جلسه ۴۸ – PDF دانلود-جلسه چهل و هشتم-PDF جلسه چهل و هشتم نکات/ تعریف حقیقت حکم ۱۳۸۸/۱۰/۱۹ خلاصه بحث­ های گذشته همان طوری که در جلسات گذشته بیان شد، با ملاحظه چهار امری که به عنوان مقدمه برای بیان حقیقت حکم شرعی ذکر کردیم و همچنین با توجه به پنج نکته دیگر که سه نکته از آن را در جلسه گذشته بیان کردیم و دو نکته دیگر را که امروز بیان خواهیم کرد، می­توانیم در رابطه حقیقت حکم شرعی به نتیجه برسیم. از آن امور چهارگانه امر اول در رابطه با اراده تکوینیه و تشریعیه بود، دومین امر در باب معنای اعتبار و امور اعتباریه بود، سومین امر در باب حقیقت انشاء و چهارمین امر در باب مراتب حکم بود

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مسئله دوم حقیقت حکم ۱۳۸۸/۱۰/۱۵ خلاصه­ مطالب گذشته تا اینجا اموری که به عنوان مقدمه برای بیان حقیقت حکم شرعی لازم بود بیان شد، اکنون با توجه به آن امور مهمه چهارگانه و امری که در جلسه گذشته به آن پرداختیم و همچنین با ضمیمه چند نکته­ به آن امور حقیقت حکم شرعی را روشن می­کنیم، یعنی وقت آن رسیده است که از همه آن بحث ها نتیجه گیری شود، برای یادآوری مطالب گذشته را به طور خلاصه عرض می­کنیم: امر اول در امر اولی بحث از این بود که اراده تکوینیه و اراده تشریعیه به چه معنا است؟ در آنجا عرض کردیم که بنا بر نظر مختار دو قسم اراده نداریم

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم اعتباری بودن حکم ۱۳۸۸/۱۰/۱۴ نظر برگزیده: اعتباری بودن حقیقت حکم در جلسات گذشته عرض شد که در باب حقیقت حکم شرعی دو مسلک اصلی وجود دارد، یک مسلک حکم را امر واقعی تلقی می­کند و مسلک دوم حکم را یک امر اعتباری می­داند. همچنین کلام محقق عراقی مبنی بر واقعی بودن حکم و اینکه حکم تکلیفی، اعتباری و جعلی -به معنایی که در احکام وضعیه هست- نمی­باشد را ذکر کردیم و در بررسی کلام ایشان اشکالی که بر این کلام وارد بود را عرض کردیم. اما نظر ما این است که حکم شرعی یک امر اعتباری است. بر این مدعا دو دلیل اقامه می­کنیم. دلیل اول بر اعتباری بودن حکم دلیل اول

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم حقیقت حکم شرعی ۱۳۸۸/۱۰/۱۳  نظر مرحوم محقق عراقی بحث در این بود که در باب حکم شرعی دو مسلک رئیسی و اصلی وجود دارد؛ یکی اینکه حکم شرعی یک امر واقعی است و دیگر اینکه حکم شرعی یک امر اعتباری است یعنی اقوال مختلفی که درباره حقیقت حکم شرعی بیان شده بود را می­توان مجموعا به این دو مسلک برگرداند و گفتیم از بعضی اقوال بر می­آید که حکم شرعی یک امر واقعی است و از بعضی دیگر از اقوال استفاده می­شود که حکم شرعی یک امر اعتباری است. از جمله کسانی که قائل است حکم شرعی یک امر واقعی است و بیانی در این رابطه هم دارند مرحوم محقق عراقی است،

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهار مسئله دوم : حقیقت حکم شرعی ۱۳۸۸/۰۹/۲۱ مسئله دوم: حقیقت حکم شرعی بعد از بیان امور چهار گانه که به عنوان مقدمه برای حقیقت حکم شرعی بیان شد و مسئله دومی که قرار بود به آن پرداخته شود مسئله حقیقت و ماهیت حکم شرعی است، قبلا عرض کردیم که آراء و انظار مختلفی در رابطه با حکم شرعی وجود دارد، در این رابطه عبارات نه تن از اعلام و بزرگان را ذکر کردیم، گرچه این نُه نظر و قول با همدیگر متفاوت نیستند بلکه بعضا دارای یک مبنا و مسلک واحدی هستند اما تعبیراتشان متفاوت است، در اینجا به صورت خلاصه برای یادآوری آن نه نظر را بیان می­کنیم: قول اول حکم

