جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم منشأ حق – دلیل بر نظریه سوم درباره منشأ حقوق ۱۳۹۷/۰۹/۲۸ شرح رساله حقوق امام سجاد عرض شد در مورد منشأ حقوق، انظار مختلفی وجود دارد. سه نظریه عمده در این باره ذکر شد؛ یکی اینکه منشأ حقوق طبیعت است، یا طبیعت به معنای عالم طبیعت یا اینکه طبیعت انسان چنین اقتضائی دارد. نظریه دوم این بود که حقوق زائیده توافق جمعی و قرارداد عقلایی است. عقلا با هم می‎نشینند و یک حقوقی را نسبت به یکدیگر تعیین می‎کنند. نظریه سوم آن است که منشأ حقوق، خداوند تبارک و تعالی است. عبارت امام سجاد را هم اینجا خدمت شما خواندم که طبق آن بیان، منشأ همه حقوق، ذات اقدس الهی است. اما به غیر

امام حسن عسکری(ع) می فرماید: وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا مُؤمِنِهُمْ وَ مُخالِفِهُمْ، أمّا المؤمِنونَ فَیَبْسُطُ لَهُمْ وَجْهَهُ وَ أمّاالْمُخالِفونَ فَیُکَلِّمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِجْتِذابِهِمْ اِلىَ الاْیمان[۱]. با مردم به نیکویی سخن بگویید. زبان نیکو قطعا برای دوست و دشمن مؤثر است. زبان نیکو باعث نزدیکتر شدن دوست می شود و برای غیر دوست هم باعث تحبیب می شود، البته در مواقعی با دشمن نیز باید با درشتی سخن گفت که احساس نکند این جا ضعف و زبونی وذلت وجود دارد. در این روایت منظور از «مؤمنهم و مخالفهم»؛ پیروان مکتب اهل بیت و غیر پیروان اهل بیت است. می فرماید: با پیروان مکتب اهل بیت یعنی شیعه و غیر مکتب اهل بیت یعنی عامه با همه به نیکویی سخن بگویید. واقعا ما

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم انظار مختلف درباره منشأ حقوق – نظریه اول: طبیعت – نظریه دوم: توافق جمعی – نظریه سوم: خداوند ۱۳۹۷/۰۹/۲۱ انظار مختلف درباره منشأ حقوق بحث به اینجا رسید که در گام اول و قبل از تبیین انواع حقوق، باید منشأ حق برای ما معلوم شود. اینکه امام سجاد(ع) در این بیان نورانی، حقوقی را بر انسان نسبت به خداوند، نسبت به دیگران و نسبت به خودش مطرح کرده، این حقوق از کجا ناشی شده است؟ این بحث بسیار مهمی است و تقریباً همه صاحب نظران مکاتب حقوقی، قبل از هر چیز به دنبال پاسخ به این سؤال بوده و هستند که اساساً منشأ حق کجاست؛ اینکه یک انسان به گردن انسان دیگر حق دارد،

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم گستره حق در اسلام – تلازم حق و تکلیف – منشأ حقوق ۱۳۹۷/۰۹/۱۴ شرح رسالة الحقوق امام سجاد (ع) گفتیم ابتدا باید معنای حق را بدانیم؛ حق را در اصطلاحات مختلف معنا کردیم و نهایتاً گفتیم آنچه که می‎تواند در اینجا مورد نظر باشد، حقّ حقوقی و حقّ اخلاقی است؛ یعنی حق در دایره علم حقوق و حق در دایره علم اخلاق. از بین اصطلاحات حق، این دو حق و البته بیشتر حقّ اخلاقی مورد نظر است. گستره حق در اسلام ولی حق در اسلام و براساس آموزه‎های دینی و معارف اهل بیت(ع)، یک معنایی اعم از حق اخلاقی و حق حقوقی دارد. در واقع باید اینطور بگوییم که این حق، هم آن معنایی