جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم قول سوم ۱۳۸۸/۰۸/۰۴ قول سوم تا اینجا دو فرق در باب اراده تکوینیه و اراده تشریعیه عرض کردیم، نظر سوم، نظری متفاوت با دو نظر گذشته است. طبق این نظر بین این دو اراده از حیث حقیقت و متعلق فرقی نیست. بلکه فرق بین دو اراده از حیث کیفیت تعلق به مراد است . در توضیح این مبنا گفته­اند اگر به طور کلی وجود یک فعل متوقف بر مقدماتی باشد یعنی اگر فعلی بخواهد در خارج محقق بشود محتاج به این باشد که جهات و مقدمات متعددی کنار هم قرار بگیرد و هر کدام از این جهات نقشی در تحقق این فعل داشته باشند، اینجا دو حالت متصور است: حالت اول: این است که

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم بررسی نظر مرحوم محقق اصفهانی: ۱۳۸۸/۰۸/۰۳ خلاصه بحث گذشته ملخص نظر مرحوم محقق اصفهانی این بود که ایشان ملاک تقسیم اراده را به تکوینی و تشریعی به اعتبار تعلق اراده به فعل خودش و یا به فعل غیر قرار داده اند، یعنی گفته اند: اراده تکوینیه آن است که متعلق به فعل خودش می­باشد و اراده تشریعیه آن است که متعلق به فعل غیر است. لکن در مورد خداوند فرمودند که اراده تشریعیه نسبت به تکالیف شرعیه وجود ندارد با همان بیان و دلیلی که عرض شد. یعنی در حقیقت در نظر ایشان اراده فقط، اراده تکوینیه است. اراده تکوینیه تعلق می گیرد به بعث و تشریع، بعد این بعث و تشریع به عنوان

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم امر اول: ارادۀ تکوینیه و تشریعیه ۱۳۸۸/۰۸/۰۲ عرض شد كه براي روشن شدن حقيقت حكم شرعي و پس از ذكر آراء و انظاري كه در باب حقيقت حكم شرعي وجود دارد به نحو اجمال؛ تحقيق مساله و ذكر قول حق در مساله متوقف بر بيان اموري است: اراده تكوینيه و اراده تشريعه امر اول كه به نظر مي رسد بايد معلوم شود، مساله اراده تكوينيه و اراده تشريعیه است. در باب معناي اراده تكوینيه و اراده تشريعیه چند نظر بيان شده. قول اول: محقق اصفهانی اولين نظر، نظر مرحوم كمپاني يعني شيخ محمد حسين اصفهاني است. ايشان در ضمن يك بحث طولاني ومفصل -كه بعضا از حد اصول فقه هم فراتر رفته است- به

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم حقیقت حکم شرعی ۱۳۸۸/۰۷/۲۹ حکم شرعی، از مبادی تصوریه علم اصول در ابتدای بحث امروز به بررسی این نکته می پردازیم که بحث از حکم شرعی جزء کدام دسته از مباحث علم اصول است؟ چون ما عرض کردیم بعضی از مطالب مربوط به مبادی تصوریه است و بعضی ها جزء مبادی تصدیقه علم اصول هستند، مبادی هم مبادی به عمومی و خصوصی تقسیم می شد و دسته دیگر از مباحث جزء مسائل علم اصول است. اما بحث از حقیقت حکم شرعی جزء مبادی تصوریه علم اصول است؛ چون قضیه و تصدیق نیست و ما می­خواهیم ببینیم این حکم شرعی به معنای یک مفهومی که در علم اصول زیاد مورد کاربرد و استفاده هست، به

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم حقیقت حکم شرعی ۱۳۸۸/۰۷/۲۸ مقدمه عرض كرديم كه دو ديدگاه مهم وجود دارد و باید بگوییم که منظور از حقيقت حكم شرعي؛ تعريف یا آنچه كه در معرفي حكم شرعي گفته مي شود، نيست. ما مي خواهيم ابتدا قبل اينكه آن حقيقت را در قالب الفاظ بياوريم و معرفي كنيم جنس حكم شرعي را بشناسيم و ببینیم حكم شرعي روحش چيست؟ اين كه گفتيم دو ديدگاه اصلي در رابطه با حقيقت و جنس حكم شرعي وجود دارد، منظور اين است كه طبق يك ديدگاه حكم شرعي روحش جعل و انشا و اعتبار است حال با تفاوت هايی كه در تعبیر وجود دارد. ديدگاه دوم اين است كه روح حكم شرعي جعل و انشا نيست

