چون امروز جلسه اول بحث ماست، طبق معمول و از باب تیمن و تبرک، به کلمات نورانی معصومین(ع) و اینکه فرمایشات حضرات معصومین(ع) چراغ راه ما باشد، یک روایتی را از امام صادق(ع) می‌خوانیم و ان‌شاءالله بحث‌مان را شروع می‌کنیم.

علما، مرزبانان فکری و اخلاقی جامعه

قال الصادق(ع): «عُلَمَاءُ شِيعَتِنَا مُرَابِطُونَ فِي الثَّغْرِ الَّذِي يَلِي إِبْلِيسُ وَ عَفَارِيتُهُ يَمْنَعُونَهُمْ‏ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَى ضُعَفَاءِ شِيعَتِنَا وَ عَنْ أَنْ يَتَسَلَّطَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ وَ شِيعَتُه‏». امام صادق(ع) می‌فرمایند: علمای شیعه، مرزبانان این مکتب هستند؛ علماء شیعه و دانشمندان شیعه، پاسداران مرزهای فکری و عقیدتی پیروان ما هستند؛ آنها هستند که مراقب اعتقادات، باورها و اخلاقیات جامعه ما محسوب می‌شوند. این مرز کجاست و مقابل علما و اندیشمندان چه کسانی هستند؟ می‌فرماید: در نقطه مقابل، ابلیس و همه اهریمنان و اشرار و کسانی که به عنوان اذناب ابلیس شمرده می‌شوند قرار دارند؛ یعنی کأن شما مقایسه کنید مرزهای یک کشور را با کشور دیگر که اینها متخاصم هستند؛ این طرف علما و فقها و دانشمندان اسلامی و شیعی لب مرز ایستاده‌اند؛ نقطه مقابل، ابلیس و همه سربازانش. عفاریت جمع عفریت به معنای اهریمن و موجود شر است؛ حالا به جن شر هم اطلاق می‌شود در بعضی از جملات و کلمات، و به هر موجود شروری عنوان عفریت اطلاق می‌شود. اینها همه سربازان ابلیس محسوب می‌شوند. دو کشور متخاصم در مرزهای یکدیگر با هم دائماً زد و خورد دارند؛ لذا باید دانشمندان و علما شبانه‌روز دیده‌بانی کنند، چشمان باز، گوش‌های شنوا و حواس هوشیار داشته باشند. بنابراین مهم‌ترین مسئولیت عالمِ دینی، مراقبت دائمی و مرزبانی شبانه‌روزی از عقاید، اخلاق، باورها و اعمال جامعه است. «عُلَمَاءُ شِيعَتِنَا مُرَابِطُونَ فِي الثَّغْرِ الَّذِي يَلِي إِبْلِيسُ وَ عَفَارِيتُهُ»، آن مرزی که ابلیس و همه اذناب و سربازانش در آن قرار دارند و از آنجا دائماً به فکر شبیخون هستند، ابلیس و شیاطین اکثر اوقات شبیخون می‌زنند به مردم و هجوم مخفیانه می‌کنند؛ دیده‌بانی در این مرزها برای پیشگیری یا جلوگیری از حملات و هجمه‌های ابلیس و سربازان او، یک مسئولیت خیلی مهمی است. «يَمْنَعُونَهُمْ‏ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَى ضُعَفَاءِ شِيعَتِنَا»، کار عالمان و بزرگان شیعه این است که از خروج شیطان و ابلیس و اذناب او بر ضعفاء پیروان ما منع کنند. طبیعتاً حمله دشمن از مرزهای فکری در درجه اول آسیبش به کسانی می‌رسد که از نظر فکری گرفتار ضعف هستند؛ اعتقاداتشان ضعیف است، اطلاع‌شان از امور کم است؛ این را ما امروز به عینه داریم می‌بینیم که حملات همه‌جانبه به باورهای دینی مردم در فضای مجازی و غیرمجازی صورت می‌گیرد و انواع و اقسام شبهات پخش می‌شود. شبهه غیر از پرسش است؛ یک وقت سؤال و پرسش از یک مسأله‌ای است، که باید پاسخ آن داده شود و بحثی در آن نیست. ولی شبهه یعنی یک مطلب باطلی را لباس حق پوشاندن؛ گاهی شبهه در معنای سؤال هم به کار می‌رود، گاهی شبهه گفته می‌شود و منظور از آن، پرسش و سؤال است. اما شبهه به معنای دقیق یعنی یک مطلب باطل و ناصحیح و ناحق را با پوشش حق و زیبا ارائه کردن، که همه می‌گویند حرف بدی نیست و این حرفی است که ذائقه‌ها میل به آن پیدا می‌کند، مثل آنچه که الان دارد اتفاق می‌افتد؛ فضای مجازی پر است از این شبهاتی که در همه جوانب و ابعاد دین دارد وارد می‌شود. اینها در درجه اول به ضعفاء آسیب می‌زند و علما و دانشمندان شیعه، مرزبانانی هستند که مانع می‌شوند ابلیس و سربازانش به سوی ضعفا حمله و هجمه کنند. «وَ عَنْ أَنْ يَتَسَلَّطَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ وَ شِيعَتُه‏» علما مانع می‌شوند از اینکه ابلیس و پیروان ابلیس مسلط شوند بر ضعفاء شیعه.
کار مهم عالمان دین و مسئولیت بسیار سنگینی که متوجه عالمان دین است، مرزبانی از محدوده اعتقادی، فکری و اخلاقی جامعه دینی است. ما چقدر به این مسئولیت توجه داریم؟ چقدر در این فضایی که انواع و اقسام مشکلات و گرفتاری‌ها همه را احاطه کرده، به این مسئولیت عمل می‌کنیم؟ چقدر برای ما اهمیت دارد و چقدر خودمان را آماده کردیم برای این مرزبانی؟ بالاخره ما مسیر مرزبانی را انتخاب کردیم؛ وقتی وارد این مسیر شدیم، یعنی پذیرفتیم مرزبان باشیم، به لوازم این مسئولیت هم باید ملتزم باشیم؛ هوشیاری و مراقبت دائمی باید داشته باشیم. نمی‌توانیم بی‌تفاوت باشیم، نمی‌توانیم نسبت به آنچه که در مرزهای این محدوده اعتقادی و اخلاقی پیش می‌آید بی‌تفاوت باشیم.