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم امرچهارم : مراتب حکم ۱۳۸۸/۰۹/۱۸ مسئله اول: کدام یک از دو مرتبه انشاء و فعلیت از مراتب حکم می­باشند؟ بعد از اینکه مراحل ششگانه­ای که در روند عملیات حکم وجود دارد بیان شد، نوبت به حل آن دو مسئله­ای که در جلسه گذشته اشاره شده می­رسد، یکی آن که آیا هر دو مرتبه و مرحله انشاء و فعلیت از مراتب حکم­­اند یا اینکه حکم فقط مرتبه انشاء است و یا اینکه فقط مرتبه فعلیت از مراتب حکم است؟ مسئله ثانی هم این بود که حقیقت حکم شرعی چیست؟ اما مسئله اولی اینکه از این دو مرتبه کدامیک از مراتب حکم است؟ برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم، از آنجایی که در

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم امرچهارم : مراتب حکم ۱۳۸۸/۰۹/۱۷ مقدمه: روند عملیات حکم تا اینجا معلوم شد که مرتبه اقتضاء و تنجز از مراتب حکم نیستند و اکنون باید بررسی کنیم که آیا مرتبه انشاء و مرتبه فعلیت هر دو از مراتب حکم هستند، چنانچه مثل مرحوم امام(ره) و مرحوم خویی [۱] این نظر را دارند، یا اینکه حکم فقط همان مرحله انشاء است و یا اینکه فقط مرحله فعلیت؟ این سه احتمال همانطور که عرض کردیم قائل هم دارد، برای اینکه معلوم شود که حق در این مسئله چیست و بعد به تبع آن معنای حکم شرعی و حقیقت حکم شرعی معلوم شود باید یک مقدمه­ای را عرض کنیم و بعد اِن شاء الله به

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم امرچهارم : مراتب حکم ۱۳۸۸/۰۹/۱۱ بررسی نظر مرحوم آخوند در مراتب حکم بحث ما در مراتب حکم بود، عرض شد که مرحوم آخوند برای حکم چهار مرتبه قائل­اند و همچنین شرح داده شد که منظور از مراتب حکم در نظر مرحوم آخوند این است که حکم در این چهار مرتبه یک نحوه ثبوتی دارد و همچنین وجه ثبوت حکم در هر یک از این چهار مرتبه را عرض کردیم که اگر به مرحله اُولی که مرحله و مرتبه اقتضاء است توجه شو. ایشان تعبیر به حکم اقتضائی می­کنند -که در واقع می­خواهند یک نحوه ثبوتی برای حکم در این مرتبه قائل شوند- وجه آن چیست، یا همین طور در مرتبه انشاء، مرتبه

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل امرچهارم : مراتب حکم ۱۳۸۸/۰۹/۱۰ امر چهارم: مراتب حکم شرعی بحث دیگری که به نظر می­رسد قبل از ذکر حقیقت حکم شرعی لازم است در این موضع به آن پرداخته شود، بحث مراتب حکم است که ما از این بحث تعبیر می­کنیم به امر چهارم از امور مقدماتی حقیقت حکم شرعی، البته در اینکه این بحث مقدم است بر بحث از حقیقت حکم شرعی و قبل از آن باید مطرح شود یا متاخر از بحث و تعریف حقیقت حکم شرعی، دو احتمال وجود دارد، یک احتمال این است که بگوییم بحث از مراتب حکم شرعی متاخر از بحث از حقیقت حکم شرعی است چون باید اول حکم شرعی مشخص شود و بعد معلوم شود

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم امر سوم : حقیقت انشاء ۱۳۸۸/۰۹/۰۹ بررسی نظرات دیگر در باب نسبت بین اعتبار و انشاء تا اینجا سه تنبیه از تنبیهات مربوط به حقیقت انشاء ذکر شد که بعد از ذکر این تنبیهات ثلاث ما می­توانیم به نوعی بحثی را که وعده داده بودیم که نسبت بین انشاء و اعتبار چیست را یک جمع­بندی داشته باشیم، عرض کردیم که به نظر بدوی و ابتدائی نسبت بین انشاء و اعتبار نسبت تساوی است یعنی می­توانیم بگوییم هر انشائی اعتبار است و هر اعتباری انشاء است. منتهی ما باید نظر آن کسانی را که از کلماتشان استفاده می­شود مفارقاتی بین انشاء و اعتبار وجود دارد را هم بررسی کنیم، اینکه می­گوییم نظر اینها