جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم آیه ۶۳ – بیان اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل ۱۴۰۴/۱۰/۰۱ آیه ۶۳ «وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»؛ و به یاد بیاورید زمانی را که ما از شما میثاق و پیمان اخذ کردیم و بالای سر شما کوه طور را برافراشتیم؛ آنچه که ما به شما دادیم را با قدرت اخذ کنید و به یاد بیاورید آنچه که در آن هست (اشاره به الواح و تورات دارد)؛ چهبسا شما اهل تقوا و پرهیزکاری شوید. بیان اجمالی آیه در این آیه خداوند اشاره به میثاقی میکند که از بنیاسرائیل گرفت؛ آن میثاق برای پذیرش تورات بود و برای عمل کردن
جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی وهشتم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – شرایط صحت نکاح سفیه – شرط اول – دلیل اشتراط – شرط دوم – بررسی شرط دوم ۱۴۰۴/۱۰/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در حکم مسئله هفتم به پایان رسید؛ نتیجه این شد که نکاح سفیه مطلق، اعم از اینکه سفاهت او در امور مالی باشد یا امور غیر مالی، بدون اذن ولی صحیح نیست. اما نکاح کسی که در امور مالی سفیه است، لکن در امر نکاح و انتخاب همسر به رشد رسیده، بدون اذن ولی صحیح است. شرایط صحت نکاح سفیه شرط اول امام(ره) در ادامه، عبارتی دارد و میفرماید: «و تعیین المهر و المرأة
جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب سوم: رفع ظاهری یا واقعی؟ – بررسی اشکال محقق نایینی به شیخ – بررسی شواهد رفع ظاهری – بررسی شاهد اول و دوم و سوم ۱۴۰۴/۱۰/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم که در مورد حدیث رفع اجزاء سهگانه میبایست مورد بررسی قرار گیرد. در بخش نخست، دربارهی واژه «رفع» سخن گفتیم و اشاره شد که درباره آن چندین جهت و مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. مطلب نخست یا جهت اول، مربوط به معنای «رفع» است و اینکه آیا به معنای
جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم قدر متیقن از ادله – قلمرو قاعده – جهات مختلف مؤثر در تعیین قلمرو بررسی تأثیر جهت دوم ۱۴۰۴/۰۹/۳۰ خلاصه جلسه گذشته موضوع بحث ما قلمرو قاعده نفی ظلم است؛ برای تعیین قلمرو باید جهات متعددی را در نظر بگیریم و ادله را از این جهات ارزیابی کنیم. جهت اول که بحث آن گذشت و البته قبل از مقام اثبات و بررسی دلالت ادله تکلیف آن معلوم شد، جریان قاعده و حضور آن در عرصه عبادات بود؛ عرض کردیم ثبوتاً و قبل از اینکه نوبت به بررسی دلالت ادله برسد، نفی میشود و امکان اینکه ما به این قاعده بخواهیم در ابواب عبادات تمسک و استناد کنیم، وجود ندارد. جهت دوم مربوط
جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب اول: معنای رفع – قول دوم و سوم – مطلب دوم: رفع تشریعی یا تکوینی؟ – مطلب سوم: رفع ظاهری یا واقعی؟ – شواهد رفع ظاهری – شاهد اول، دوم، سوم – کلام شیخ انصاری – اشکال محقق نایینی به اشکال شیخ انصاری ۱۴۰۴/۰۹/۳۰ خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای فهم حدیث رفع، باید اجزای سهگانه این حدیث به دقت مورد بررسی قرار گیرد. کسانی که به این روایت استدلال نمودهاند، میگویند «رفع» ما لایعلمون یعنی آنچه را که انسان نمیداند (مِنَ
جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم و بررسی آن – روایت دوم و بررسی آن – جمعبندی فرع اول – فروض سهگانه در فرع اول – دو ملاحظه در عبارت تحریر ۱۴۰۴/۰۹/۳۰ روایت دوم از طایفه سوم عرض کردیم به طوایفی از روایات استناد شده برای عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی؛ سه طایفه را ذکر کردیم. از طایفه سوم، یک روایت نقل شد. روایت دیگری از زراره از امام باقر(ع) نقل شده است: «عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قَالَ: إِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَالِكَةً أَمْرَهَا تَبِيعُ وَ تَشْتَرِي وَ تُعْتِقُ وَ تَشْهَدُ وَ تُعْطِي
جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم قدر متیقن از ادله – قلمرو قاعده – جهات مختلف مؤثر در تعیین قلمرو – بررسی تأثیر جهت اول – بررسی تأثیر جهت دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده نفی ظلم است؛ این بخش، مهمترین بخش از بحث محسوب میشود. گفتیم برای تعیین قلمرو، باید جهات مختلفی که میتواند در آن اثرگذار باشد را احصاء کنیم؛ مهمترین جهات، هفت جهتی بود که جلسه گذشته به آن اشاره کردیم. غرض این است که ما ببینیم ادلهای که بر این قاعده به نحو کلی اقامه شده، نهایت دلالت آنها بر این جهات هفتگانه چقدر است؛ آیا اصلاً دلالتی دارد یا خیر؟ چون قلمرو هم باید به استناد ادله معلوم شود؛
جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم و بررسی آن – اشکال اول و دوم و پاسخ آنها ۱۴۰۴/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم بر عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی بود. دلیل دوم، روایات است؛ عرض کردیم به چند طایفه از روایات میتوان استدلال کرد. طایفه اول، روایاتی است که به نحو عام از هرگونه تصرفات سفیه منع میکند. گفتیم به اطلاق این روایات میتوان استناد نمود و گفت نکاح هم
جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع –بررسی دلالی حدیث رفع – جزء اول: رفع – مطلب اول: معنای رفع – قول اول و بررسی آن – قول دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بررسی حدیث رفع از نظر سندی انجام شد و همانگونه که مشهور اشاره کردهاند، این روایت صحیح است و حتی اگر ادلۀ صحت این روایت نیز مورد مناقشه قرار گیرد، به دلیل عمل مشهور به آن، روایت را معتبر میدانیم، اگرچه ادلۀ صحت آن نیز تمام است. بررسی دلالی حدیث رفع اکنون نوبت به بحث از دلالت این روایت میرسد. آن فرازی از روایت که «رفع مالا
جلسه ۱۴۳ – PDF جلسه صد و چهل و سوم اهمیت صوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۶ شرح رساله حقوق عرض کردیم که امام سجاد (ع) به بیان حق صوم پرداختند. ما توضیح اجمالی دادیم و بیان کردیم که این فراز از بیان امام به چه معناست. ابتدا چند کلمهای درباره اهمیت روزه بیان میکنم، سپس انشاءالله به حق صوم که در کلام امام سجاد (علیهالسلام) آمده است، خواهیم پرداخت. اهمیت صوم روزه از جمله واجباتی است که هم در قرآن کریم و هم در روایات معصومین (علیهمالسلام) بر آن سفارش و تأکید شده است خداوند در قرآن میفرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» ؛ بر شما روزه واجب گردید، همانگونه که بر پیشینیان واجب شده بود،
جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان مالیت براساس دیدگاههای هفتگانه درباره مالکیت معنوی – بررسی امکان بر طبق دیدگاه دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم – نتیجه بحث در مقام ثبوت ۱۴۰۴/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در امکان مالیت موضوع مالکیت فکری یا معنوی بود. ما معنای مال و مالیت را بیان کردیم و گفتیم براساس تعریف مختار، مال عبارت از چیزی است که عقلا نسبت به آن رغبت داشته بانشد و حاضر باشند به ازاء آن ثمن و عوض بپردازند. این دو ویژگی موجب انطباق عنوان مال
جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع – بررسی سند روایت – بررسی مناقشه اول، دوم، سوم و چهارم – شرح رساله حقوق – حق صوم – اهمیت صوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد سند حدیث رفع عرض کردیم، اگرچه مشهور این سند را صحیح میدانند، اما برخی به دلیل وجود احمد بن محمد بن یحیی العطار، آن را صحیح محسوب نکردهاند؛ زیرا به عقیده بعضی، این شخص مجهولالحال است. صاحب جواهر، مرحوم نراقی و مرحوم آقای خویی معتقدند که وی مجهول است. با این حال، در مقابل، بسیاری از معاصرین و غیرمعاصرین، سند این روایت را صحیح دانستهاند. دیروز بیان شد که
جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم آیه ۶۲ – تفسیر آیه – بخش چهارم: «و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» – مطلب اول – قول اول – قول دوم – مطلب دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۵ بخش چهارم: «وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ» در آیه ۶۲ یک بخش باقی مانده که ما آن را به عنوان بخش چهارم معرفی کردیم: «وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ». این یک ثمره و نتیجه دیگری است برای کسانی که عناصر چهارگانه سعادت را در خودشان فراهم کنند. ایمان آورندگان به خدا، مؤمنان به معاد، مؤمنان به نبوت و بنی مکرم اسلام و عالمان به عمل صالح، اولاً نزد خداوند اجر و پاداش ابدی دارند و ثانیاً خوف و حزن در آنها
جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمات – مقدمه هفتم: موضوع مالکیت فکری – بررسی امکان مالیت براساس دیدگاههای هفتگانه درباره مالکیت معنوی – معنای مال و مالیت – بررسی امکان بر طبق دیدگاه اول – بررسی امکان بر طبق دیدگاه دوم ۱۴۰۴/۰۹/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بعد از آنکه امکان مالکیت و نیز امکان حق بودن در مورد موضوع مالکیت معنوی یا فکری مورد بررسی قرار گرفت، نوبت به بحث درباره امکان مالیت در موضوع مالکیت فکری یا معنوی رسید. میخواهیم ببینیم آیا اساساً موضوع مالکیت فکری یا معنوی قابلیت
جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل دوم: روایات – روایت اول: حدیث رفع – بررسی سند روایت – اشکال محقق خویی – پاسخ ۱۴۰۴/۰۹/۲۵ دلیل دوم: روایات بحث در خصوص دلیل نخست بر قاعده برائت به پایان رسید. در این بخش، آیاتی چند از قرآن کریم مورد استشهاد و بررسی قرار گرفت و نتیجه این شد که میتوان از قرآن کریم برای اثبات قاعده برائت بهره برد. روایت اول: حدیث رفع مهمترین روایتی که بدان استناد شده و اغلب بزرگان به تفصیل درباره آن سخن گفتهاند، حدیث رفع میباشد. این حدیث به طرق و اشکال گوناگون نقل شده است. شاید نخستین
جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم آیه ۶۲ – تفسیر آیه – بخش سوم: «فلهم اجرهم عند ربهم» – مطلب اول: انتفاء یکی از مؤلفههای چهارگانه، ملاک کیفر – مطلب دوم: ابدی بودن پاداش – مطلب سوم: وجود فعلی پاداش ۱۴۰۴/۰۹/۲۴ بخش سوم: «فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ» بخش سوم آیه ۶۲ این است: «فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ». در آیه ۶۲ دو بخش را توضیح دادیم؛ یکی «إن الذین آمنوا …»، دوم «من آمن بالله …»، سوم «فلهم اجرهم …»؛ البته «و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» را میتوان به عنوان بخش چهارم این آیه در نظر گرفت. در دو بخش قبلی عرض کردیم سخن از مؤمنان به معنای عام،
جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مسئله ۷ – فرع اول – ادله عدم صحت نکاح سفیه بدون اذن ولی – دلیل اول و بررسی آن – اشکال اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم – دلیل دوم: روایات – طایفه اول ۱۴۰۴/۰۹/۲۴ فرع اول عرض کردیم در مسئله هفتم دو فرع مورد تعرض واقع شده است؛ فرع اول در مورد نکاح سفیه مبذر است. بعد از اینکه معنای سفیه را شرح دادیم و معلوم شد که نه قید امور مالی و نه قید عدالت در سفاهت و رشد مطرح نیست، امام میفرماید: «لا یصح نکاحه الا باذن أبیه أو جده أو الحاکم
جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم اصل برائت – ادله برائت – دلیل اول: کتاب – آیه چهارم – بررسی آیه چهارم – اشکال چهارم و بررسی آن – آیه پنجم و بررسی آن – دو نکته ۱۴۰۴/۰۹/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون استدلال به آیه ۱۴۵ سوره انعام بر برائت بود. تقریب استدلال به آیه ذکر شد. همچنین سه اشکالی که بر این استدلال وارد شده بود بیان گردید و پاسخهای آنها ارائه شد. نتیجه آن شد که آن سه اشکال بر استدلال به آیه وارد نیست. اشکال چهارم اشکال چهارم اشکالی است که مرحوم سید بر این استدلال وارد کردهاند. اشکال این است که آیه درصدد است تشریع یهود یا افتاء به غیر