مرزبانی چند وجهی

این را هم عرض کنم که مرزبانی از اعتقادات و اخلاقیات و باورهای پیروان اهل‌بیت(ع)، فقط در برابر آنان که به صورت عریان شبهه می‌کنند و انکار می‌کنند نیست؛ این مرزبانی، چند وجهی است؛ یعنی کأن در برج‌های دیده‌بانی که برای مرزبانان قرار داده شده، این برج‌های دیده‌بانی باید همه جوانب و اطراف را مراقبت کنند؛ چون فقط از یک سو هجمه نمی‌شود، انکار مبدأ و معاد یا انکار امامت، تنها پیکان‌ها و تیرهایی که به سمت مکتب می‌آید، نیست؛ بلکه بخشی از تیرها و پیکان‌هایی که به سوی مکتب نشانه می‌رود و پرتاب می‌شود، ناشی از بدفهمی‌ها و کج‌فهمی‌ها و سوء برداشت‌هاست؛ آنها که غلو می‌کنند، آنها که گاهی مطالبی می‌گویند که به صورت ظاهر دفاع است ولی در واقع حمله است، اینها هم مراقبت می‌خواهد. یعنی ما باید دائماً مواظب باشیم از چند جهت این تیرها به سمت مکتب نشانه نرود؛ هم از ناحیه منکران و معاندان و هم از ناحیه محبان نادان؛ این کار کمی نیست، چه‌بسا دومی بسیار سخت‌‌تر از اولی باشد.

لزوم آمادگی برای مرزبانی فکری و اخلاقی

مرزبانی نیازمند تجهیز است؛ تا خودمان مجهز نشویم، نمی‌توانیم دیده‌بانی کنیم. با کسالت و تنبلی نمی‌شود دیده‌بان شد؛ با بی‌حالی نمی‌شود مرزبان بود؛ تلاش و کوشش می‌خواهد، آمادگی می‌خواهد، شب بیداری و روز بیداری می‌خواهد برای مقابله با این هجمه‌ها. مواظب باشیم یک وقت آنقدر در زندگی‌های خودمان غرق نشویم که این مسئولیت را فراموش کنیم؛ مراقب باشیم فقط دنبال این نباشیم که امور شخصی خودمان را بگذرانیم و اندکی هم صرف این مسئولیت نکنیم. اگر می‌خواهم یک مرزبان خوبی باشیم، اگر می‌‌خواهیم یک مرابط مورد تأیید اهل‌بیت(ع) باشیم، باید توانمندی‌های خودمان را بیشتر کنیم، باید مجهز شویم؛ باید تلاش کنیم علم ما و دانش ما ارتقا پیدا کند؛ از نظر عمل و اخلاق باید کوشش کنیم انسان‌های مهذبی باشیم. هر چه علم ما بیشتر، هر چه تهذیب نفس در ما افزون‌تر باشد، بصیرت ما برای مقابله با ابلیس و اذناب ابلیس بیشتر می‌شود و ما قدرت رویارویی پیدا می‌کنیم و اینکه باید مانع شویم از حمله ابلیس و سربازانش از تسلط ابلیس و شیعیانش بر ضعفاء شیعه، این تنها در گرو قدرت و قوت علمی و عملی ماست.
ان‌شاءالله خداوند تبارک و تعالی این توان و آمادگی را به ما بدهد که این فرمایش نورانی امام صادق(ع) را ولو در حد ناچیز، بتوانیم عمل کنیم؛ که اگر فردا از ما سؤال کردند که شما این همه سال به عنوان عالم دینی، به عنوان روحانی زندگی کردید چقدر به این مسئولیت عمل کردید؟ «عُلَمَاءُ شِيعَتِنَا مُرَابِطُونَ فِي الثَّغْرِ الَّذِي يَلِي إِبْلِيسُ وَ عَفَارِيتُهُ»، حداقل بتوانیم یک پاسخ قابل قبول و فی‌الجمله در محضر خداوند تبارک و تعالی و نبی مکرم اسلام(ص) و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) داشته باشیم. ان‌شاءالله خداوند به ما این توفیق را بدهد؛ تلاش کنیم، خداوند هم از آن طرف توفیقاتش را بیشتر می‌کند؛ از خود ائمه(ع) باید استمداد بجوییم برای اینکه ما را به این مسئولیت آشناتر کند و آمادگی ما را بیشتر کند.