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم نقد و بررسی وجوه تفاوت قاعده اصولی و فقهی بنا بر تعریف مختار ۱۳۸۸/۰۷/۲۷ نقد و بررسی وجوه تفاوت قاعده اصولی و فقهی بنا بر تعریف مختار بحث در تفاوت قاعده اصولی و قاعده فقهی بود، عرض شد که این تفاوتهایی که بین قواعد فقهیه و قواعد اصولیه ذکر شده هر کدام از جهتی ممکن است مورد اشکال باشد؛ اما باید ببینیم بر اساس تعریفی که ما از علم اصول ارائه داده ایم کدام یک از این تفاوتها را باید ب‍پذیریم؟ چون که ممکن است تفاوت وضابطه ای که برای قواعد اصولی و قواعد فقهی ذکر شده؛ اساسا با تعریفی که ما ارایه داده بودیم مغایرت داشته باشد. تعریف مختار این بود که علم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم تفاوت قاعده اصولی با قاعده فقهی ۱۳۸۸/۰۷/۲۶ بحث ما در بيان تفاوت قواعد اصولي با قواعد فقهي بود، كه اين بحث از متفرعات بحث تعريف علم اصول است. عرض كرديم در مورد تفاوتهاي قواعد اصوليه و قواعد فقهيه وجوهي گفته شده؛ كه ديروز دو وجه از آنها را ذكر كرديم که امروز مروری بر آن دو وجه خواهیم داشت و سایر وجوه را نیز ذکر می­کنیم. وجه اول: شيخ انصاري(ره) يكي وجهي كه شيخ انصاري فرمودند: ضابطه مسئله اصولي آن است كه فايده و نتيجه آن مختص مجتهد است و براي مقلد بي­فايده است اما مساله فقهيه و قاعده فقهيه آن است: كه فايده و نتيجه آن مختص به مجتهد نيست، بلكه به نحو

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم تعریف مختار از علم اصول ۱۳۸۸/۰۷/۲۵ تعریف مختار تا اینجا تقریبا همه تعاریفی که برای علم اصول شده بود ذکر گردید و اشکالاتی که به این تعاریف به نظر می رسید مطرح شد. البته در این بین تعاریف دیگری هم هست که از آنها صرف نظر می کنیم، اما آن تعریفی که به نظر ما حداقل از بسیاری از این اشکالات محفوظ است و این اشکالات در آن وجود ندارد، تعریفی است که می خواهیم ذکر کنیم و مختار هم همین است که علم اصول عبارت است از: «القواعد الغیر المشتملۀ علی الحکم الشرعی الفرعی التی یمکن ان تقع کبری استنتاج الحکم الکلی الفرعی الالهی او الوظیفۀ العملیۀ » قواعدی که مشتمل بر یک

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده تعریف شهید صدر و امام(ره) ۱۳۸۸/۰۷/۱۵ تعریف هفت: شهید صدر مرحوم شهید صدر در مورد تعلم اصول تعریفی دارند که به صورت خلاصه آنرا عرض می کنیم. ایشان می گوید علم اصول عبارت است از:« هو العلم بالعناصر المشترکۀ فی الاستدلال الفقهی خاصه التی یستعملها الفقیه کدلیل علی الجعل الشرعی الکلی» [۱] علم اصول عبارت است از علم به عناصر مشترک در استدلال فقهی که فقیه از آنها به عنوان یک دلیل بر جعل شرعی کلی استفاده می­کند. خصوصیات این تعریف ایشان چهار خصوصیت برای این تعریف ذکر می­کنند که با هریک از این خصوصیات بخشی از اغیار از دایره این تعریف خارج می شوند، آن چهار خصوصیت عبارتند از: خصوصیت اول اولین خصوصیت