جلسه ۷۶- PDF

جلسه هفتاد و ششم 

آثار چشم بستن از حرام : آثار دنیوی – آثار اخروی

۱۴۰۱/۰۹/۰۲

رساله الحقوق

امام سجاد علیه السلام فرمودند « وَ أَمَّا حَقُّ بَصَرِکَ فَغَضُّهُ عَمَّا لاَ یَحِلُّ لَکَ»؛ دو حق برای چشم بیان کردند، فرو بستن از حرام،«غَضُّهُ عَمَّا لاَ یَحِلُّ لَکَ».
توضیح دادیم که چشم از این جهت که دروازه آگاهی و معرفت انسان است مثل گوش بسیار اهمیت دارد و انسان‎ها بعضا چشم‎های بینا دارند، یعنی با آن کسب معرفت می‏کنند و بعضا از این چشم‎ها استفاده نمی‏کنند و کسب معرفت نمی‏کنند.

آثار چشم بستن از حرام

اما فرو بستن چشم از حرام به چه چیزی است؟ چشم از چه حرام‎هایی باید خودش را حفظ کند؟ وقتی بحث از چشم به میان می‎آید نگاه به نامحرم مطرح می‎شود در حالیکه این یکی از مصادیق نگاه حرام است. بر اساس روایات معصومین علیهم السلام، چشم از خیلی از امور باید خودش را حفظ کند که حالا عرض خواهیم کرد، حداقل به چند مصداق مهم آن اشاره می‏کنیم. اما قبل از آن خوب است این را بگوییم که اصل چشم بستن از حرام (حال حرام ها را بعدا می‏گوییم) چه آثاری دارد؟

آثار دنیوی

۱. روایت وارد شده است که «غُضُّوا أبصارَكُم تَرَونَ العَجائبَ» چشم‎های خودتان را ببندید، عجائب را می‎بینید.
گفتیم، غض به معنای فرو انداختن، یعنی به پایین نگاه کردن و خیره نشدن و زل نزدن است. «غُضُّوا أبصارَكُم تَرَونَ العَجائبَ» یعنی اگر این چشم بسته شود، (چون مهم و سخت است) و کسی که این کار را بکند خدا حجاب‏هایی را کنار می‏زند و حقایقی را نشانش می‏دهد، یک حقایقی را می‏بیند که دیگران نمی‏بینند. چشم دل انسان باز می‏شود، اگر چشم سر را به روی حرام ببندد اثرش در این دنیا دیدن عجایب است و الا در برزخ و قیامت انسان خیلی از واقعیت‎ها را که حجاب دنیا مانع دیدن آنها بود کنار می‏رود و می‏بیند و خیلی از امور معلوم می‎شود.
2. امام صادق علیه السلام می‏فرماید «لِأَنَّ الْبَصَرَ لَا يُغَضُّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ تَعَالَى إِلَّا وَ قَدْ سَبَقَ إِلَى قَلْبِهِ مُشَاهَدَةُ الْعَظَمَةِ وَ الْجَلَالِ» بصر و دیده از محارم خداوند فرو بسته نمی‎شود « إِلَّا وَ قَدْ سَبَقَ إِلَى قَلْبِهِ مُشَاهَدَةُ الْعَظَمَةِ وَ الْجَلَالِ »، مگر اینکه قلب او عظمت و جلال را مشاهده خواهد کرد، این عظمت و جلال، عظمت و جلال الهی است یا عظمت و جلال این عالم؟ یعنی امور عظیم و بزرگ را می‏بیند، یعنی یک دنیای دیگری به رویش باز می‏شود.
البته عظمت و عجائب شاید هر دو یک معنا داشته باشند یا یک اثر باشند برای چشم؛ این اثر وضعی است، یعنی در همین دنیا محقق می‏شود و تخلف ناپذیر است، اگر انسان چشم را کنترل کند به میزان کنترل کردن، به میزانی که مراقبت می‎کند خداوند حقایق را و اموری را به او نشان می‎دهد.
3. روایت را شیخ صدوق نقل می‏کند. طبق این روایت کسی که چشمش را از محارم الهی (فرق نمی‎کند، فقط نامحرم نیست هر چیزی که حرام است) ببندد، خداوند ایمانی در دل او ایجاد می‏کند که طعمش را می‎چشد، حلاوت و شیرینی ایمان را می‎چشد. «النَّظْرَةُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِيسَ مَسْمُومٌ مَنْ تَرَكَهَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا لِغَيْرِهِ أَعْقَبَهُ اللهُ إِيمَاناً يَجِدُ طَعْمَهُ» کسی که نظر حرام را ترک کند برای خدا، نه برای اینکه چون دیگران او را می‎بینند و به خاطر اینکه نگویند این انسان چقدر چشم چران است، نه، به خاطر خدا این کار را نکند، به دنبالش خدا او را دارای ایمانی می‏کند که طعمش را می‏یابد، این مهم است؛ طعم ایمان را اگر انسان بچشد دیگر رهایش نمی‎کند. درست است این آثار همه آثار معنوی است، رؤیة العجائب، مشاهدة عظمة و جلال، وجدان طعم الایمان، اینها همه معنوی است ولی در همین دنیا است، اینها همه اثر وضعی همان مراقبت است.
4. آرامش. حضرت علی می‎فرماید «مَنْ غَضَّ طَرْفَهُ اَراحَ قَلْبَهُ» هر کسی چشمش را فرو ببندد قلب و دل و روحش را آرام کرده است. بین دیدن و فرو نبستن، بین دیدن محرمات، محارم الهی و محرمات الهی و نا آرامی و اضطراب و تشویش و نگرانی یک رابطه مستقیم است. این دیگر فرقی نمی‏کند، مؤمن و غیر مؤمن نیز ندارد. حال اضطراب و تشویش به هم ریختگی و آشفتگی ناشی از این از بین می‎رود. کسی که چشمش را بر روی محرمات الهی ببندد خدا دلش را آرام می‎کند، این خودش یک سبب است، نمی‏گوییم تمام السبب، زیرا ممکن است امور زیادی موجب اضطراب و تشویش و نگرانی انسان شود این خیلی مهم است، فکر نکنیم کسی بگوید من به نامحرم و هیچ حرامی نگاه نمی‏کنم ولی باز هم نا آرامم؛ عوامل مختلفی دخیل است. اما این یک عامل مهمی است برای حصول آرامش روحی در انسان. زیرا وقتی می‏گوید نگاه به نامحرم سهم مسموم است؛ این وقتی به روح انسان اصابت می‎کند آن را بیمار می‏کند و آفت می زند به روح، آنچه که می‎بیند منشاء یک سری افکار و اوهام ناصوابی در او می‏شود و این خودش منشأ نا آرامی است.

آثار اخروی

پیامبر گرامی اسلام می‏فرماید «حُرِّمَتِ النّارُ عَلى عَينٌ غَضَّت عَن مَحارِمِ اللّهِ» آتش حرام شده بر چشمی که از محارم خداوند بسته شده باشد یعنی خداوند آتش را بر چنین چشمی حرام کرده است کسی که از محارم خدا چشم پوشی کند خدا آتش را بر چنین چشمی حرام می کند. اینطور نیست که نظر به محارم یک گناه معمولی باشد و ترک آن یک امر معمولی، بسیار بسیار مهم است و آثار بزرگی دارد.