جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و چهارم کلام صاحب منتقی الاصول ۱۳۹۱/۰۲/۱۸ عرض شد محقق نائینی و تا حدودی مشهور بزرگان قائل به عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی هستند، ما کلام ایشان را نقل کردیم و اشکالاتی هم که به ایشان متوجه بود بیان شد. کلام صاحب منتقی الاصول صاحب منتقی الاصول ادعا می­کند برای عدم اکتفاء به امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیل، تقریبی غیر از تقریبات مذکور در کلمات علماء دارد که ما کلام ایشان را بیان و سپس بررسی می­کنیم ببینیم آیا وافی به مقصود است یا خیر؟ پس مدعای ایشان عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی است؛ یعنی انسان تا زمانی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم بررسی کلام محقق نائینی در ترتیب بین مراتب امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۷ خلاصه جلسه گذشته عرض شد محقق نائینی قائل به عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی می­باشد. محصل بیان ایشان این بود که حقیقت اطاعت عبارت است از انبعاث از بعث مولی و این حقیقت در جایی که امکان امتثال تفصیلی باشد تحقق دارد اما در امتثال علمی اجمالی این حقیقت وجود ندارد؛ چون در آنجا انبعاث ناشی از احتمال بعث است و قصد امتثال تفصیلی تحقق ندارد گر چه بعد از اتیان به اطراف علم اجمالی، علم به تحقق مأموربه پیدا می­کند اما مهم این است که انبعاث فاعل در حال عمل باید ناشی از بعث مولی

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم ترتیب بین مراتب امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در مراتب امتثال بود، عرض کردیم محقق نائینی برای امتثال از دید عقل چهار مرتبه قائل شده­اند؛ مرتبه امتثال تفصیلی، امتثال علمی اجمالی، امتثال ظنی و امتثال احتمالی. در مورد این مراتب توضیح دادیم و کلام ایشان را نقل کردیم و محقق عراقی اشکالی بر کلام محقق نائینی داشتند که آن را هم بیان کردیم. حال بحث در ترتیب بین مراتب امتثال است؛ یعنی آیا بین این مراتب رابطه طولیت حاکم است یا این مراتب در عرض هم هستند. ترتیب بین مراتب امتثال بنا بر آنچه که محقق نائینی فرموده­اند ظاهراً رتبه امتثال احتمالی متأخر از رتبه امتثال ظنی است؛ یعنی تا امکان

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مراتب امتثال(اشکال محقق عراقی) ۱۳۹۱/۰۲/۱۳ بحث در بیان مراتب امتثال بود، عرض کردیم به نظر محقق نائینی مراتب امتثال از دید عقل چهار مرتبه است، جلسه گذشته به تفصیل فرمایش محقق نائینی را در این مورد بیان کردیم و عرض کردیم محقق عراقی اشکالی به محقق نائینی دارند که اشکال ایشان را بیان و بررسی می­کنیم. اشکال محقق عراقی ایشان ابتداءاً مقدمه­ای بیان می­کنند و بعد به اصل اشکال می­پردازند. ایشان می­فرماید: به طور کلی در رابطه با تکلیف دو مرحله وجود دارد؛ یکی مرحله اثبات تکلیف است که ممکن است اثبات تکلیف به طریق یقین و قطع باشد یا به طریق علم اجمالی یا طرق دیگری غیر از علم و یقین

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مراتب امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۲ بحث ما درباره امتثال حکم بود، عرض کردیم یکی از مباحث مهم مربوط به حکم شرعی بحث امتثال حکم است. تا اینجا اجمالاً درباره حقیقت امتثال و لزوم آن مطالبی را عرض کردیم، با اینکه بخشی از این مباحث مربوط به علم کلام است و جای طرح آن در علم اصول نیست اما ما به طور اجمال این بحث را برای اینکه همه ابعاد آن مورد توجه قرار گرفته باشد مطرح کردیم. مراتب امتثال بحث دیگری که به مسئله امتثال مربوط می­شود بحث از مراتب امتثال است. محقق نائینی در این رابطه کلامی دارند که آن را عرض می­کنیم و بعد به بررسی کلام ایشان خواهیم پرداخت. کلام محقق نائینی محقق

