جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام چهارم) ۱۳۹۲/۰۹/۱۰   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مرحوم آخوند مسئله‏ای را تحت عنوان توهم بیان کرده و در صدد پاسخ آن برآمده و آن وقوع استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد در قرآن می‏باشد، ایشان چون قائل به امتناع استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد است در صدد پاسخ از این توهم برآمده که اگر استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد ممتنع است پس واضح است که در قرآن هم نباید چنین استعمالی صورت گرفته باشد. ایشان در مورد روایاتی که برای قرآن هفت یا هفتاد بطن ذکر کرده دو احتمال مطرح و این روایات را بر یکی

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام چهارم) ۱۳۹۲/۰۹/۰۹   خلاصه جلسه گذشته آخرین بحثی که از مبحث استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد باقی مانده بحث از استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد در قرآن است، ما تا اینجا در سه مقام بحث کردیم، نتیجه مقام اول این بود که استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد عقلاً ممتنع نیست، ادله قائلین به امتناع مورد بررسی قرار گرفت و اشکالات آن ادله بیان شد، پس در مقام اول بحث که سخن از امکان یا امتناع چنین استعمالی بود نتیجه این شد که این استعمال عقلاً هیچ محذوری به دنبال ندارد. در مقام دوم نتیجه این شد

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام سوم) ۱۳۹۲/۰۹/۰۶   خلاصه جلسه گذشته در بحث استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد به مقام سوم بحث رسیدیم، در مقام اول بحث در این بود که آیا عقلاً امکان استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد وجود دارد یا نه؟ نتیجه این شد که استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد ممتنع نیست. در مقام دوم بحث در این بود که حال که عقلاً چنین استعمالی امتناع ندارد آیا از نظر قواعد ادبی، از نظر اهل لسان و عرف، از نظر واضع و وضع آیا مجاز به چنین استعمالی هستیم یا نه؟ یعنی آیا مجازیم یک لفظ را در اکثر

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام دوم) ۱۳۹۲/۰۹/۰۵   خلاصه جلسه گذشته ما در بحث استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد گفتیم این بحث در چند مقام لازم است تعقیب شود، مقام اول بحث از امکان و امتناع این استعمال عقلاً بود، یعنی با قطع نظر از قواعد ادبی و عرف و نظر واضع فی نفسه اساساً عقلاً امکان دارد انسان یک لفظ را در چند معنی استعمال کند یا نه؟ آیا اگر یک لفظ را بگوید و چند معنی را اراده کند عقلاً ممتنع است یا نه؟ ملاحظه کردید که تا اینجا بحث ما پیرامون همین مقام بود و ادله قائلین به امتناع را یک به

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۹/۰۴   خلاصه جلسه گذشته ادله قائلین به امتناع استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد را به تفصیل مورد بررسی قرار دادیم و نتیجه این شد که بنا بر مبنای علامیت لفظ برای معنی استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد ممتنع نیست، اما طبق مبنای مرآتیت و امثال آن بعضی قائل به امتناع بودند که ما اصل این مبنا را قبول نداریم، بعلاوه از آن اقوال پاسخ دادیم و گفتیم از استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد محالی لازم نمی‏آید. مرحوم آقای خویی می‏فرماید: طبق مبنای ما در باب وضع (مسلک تعهد و التزام) هم استعمال لفظ

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۹/۰۳   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا نتیجه بحث این شد که استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد عقلاً ممتنع نیست، ادله قائلین به امتناع هم ذکر و بررسی شد. نظر محقق عراقی مبنی بر تفصیل بین صور که در بعضی از صور استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد عقلاً ممتنع است و در بعضی از صور استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد عقلاً جایز است هم مورد بررسی قرار گرفت. البته همان طور که اشاره شد نظر محقق عراقی دچار یک نحوه اندماج است لذا می‏بینیم در تقریرات مختلفی که از ایشان نقل شده بعضاً نظرات

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۸/۰۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در امکان و استحاله استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد بود، عرض کردیم قائلین به امتناع ادله‏ای را بر اثبات مدعای خود ذکر کرده‏اند، ما تا به حال ادله مرحوم آخوند، دلیل میرزای قمی و محقق نائینی را ذکر کردیم و اشکالاتی هم که متوجه ادله این بزرگان بود را متعرض شدیم. نظریه دیگری که اصل آن را بیان کردیم لکن بررسی آن باقی ماند نظریه محقق اصفهانی است. خلاصه دلیل محقق اصفهانی ایشان هم معتقد است استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد محال است و عقلاً نمی‏توان یک لفظ را استعمال و از

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۸/۲۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق نائینی استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد را محال می‏داند، دلیل ایشان بر استحاله با دلیل محقق خراسانی متفاوت است، اصل بیان ایشان مبتنی بر استحاله صدور کثیر از واحد است، یعنی ایشان می‏گوید چون عقلاً کثیر نمی‏تواند از واحد صادر شود و در ما نحن فیه در جایی که یک لفظ بخواهد در بیشتر از یک معنی استعمال شود مستلزم صدور کثیر از واحد خواهد بود به دو وجه؛ یا از این جهت که نفس و ذهن نمی‏تواند دو لحاظ و دو تصور داشته باشد، نفس واحد است و در

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۸/۲۸   خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره امکان استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد بود، عرض کردیم در رابطه با امکان عقلی استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد اکثراً قائل‏اند به اینکه امکان ندارد یک لفظ در چند معنی استعمال شود، ادله‏ای بر استحاله عقلی استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد اقامه شد، کلام محقق خراسانی را ذکر کردیم و تقریب‏های مختلفی که از بیان ایشان شده بود ذکر شد، اشکالاتی هم به ایشان وارد بود که مورد بررسی قرار گرفت. دلیل دیگر بر استحاله بعضی از بزرگان ادله دیگری را بر استحاله استعمال لفظ در

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مطلب چهارم: استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد (مقام اول- امکان) ۱۳۹۲/۰۸/۰۶   مرحوم آخوند در کلام خود امکان استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد را بر حقیقت استعمال مبتنی کرده و فرمود: اگر حقیقت استعمال را عبارت از علامیت بدانیم؛ یعنی لفظ علامت برای معنی باشد در این صورت استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد امکان دارد ولی اگر حقیقت استعمال را عبارت از افناء اللفظ فی المعنی باشد (ایشان قائل به این احتمال است) در این صورت استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد ممتنع خواهد بود. اشکال بعض بزرگان به مرحوم آخوند عرض کردیم بعضی از بزرگان طبق نقل محقق اصفهانی به مرحوم آخوند اشکال کرده‏اند