جلسه هشتاد و پنجم
حق ایجابی پا
۱۴۰۱/۱۲/۰۳
شرح رساله حقوق
امام سجاد علیه السلام فرمود یا نباید مورد استفاده قرار بگیرد به سوی چیزی که حرام است، مشی به سوی حرام از نظر امام سجاد نادیده گرفتن حق پا است، این مشی نیز عرض کردیم مقدمتا، جزئا او عینا هر کدام که باشد، از نظر امام سجاد مخالف حق پا است. بعد فرمودند اینها را در مسیری که باعث استخفاف میشود نیز قرار نده. این دو حق سلبی است، گفتیم بین این دو نیز فرق است.
حق ایجابی پا
یک حق ایجابی نیز دارد «فإنها حاملتک و سالکة بک مسلک الدیـن و السبــق لک و لاقوة الا بالله»
درست است که ایشان این جمله را در مقام تعلیل بیان کردهاند، یعنی علت برای آن دو نهی یعنی «فأن لاتمشى بهما؛ و لاتجعلهمــا». چرا با این پا به سوی حرام حرکت نکیند؟ چرا این دو پا را مرکب ذلت و زبونی خودت قرار ندهید؟ «فانها حاملتک» زیرا این دو پا حمل کننده تو هستند «سالکة بک مسلک الدیـن و السبــق لک» این دو پا تو را حمل می کنند و سیر دهنده تو هستند در دو چیز: ۱. مسلک الدین، راه دین؛ ۲. والسبق، سبق یعنی سبقت در کار خیر.
مسلک دین را باید طی کنی و در این سلوک سبقت بگیری، اینجا سخن از کار نیک ندارد، میگوید «و السبق لک» عبارت را دقت کنید « سالکة بک مسلک الدیـن و السبــق لک» نگفته «و السبق فی الخیر» مطلق سبق را میگوید. بعضی اینطور ترجمه کردند که این حمل کننده تو در راه دین و سبقت گرفتن در کارهای خیر است؛ این دو پا حمل کننده تو در امر دین و سیر دهنده تو در کارهای خیر است. اما اینجا یک نکته لطیفی دارد، «سالکة بک مسلک الدیـن» میخواهد بگوید:
اولا: این دو پا باید تو را در مسیر دین حمل کنند، یکی، بودن در اصل مسیر است، این دو پا تو را در مسیر دین باید حمل کنند. دیگری اینکه از این دو پا در واقع باید استفاده شود برای سبقت در همان مسیر و این عام است و شامل امر دین به معنای عام یعنی امور خیر و عبادات میشود. این دو پا برای سلوک در این مسیر است و یک پله بالاتر سبقت گرفتن در این مسیر. یعنی ما انسانها به اینکه در این مسیر هستیم نباید اکتفاء کنیم و دلخوش باشیم بگوییم الحمدلله در این مسیر هستیم و آدم شرور یا شراب خوار یا دزدی نیستیم، نه بالاتر از این را میفرماید که قانع نشوید به اینکه در این مسلک سلوک دارید، بلکه باید اهل سبقت گرفتن باشید، این غیر از حسادت است و اینکه انسان همیشه به دیگران توجه کند، وقتی میفرماید «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ» ؛ «سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ» معلوم میشود، سرعت گرفتن و سبقت گرفتن در امور خیر خودش یک امر دارای رجحانی است، اینجا میفرماید با این دو پا چرا نباید آن کارها را نکنید، خودتان را کوچک نکنید،به سوی حرام نروید و خودتان را ذلیل نکنید، زیرا این دو پا باید این دو کار را انجام دهند؛ زیرا آن مسئولیت و رسالتی که خداوند برای این دو عضو از اعضای بدن انسان قرار داده « حاملتک و سالکة بک مسلک الدیـن و السبــق لک»، سبقت برای تو، این پا باید هم تو را در این مسیر نگه دارد و هم با این دو پا باید سبقت بگیری «و لاقوة الا بالله» البته هیچ قوتی و قدرتی نیست مگر به مدد خداوند، یعنی هم برای رفتن در این مسیر و هم برای سبقت گرفتن، جز خداوند تبارک و تعالی کسی نمیتواند به ما مدد برساند.
این مجموعا میشود حق ایجابی، آن دو حق سلبی بود و این دو میشود حق سلبی، اما حقش این است که در مسیر دین و سبقت گرفتن مورد استفاده قرار بگیرد.
نظرات