جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ترتب – بررسی کلام محقق نایینی (در امر اول از مقدمه اول) ۱۳۹۷/۰۷/۲۸   خلاصه جلسه گذشته محقق نایینی در بیان مسئله ترتب چند مقدمه و تنبیه را ذکر کرده‌اند که محصل این مقدمات و تنبیهات اثبات ترتب و امکان تصویر دو امر که به متزاحمین تعلق گرفته می‎باشد. مقدمه اول مطلبی است که در جلسه قبل به آن اشاره کردیم و گفتیم که متضمن دو امر است. در مقدمه اول گفتیم که ایشان دو مطلب ذکر کرده اند (مقدمه اول، امر اول، که خود امر اول متضمن دو مطلب است): ۱. منشا تزاحم و تنافی بین دو حکم تارة فعلیت دو حکم است و اخری اطلاق دو خطاب. اگر منشأ تزاحم دو حکم،

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ترتب – بررسی مسلک برهانی ۱۳۹۷/۰۷/۲۴   خلاصه جلسه گذشته در مورد امکان و معقولیت ترتب دو مسلک و دو طریق وجود دارد. اول مسلک عرفی بود که تفصیلا مورد بحث و بررسی قرار گرفت و معلوم شد مسلک عرفی نمی تواند امکان ترتب را اثبات کند.  مسلک برهانی  یعنی بر امکان ترتب دلیل برهانی اقامه شود. اولین کسی که بر امکان ترتب برهان اقامه کرده، محقق نایینی است که بحث های بعدی که به دنبال ترتب بیان شده نیز از کلام محقق نایینی اخذ گردیده است. ایشان ترتب را ضمن پنج مقدمه و چهار تنبیه مورد بررسی قرار داده است. از آن جا که این مباحث به صورت مفصل بیان شده یک جا

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ترتب – بررسی مسلک عرفی (بررسی مثال عرفی و شرعی) ۱۳۹۷/۰۷/۲۳   خلاصه جلسه گذشته دو طریق برای صحت و معقولیت و امکان ترتب بیان شده است. مسلک اول، مسلک عرفی است. یعنی با استفاده از امثله عرفی ترتب و ذکر مواردی که در شرع واقع شده است، معقولیت و امکان ترتب ثابت شود. زیرا « وقوع الشئ ادل دلیل علی امکانه» بهترین دلیل برای امکان شئ، وقوع آن است، لذا دیگر لازم نیست سراغ برهان برویم و با صغری و کبری بخواهیم امکان آن شئ را ثابت کنیم. ترتب نیز از این موارد است. یعنی هم در عرفیات و هم در شرعیات تحقق پیدا کرده است، در صورتی که اگر محال بود این

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ترتب – کلام کاشف الغطاء – دو مسلک در باب ترتب (مسلک عرفی) ۱۳۹۷/۰۷/۲۲   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم خوب است قبل از تنقیح مطالب مربوط به ترتب و ذکر ادله قائلین به ترتب، مروری بر کلمات کسانی که برای اولین بار این مسئله را مطرح کردند و به مرور آن را تنقیح کردند داشته باشیم. در جلسه قبل کلام محقق کرکی را در این باره ذکر کردیم و توضیح دادیم که ایشان در مقابل مرحوم علامه که قائل به بطلان نماز در فرض مطالبه دین شده اند، فتوا به صحت نماز داده است. دلیل نظر علامه و مستند فتوای محقق ثانی و اشکالی که به علامه داشتند نیز بیان شد. کلام کاشف

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ترتب – کلام محقق کرکی ۱۳۹۷/۰۷/۲۱   ترتب همان طور که قبلا بیان شد، مسئله ترتب از مسائل قدیمی علم اصول نیست و برخی مانند محقق خراسانی برای پاسخ دادن به شیخ بهایی از این راه وارد شدند. در جلسات قبل به این نکته اشاره کردیم که یکی از کاربردهای راه حل ترتب در حل مشکلی بود که در مسئله ضد مطرح شده است، اما خودش یک بحث اصلی و اساسی است و به همین جهت از مسئله ترتب بحث خواهیم کرد. پس بحث این است که آیا ترتب معقول است یا خیر؟ آیا در فقه و فروع فقهی قابل استفاده است یا خیر؟ در موضوع ترتب موافقان و مخالفان جدی وجود دارند و

