‎کنیم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا نه؟ منظور چه نهیی است؟ چون نهی انواع و اقسامی دارد، نهی تنزیهی داریم و نهی تحریمی، نهی مولوی داریم و نهی ارشادی، نهی نفسی داریم و نهی غیری، نهی اصلی داریم و نهی تبعی، اینها اقسام مختلف

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ امر چهارم: قول دوم و سوم – حق در مسئله – امر پنجم: معنای نهی ۱۳۹۹/۰۸/۲۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در امر چهارم بود که موضوعش از این قرار است که دلالت یا کاشفیت یا اقتضاء نهی نسبت به فساد آیا یک بحث لفظی است یا یک بحث عقلی یا اساسا غیر از این دو است و ترکیبی از مباحث عقلی و لفظی است؟ دیروز قول اول را ذکر کردیم که قول محقق خراسانی بود، طبق نظر ایشان این بحث یک بحث لفظی است. قول دوم: عقلی بودن مسئله قول دوم این است که این یک مسئله عقلی است.

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ – ادامه امر دوم (تفاوت دو مسئله) – امر سوم (اصولی بودن مسئله) – امر چهارم ( لفظی یا عقلی بودن مسئله ۱۳۹۹/۰۸/۲۵         ادامه بحث در امر دوم بحث در امر دوم از امور مقدماتی در مسئله اقتضاء نهی یا کاشفیت نهی از فساد بود. در امر دوم درباره تفاوت بین مسئله اجتماع امر و نهی و کاشفیت نهی از فساد بحث می‎کردیم. عرض کردیم وجوهی برای فرق بین این دو مسئله ذکر شده است، سه وجه دیروز مورد اشاره قرار گرفت و معلوم شد این سه وجه نمی‎تواند فرق این دو مسئله را روشن کند. وجه چهارم آن

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ – امر اول: عنوان بحث – امر دوم: تفاوت این مسMله با مسئله اجتماع امر و نهی ۱۳۹۹/۰۸/۲۴         آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ آخرین موضوعی که در بحث نواهی مطرح می‎شود مسئله اقتضاء نهی نسبت به فساد است. عنوانی که معمولا در کتاب بیان شده است این است که آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ محقق خراسانی طبق روال متعارف خودشان چندین مطلب و چندین امر را به عنوان مقدمه ذکر می‎کرده و نتیجه را بیان می‎کنند. قبل از اینکه آن امور و مقدمات ذکر شود، مطلبی درباره عنوان این بحث باید مورد بررسی

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – ثمره بحث خروج از دار غصبی ۱۳۹۹/۰۸/۲۱         ثمره بحث خروج از دار غصبی آخرین بحثی که از مسئله اجتماع امر و نهی باقی مانده مربوط می‎شود به ثمره نزاع در بحث خروج از دار غصبی. محقق خراسانی ثمره‎ای ذکر کردند که این ثمره ضمن اینکه برای این بحث مفید است، در حقیقت ثمره مسئله اجتماع امر و نهی نیز محسوب می‎شود، یعنی در واقع این بحث دو فایده و دو هدف دارد: ۱. ثمره عملی نزاع در مسئله خروج از دار غصبی. ۲. ثمره عملیه مسئله اجتماع امر و نهی. اگر خاطرتان باشد در مقدمه دهم از مقدمات بحث

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – قول ششم (امام خمینی) و ابتناء آن بر نظریه خطابات قانونیه – نظر برگزیده ۱۳۹۹/۰۸/۲۰         خلاصه جلسه گذشته بحث در تنبیه دوم به قول و مبنای امام خمینی رسید. بعد از اینکه اقوال پنج گانه را مورد بررسی قرار دادیم عرض کردیم امام خمینی بر اساس نظریه خطابات قانونیه معتقدند خروج از دار غصبی حرام است و نهی فعلی متوجه به آن شده و مأموربه هم نیست. برای تبیین این قول، نیازمند اشاره به نظریه خطابات قانونیه هستیم. بر اساس این نظریه خطاباتی که در مقام جعل قانون ذکر می‏شوند، به نحو عام بوده و انحلال، به عدد افراد

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم : بررسی قول چهارم و پنجم – قول ششم (نظر امام خمینی) ۱۳۹۹/۰۸/۱۹         خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره اقوالی بود که در تنبیه دوم وجود دارد. عرض کردیم محقق خراسانی با احتساب نظر خودشان پنج قول در این مسئله بیان کردند. تا کنون سه قول و نظر را مورد بررسی قرار دادیم و اشکالاتش را بیان کردیم. قول چهارم خروج از دار غصبی را حرام بدانیم و لیس الا، یعنی مأموربه نیست و فقط حرام فعلی است و نهی فعلی متوجه آن شده، البته طبق نظریه خطابات قانونیه نیز نهایتا حکم به حرمت فعلی خروج از دار مغصوبه می‏شود

