جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم  آیه ۵۵ و۵۶ –  بخش اول – مطلب سوم: وجه اشتراک خطاب- سه احتمال در مسأله- احتمال سوم (حق در مسأله) – نمونه‌های تشابه قلبی – مؤید تشابه قلبی               ۱۴۰۲۳/۰۱/۲۸              خلاصه جلسه گذشته در بخش اول از دو آیه ۵۵ و ۵۶ سوره بقره، عرض کردیم چند مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد؛ مطلب سوم مربوط به اشتراک خطاب بین یهود زمان پیامبر(ص) و یهود زمان حضرت موسی بود، یعنی قوم بنی‌اسرائیل. وقتی می‌فرماید «وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً»، هم خطاب «قلتم» و هم «فاخذتکم الصاعقة» و هم «و أنتم تنظرون»، و بعد هم در آیه ۵۶ دارد «ثُمَّ

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم آیه ۵۱ و ۵۲ – مفردات آیه – ۳. «موسی» – ۴. «اربعین» – ۵. «اتخذتم» ۱۴۰۲/۰۷/۱۸                                                                           خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۵۱ و ۵۲ سوره بقره بود؛ بعد از بیان مفاد اجمالی آیه، در مورد مفردات آیه مطالبی را عرض کردیم. دو کلمه «إذ» و «واعدنا» در جلسه گذشته اجمالاً توضیح داده شد. ۳. «موسی» در مورد خود این واژه هم چند وجه ذکر کرده‌اند که ریشه موسی چیست و به چه معناست. وجه اول:

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم آیه ۵۰ –  تفسیر «و اذ فرقنا بکم البحر» – سه احتمال در معنای شکافتن دریا و بررسی آنها        ۱۴۰۲/۰۳/۰۱     خلاصه جلسه گذشته ما بخشی از آنچه که مربوط به تفسیر آیه ۵۰ بود را عرض کردیم؛ یک مطلب کلی درباره این بود که نعمت نجات بنی‌اسرائیل و غرق کردن آل فرعون، چرا نعمت بزرگ و عظیمی است و اختصاص به ذکر داده شده و نیز ابعاد مختلفی که این نعمت در مورد بنی‌اسرائیل و در مورد خود حضرت موسی و در مورد پیامبر(ص) و امت پیامبر(ص)، چه در بُعد دینی و چه در جهت دنیایی آن دارد. تفسیر «و اذ فرقنا بکم البحر» نکته‌ای که اینجا

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم  آیه ۴۵ _ بخش اول _ «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ» _ مطلب اول: مخاطب در امر به استعانت _ مطلب دوم: تعمیم امر به غیر یهود _ مطلب سوم: جمع بین استعانت به خدا و استعانت به صبر و صلوة ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۵ سوره بقره بود، «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَ أنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ». عرض کردیم این آیه مشتمل بر دو بخش است، یکی «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ»، و دیگری «وَ أنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ». در بخش اول گفتیم ابتدائا امر به استعانت به صبر و صلاۀ شده است. درباره اینکه مخاطب به این امر چه کسانی هستند، دو احتمال و قول ذکر شد. یک قول اینکه

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  آیه ۴۵ _ ارتباط آیه با آیات قبل _ مفردات آیه _ بخش اول: «استعینوا بالصبر و الصلوۀ» _ مطلب اول: مخاطب «استعینوا» ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ آیه ۴۵ در آیه ۴۵ خداوند تبارک و تعالی میفرماید: «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَأنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ»؛ استعانت بجویید به صبر و نماز، و صلاۀ بنابر قولی یا استعانت بنابر قول دیگری، بسیار بزگ و سخت است مگر بر اهل خشوع. ارتباط آیه با آیات قبل این آیه به دنبال آیات قبل در حقیقت عالمان یهود و توده های بنی اسرائیل را دعوت می‌کند به استعانت به صبر و نماز. در آیات قبلی برخی از تکالیف برای آن‌ها بیان شده بود در قالب امر و نهی. مثلا