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ضد – بررسی ثمره عملی – اشکال محقق خراسانی به پاسخ سوم (ترتب) ۱۳۹۷/۰۷/۱۰   خلاصه جلسه گذشته در پاسخ به اشکال شیخ بهایی به ثمره عملیه مسئله ضد، برخی از راه ترتب در صدد حل مشکل برآمدند. محصل و اساس اشکال شیخ بهایی این بود که نماز مزاحم با ازاله باطل است ولو این‎که قائل شویم امر به شئ مقتضی نهی از ضد نیست. زیرا نماز با وجود مزاحمت با ازاله دیگر امری ندارد و عملی که امر نداشته باشد را به صورت صحیح و به عنوان عبادت نمی توان اتیان کرد. قائل به ترتب به طریقی درصدد تصحیح ضد عبادی برآمده و معتقد است، عمل عبادی مزاحم با ازاله امر دارد منتهی

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم ضد – بررسی ثمره عملی – پاسخ سوم به شیخ بهایی (ترتب) – احتمال دوم ۱۳۹۷/۰۷/۱۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم پاسخ سوم به اشکال شیخ بهایی راهی معروف به عنوان ترتب است. این راه حل ناظر به جایی است که دو ضد وجود داشته باشند و از امر به یک طرف، نهی از ضد استفاده نشود، آن گاه به خاطر مزاحمت امر مهم با امر اهم، امر مهم کنار می‌رود و هنگامی که امر کنار رفت دیگر نمی‎توان این عمل را علی وجه الصحه اتیان کرد، زیرا وقتی امر نباشد قصد امر و قصد امتثال امر امکان ندارد و اگر قصد امتثال امر نباشد، یک رکن مهم عبادت یعنی قصد قربت مفقود

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ضد – بررسی ثمره عملی – پاسخ سوم به شیخ بهایی (ترتب) ۱۳۹۷/۰۷/۱۶   خلاصه جلسه گذشته در مورد ثمره عملیه مسئله ضد و نزاعی که در این رابطه وجود دارد بحث کردیم و گفتیم که این ثمره و نزاع قابل قبول نیست. یعنی بنابر قول به اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد و عدم اقتضاء آن ثمره عملیه ای وجود ندارد. بیان عدم ثمره و انکار ثمره را به طور مفصل در جلسه قبل ذکر کردیم. راهی که شیخ بهایی برای انکار ثمره بیان کردند با دو پاسخ مردود شد. پاسخ سوم (ترتب) پاسخ سومی به سخن شیخ بهایی داده شده است که راه ترتب است. شیخ بهایی فرمود: چه

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ضد – بررسی ثمره عملی – تفاوت تقریب محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دوم به شیخ بهایی ۱۳۹۷/۰۷/۱۵   تفاوت تقریب محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دوم به شیخ بهایی قبل از بحث از مسئله ترتب، به مطلبی که وعده داده بودیم رسیدگی می‎کنیم و سپس سراغ مسئله ترتب می رویم. عرض کردیم بین تقریر محقق خراسانی و محقق نایینی از پاسخ دومی که به شیخ بهایی داده شد تفاوت است. مکرراً اشکال شیخ بهایی نسبت به ثمره عملیه بحث ضد را بیان کردیم. شیخ بهایی معتقد است چه قائل به اقتضاء شویم و چه قائل به عدم اقتضاء، علی کلا القولین نماز مزاحم با ازاله نجاست از مسجد باطل

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ضد – بررسی ثمره عملی – بررسی پاسخ دوم به شیخ بهایی ۱۳۹۷/۰۷/۱۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در ثمره مسئله ضد به این جا رسید که شیخ بهایی ثمره مسئله ضد را انکار کرده و فرمودند: چه قائل به اقتضاء شویم و چه قائل به عدم اقتضاء، نماز مزاحم با ازاله نجاست از مسجد باطل است. پاسخ هایی به ایشان داده شد: پاسخ اول محقق خراسانی به شیخ بهایی: لازم نیست برای عبادت قصد امر کنیم، همین مقدار که عمل محبوب مولی باشد و مکلف قصد محبوبیت یا قصد ملاک کند کافی است. پاسخ محقق خراسانی به شیخ بهایی مورد اشکال محقق نایینی قرار گرفت که در جلسات قبل بیان شد و مورد