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم : قول دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۸/۲۲         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره اقوالی بود که در تنبیه دوم مطرح شده است. موضوع تنبیه دوم جایی است که کسی گرفتار یک امر حرامی شود و به سوء اختیار خود اضطرار به آن پیدا کند، در حالیکه مقدمه واجبی هم واقع شده است، مثل خروج از دار غصبی که به سوء اختیار به آن اضطرار پیدا کرده و در عین حال مقدمه واجب هم قرار گرفته است. قول اول که به تفصیل در مورد آن بحث شد نظر شیخ انصاری بود که اشکالات آن بیان شد. قول دوم : (میرزای

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – اشکال مشترک به شیخ انصاری و دو قول دیگر ۱۳۹۹/۰۸/۱۷         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره قول شیخ انصاری در مسئله اضطرار ناشی از سوء اختیار که مقدمه واجبی قرار گرفته است، بود. به تفصیل درباره این نظر سخن گفتیم، اشکالات محقق خراسانی به ایشان را بیان کردیم، اشکالاتی که دیگران به محقق خراسانی داشتند، نظری که محقق نایینی در این باره ارائه دادند را مورد بررسی قرار دادیم. اشکال مشترک به شیخ انصاری و دو قول دیگر اگر بخواهیم نظر خود شیخ انصاری را در مورد خروج از دار غصبی که به سوء اختیار واقع شده و الان نیز

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم: بررسی کلام محقق نایینی – اشکال دوم – سوم – چهارم – کلام امام خمینی ۱۳۹۹/۰۸/۱۲         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره کلام محقق نایینی بود که به نوعی مسئله مورد بحث را مبتنی کردند بر پذیرش یا رد اینکه مانحن فیه از مصادیق قاعده «الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار» است یا خیر؟ یک اشکال را به محقق نایینی ما بیان کردیم و گفتیم اصل ابتناء این بحث و اینکه این مورد از مصادیق این قاعده محسوب شود محل اشکال است زیرا ایشان عقیدشان بر این است که اگر ما موضوع مورد بحث را از مصادیق آن قاعده بدانیم حق با محقق

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۱۱         خلاصه جلسه گذشته محقق خراسانی در تنبیه دوم هم نظر خودشان را همراه با استدلال بیان کردند و هم متعرض اقوال دیگر هم شدند و آنها را با ذکر دلیلشان بررسی و اشکالاتی را متوجه آنها کردند. دلیل شیخ انصاری را بیان و مورد اشکال قرار دادند. نظر شیخ انصاری این بود که خروج در فرض اضطرار و اینکه مقدمه واجبی قرار گرفته است، مأموربه است و لیس الا؛ نه نهی متوجه آن است و نه مبغوضیتی در این خروج وجود دارد، هرچه هست حسن است. کلام محقق نایینی ایشان مسئله را

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – بررسی اشکالات محقق خراسانی به شیخ انصاری – بررسی قول شیخ انصاری ۱۳۹۹/۰۸/۱۰         خلاصه جلسه گذشته موضوع بحث در تنبیه دوم این بود که اگر فعلی، در حالیکه نهی به آن تعلق گرفته، مورد اضطرار واقع شود و در عین حال مقدمه یک فعل واجب نیز ‏باشد، حکمش چیست؟ مثل خروج از دار غصبی، در حالیکه این خروج مقدمه تخلص از حرام است و لذا مضطر الیه است و در عین حال مقدمه یک واجب نیز واقع شده است. اینجا یک قول این بود که این فعل مأمور به است و لیس الا. شیخ انصاری قائل شدند که این

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم – قول شیخ انصاری – اشکالات محقق خراسانی به شیخ انصاری ۱۳۹۹/۰۸/۰۷         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه دوم، کلام محقق خراسانی که مشتمل بر یک مقدمه و موضوع اصلی این تنبیه بود ذکر شد. درباره مقدمه ایشان مطالبی به عرض رسید و یکی از اموری که محقق خراسانی متعرض شده، اقوالی است که در این مسئله وجود دارد. اصل مطلب ایشان این بود که اگر کسی از روی اضطرار ناشی از سوء اختیار کاری را که مقدمه یک واجب است انجام دهد چه حکمی دارد؟ مثل خروج از دار غصبی در جایی که ورود شخص ناشی از سوء اختیار بوده

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم: اضطرار ناشی از سوء اختیار و مقدمیت آن برای واجب – کلام بعضی از بزرگان در اشکال به محقق نایینی و خویی ۱۳۹۹/۰۸/۰۶         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره مقدمه ای بود که محقق خراسانی در ابتدای تنبیه دوم و قبل از ورود به بحث اصلی در تنبیه دوم متذکر شدند. عرض کردیم نسبت به این مقدمه یک بحث هایی صورت گرفته است از جمله مطلبی که محقق نایینی فرمودند، تفصیل کلام محقق نایینی ذکر شد و نتیجه آن شد که گویا محقق نایینی در واقع نسبت به این سخن محقق خراسانی که به طور مطلق حکم کرده است به ثبوت امر به