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم دلیل برلزوم امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در لزوم امتثال تکالیف یا وجوب اطاعت و حرمت معصیت بود. عرض کردیم اصل لزوم امتثال، یک امر عقلی است لکن در اینکه عقل به چه ملاکی حکم به لزوم امتثال می­کند اختلاف است، معروف و مشهور این است که عقل از باب لزوم شکر منعِم حکم به لزوم امتثال می­کند که ما اشکال این وجه را بیان کردیم و گفتیم نمی­شود از باب وجوب شکر منعِم ادعا کرد که امتثال عقلاً لازم است، بر این اساس راه دیگری به نظر ما برای لزوم امتثال باید طی شود، راهی که به نظر ما می­رسد متشکل از چهار مقدمه است، گفتیم اگر این چهار مقدمه

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم اشکالات وارده بر وجه پنجم(راه حل اول مرحوم آخوند) ۱۳۹۱/۰۲/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در وجه پنجم جمع بین حکم واقعی و ظاهری بود، این وجه پنجم راه حل اولی است که مرحوم آخوند برای جمع بین حکم واقعی و ظاهری ذکر کرده¬اند. محصل این راه این بود که اصلاً ما چیزی به نام حکم ظاهری(یک حکم تکلیفی مجعول به نام حکم ظاهری) از ناحیه خداوند نداریم بلکه آنچه مجعول است حجیت است یا منجزیت، محقق نائینی و محقق اصفهانی اشکالاتی به مرحوم آخوند داشتند که ما این اشکالات را عرض کردیم و پاسخ بعضی از بزرگان هم به دو اشکالی که از ناحیه این دو بزرگوار وارد شده بود بیان شد.

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم لزوم امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۰۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم امتثال حکم یا به تعبیر دیگر اطاعت و عصیان نسبت به تکلیف از مباحث مربوط به حکم شرعی است و از جهات مختلف قابل بررسی است، بخشی از مسائل مربوط به اطاعت و عصیان تکلیف قطعاً مسئله کلامی است؛ یعنی در علم کلام باید مورد بررسی قرار گیرد چه اینکه در کتاب­های کلامی مثل شرح تجرید به نوعی بخشی از مباحث، مربوط به تکلیف است اما بخشی از مسائل مربوط به اطاعت و عصیان تکلیف قابل بررسی در علم اصول است. ما در جلسه گذشته اجمالاً درباره حقیقت امتثال سخن گفتیم و معلوم شد امتثال عبارت است از عمل به خواسته مولی و اتیان

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم حقیقت امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۰۳ امتثال حکم مقدمه بحث دیگری که در مورد حکم شرعی مورد بررسی قرار می­دهیم بحث امتثال حکم است، مسائل مربوط به امتثال حکم یکی از مباحث مهم مربوط به حکم شرعی است. بخش زیادی از مسائل پیرامون حکم شرعی مربوط به حیثیت جعل حکم است، شاید اکثر بحث­هایی که ما تا اینجا درباره حکم شرعی مطرح کردیم به نوعی مربوط به شارع بود؛ مثلاً بحث از حقیقت حکم؛ اینکه حکم شرعی چیست و انشاء حکم شرعی توسط چه کسی انجام می­شود؟ حکم شرعی چگونه جعل می­شود؛ یعنی بحث در کیفیت جعل حکم شرعی، بحث در مراتب حکم شرعی، بحث در تقسیمات حکم شرعی که عبارت بود از: حکم مولوی

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم بررسی مسئله تضاد بنا بر معانی مختلف حکم ۱۳۹۱/۰۲/۰۲ تا اینجا مسئله تضاد را در دو احتمال از احتمالات مربوط به حکم بررسی کردیم و معلوم شد که تعریف تضاد بر آن دو معنا منطبق نیست لذا بین احکام خمسه به دو معنایی که گفته شد تضاد وجود ندارد. ادله عدم تضاد بنا بر احتمال سوم احتمال سوم در معنای حکم این است که حکم عبارت است از یک امر اعتباری ناشی از بعث و زجر یا امر انتزاعی عقلائی ناشی از بعث و زجر؛ یعنی وقتی که بعث صورت می­گیرد عقلاء وجوب را از این بعث انتزاع می­کنند یا طبق مبنای دیگر، عقلاء وجوب را بر اساس بعث اعتبار می­کنند لذا