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم  آیه ۴۴ _ بخش دوم: «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» _ تعجب از رفتار عالمان یهود و اسباب آن ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۴ دو بخش دارد. تا اینجا نکاتی که در بخش اول لازم بود بیان شود را متعرض شدیم؛ «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ». البته بخش اول خودش متضمن چند قسمت بود که چون به هم پیوسته بود، به ناچار آن‌ها را در یک بخش قرار دادیم. بخش دوم: «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» خداوند تبارک و تعالی در بخش اول آمران به برّ در حالی که خودشان عمل نمی‌کنند را توبیخ کرد. اینجا در واقع تعجب است، یعنی مجموعه مطالبی که در آیه ۴۴ بیان شده، مشتمل بر یک

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم  آیه ۴۴ _ «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» _ اسباب خود فراموشی _ آثار خود فراموشی ۱۴۰۰/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در آیه ۴۴ آن‌ها را از این جهت که امر به برّ و نیکی صورت می‌گیرد و خودشان عمل نمی‌کنند، مورد توبیخ قرار می‌دهد. این بخش که چرا واعظ غیر متعظ یا علم بدون عمل هستید، در قالب «تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» بیان شده است. اینکه می‌گوید «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» یعنی به دیگران امر می‌کنید که نیکی کنند، اما خود را فراموش کردید، خودتان عامل به برّ و معروف نیستید در حالی که کتاب را تلاوت می‌کنید. بحث در «تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» بود. حقیقت نسیان نفس یا به تعبیر دیگر خود فراموشی را توضیح دادیم که اساسا

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم  آیه ۴۴ _ بخش اول _ سرزنش و عقاب واعظان غیر متعظ _ «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» _ حقیقت خود فراموشی ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته سخن در آیه ۴۴ سوره بقره بود؛ «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ». عرض کردیم این آیه در واقع دو بخش دارد، یکی توبیخ عالمان یهود به این دلیل که امر به برّ می‌کنند اما خودشان عامل نیستند و نیکوکار محسوب نمی‌شوند. تلاوت کتاب می‌کنند، اما عامل به کتاب نیستند. این بخش اول بود. عرض شد بر اساس این آیه آنچه متعلق توبیخ قرار گرفته، این نیست که چرا شما امر به برّ می‌کنید در حالی که اهل برّ نیستید، بلکه می‌خواهد بگوید شما که

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم  آیه ۴۴ _ تفسیر بخش اول _ پاسخ به شبهه تنافی _ توجیه برخی روایات _ شمول خطاب نسبت به همه عالمان ۱۴۰۰/۱۰/۰۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۴ مشتمل بر دو بخش است. سخن در بخش اول بود که خداوند متعال عالمان یهود و سران آن‌ها را توبیخ کرد که چرا به برّ امر می‌کنید اما خود به آن عمل نمی‌کنید. موضوع این توبیخ عمل نکردن خود آن‌ها و نسیان خودشان است. یعنی خود فراموشی که به آن مبتلا شدند. نه اینکه بخواهد توبیخ کند چرا در حالی که خود عمل نمی‌کنید مشغول به امر به معروف هستید. گفتیم امر به برّ یک تکلیف است، عمل کردن به برّ و

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  آیه ۴۴ _ تفسیر بخش اول _ موضوع توبیخ _ دو احتمال _ حق در مسئله _ شبهه تنافی ۱۴۰۰/۱۰/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در تفسیر بخش اول آیه ۴۴ سوره بقره بود. بخش اول در واقع توبیخ خداوند متعال نسبت به سران یهود و عالمان آن‌ها بود. ما وجوهی برای توبیخ ذکر کردیم، یعنی اینکه موضوع توبیخ چیست و چرا خداوند آن‌ها را توبیخ می‌کند، احتمالات و وجوهی را ذکر کردیم که چه بسا برخی قابل بازگشت به بعضی دیگر هست. موضوع توبیخ بحثی که جلسه قبل مطرح کردیم به عنوان وجوه هشت گانه توبیخ، مربوط به چرایی توبیخ بود؛ اما این درباره چیستی توبیخ است. در بحث قبل سخن در