حجیت خبر واحد

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – تقریر سوم (صاحب وافیه) – اشکال اول شیخ انصاری – پاسخ محقق خراسانی به اشکال اول – بررسی پاسخ محقق خراسانی – اشکال دوم شیخ انصاری – کلام محقق خراسانی در مورد اشکال دوم ۱۴۰۴/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم دلیل پنجم بر حجیت خبر واحد دلیل عقلی است. این دلیل به چند وجه تقریر شده است. تقریر اول و دوم به تفصیل بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت. بخصوص تفاوت‌های بین این دو تقریر، با وجود قرابت‌هایی که بین این دو وجود دارد، مطلب مهمی است که آن هم اجمالاً بیان شد. تا اینجا

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق دوم – وجه انحلال علم اجمالی کبیر به نظر محقق خراسانی – ارزیابی نظر شیخ انصاری و محقق خراسانی درباره انحلال ۱۴۰۴/۰۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته در تفاوت بین تقریر شیخ انصاری از دلیل عقلی و تقریر محقق خراسانی از این دلیل، عرض کردیم که به نظر شیخ انصاری، ضابطه انحلال در ما نحن فیه وجود ندارد، اما به نظر محقق خراسانی، این ضابطه در ما نحن فیه موجود است. ما هم ضابطه را بیان کردیم و هم وجه عدم تحقق این ضابطه در ما نحن فیه را. اما محقق خراسانی

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق دوم – مقدمه‎ای پیرامون انحلال علم اجمالی – وجه عدم انحلال علم اجمالی کبیر به نظر شیخ انصاری ۱۴۰۴/۰۲/۰۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در تفاوت‌های تقریر اول و دوم از دلیل عقلی بر حجیت خبر واحد بود، عرض کردیم محقق خراسانی برای اینکه دلیل عقلی از بعضی از اشکالاتی که شیخ انصاری نسبت به این دلیل ایراد کرده بودند، خلاص شود آن را به نحو دیگری تقریر کردند. هرچند به نظر خود محقق خراسانی نیز این دلیل مصون از اشکال نیست. ما هر دو تقریر را ذکر کردیم و

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – فرق تقریر اول و دوم – فرق اول – شرح رساله حقوق – حق نماز – حق اول نماز: شناخت حقیقت نماز ۱۴۰۴/۰۲/۰۳   خلاصه جلسه گذشته تقریر اول و دوم از دلیل عقل بر حجیت خبر واحد را بیان کردیم. تقریر اول را شیخ انصاری بیان کردند و سه اشکال به این تقریر وارد کردند. تقریر دوم را محقق خراسانی ذکر کردند، لکن بر این اساس که دو اشکال اول و دوم وارد بر تقریر اول مرتفع شود، اما اشکال سوم البته با یک بیان اضافه‌ای نسبت به این تقریر باقی است. به هر حال، این دو تقریر

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل پنجم – اشکال دوم و سوم شیخ انصاری – تقریر دوم (محقق خراسانی) – اشکال محقق خراسانی ۱۴۰۴/۰۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل پنجم بر حجیت خبر واحد بود. گفتیم این دلیل به چند وجه تقریر شده است. تقریر اول که از شیخ انصاری نقل کردیم، از ناحیه خود ایشان مورد اشکال قرار گرفت. محصل این تقریر این بود که ما علم اجمالی به صدور کثیری از روایات از معصومین داریم که این روایات متضمن احکام شرعی‌ هستند. مقتضای این علم اجمالی لزوم احتیاط در همه روایات است. لکن این ممکن نیست، بنابراین ناچاریم به اخباری که مظنون

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – ادامه بررسی راههای کشف موافقت شارع با سیره عقلا – بررسی راه چهارم – نتیجه کلی بحث – دلیل پنجم: عقل – تقریر اول (شیخ انصاری) – اشکالات شیخ انصاری – اشکال اول ۱۴۰۴/۰۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا بیان کردیم مبنای اعتبار سیره عقلائی از جهت کبروی، این است که شارع از آن منع و ردع نکرده باشد. همین که ردع نکرده باشد، کاشف از موافقت شارع و امضا و تأیید اوست. ما نیز همین را می‌خواهیم؛ یعنی در پی کشف موافقت شارع هستیم. به دنبال آن کلام برخی از بزرگان را درباره راه‌های کشف موافقت

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – ادامه بررسی راههای کشف موافقت شارع با سیره عقلا – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۱/۳۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که در مورد حجیت سیره‌های عقلایی، به‌ خصوص سیره‌ عقلایی بر اخذ به خبر واحد، آیا صرف عدم ردع کافی است (یا عدم ثبوت الردع) یا بالاتر از آن ما محتاج کشف امضاء توسط شارع هستیم ؟ این دو دیدگاه کلی در مسئله است. عرض ما این بود که از مجموع مطالبی که تاکنون بیان شد، مشخص گردید که صرف عدم الردع برای کشف موافقت شارع کفایت می‌کند و نیازی به این

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – بررسی اعتبار سیره عقلا بر اخذ به خبر واحد – عدم جواز اکتفا به ردع عام از این سیره – شواهد امضای این سیره – شاهد اول – شاهد دوم ۱۴۰۴/۰۱/۲۷   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا معلوم شد که سیره عقلائیه نه حکومت بر آیات ناهیه دارد. نه خروج آن از آیات بالتخصص است و نه در بدو امر مخصص آیات محسوب می‌شود، زیرا به هر حال در هر سه طریق مشکل دور پیش می‌آید. یعنی اگر ما باشیم و در مقابل آیات را به عنوان رادع فرض کنیم، همان مشکلی که قبلاً گفته شد پیش

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – دو دیدگاه دیگر در مورد خروج سیره عقلایی ازآیات – ۲. حکومت – اشکال اول – اشکال دوم – اشکال سوم ۱۴۰۴/۰۱/۲۶   حکومت سیره عقلا بر آیات دیدگاه دیگر در مورد سیره عقلاییه و رابطه‌ آن با آیات ناهیه از اتباع ظن این است که سیره عقلا بر آیات حکومت دارند. این دیدگاه توسط محقق نائینی ذکر شده و محقق خویی هم آن را پذیرفتند و در مقابل دو دیدگاه قبلی (خروج سیره عقلا از آیات تخصصاً و خروج سیره عقلا از آیات تخصیصا) است. طبق این دیدگاه سیره عقلا مبنی بر اخذ به خبر واحد،

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – دو دیدگاه دیگر در مورد خروج سیره از آیات – ۱. خروج تخصصی سیره از آیات و بررسی آن – اشکال دوم – اشکال سوم ۱۴۰۴/۰۱/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که سیره عقلایی مبنی بر اخذ به خبر واحد و ترتیب اثر بر آن، آیا مخصص آیات ناهیه از ظن محسوب می‌شود یا حاکم بر آنها است و یا خروج سیره عقلا از عموم آیات دال بر عدم اعتبار ظن، خروج تخصصی است؟ این سه دیدگاهی است که در این مقام وجود دارد. دیدگاه اول دیدگاه محقق خراسانی است که سیره عقلا را مخصص

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – دو دیدگاه دیگر در مورد خروج سیره عقلایی ازآیات – ۱. خروج تخصصی سیره از آیات و بررسی آن – اشکال اول ۱۴۰۴/۰۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته نتیجه مباحث گذشته این شد که به نظر محقق خراسانی آیات نمی‌توانند رادع سیره عقلاییه باشند، زیرا اگر بخواهند رادعیت داشته باشند دور پیش می‏آید، لذا سیره مخصص آیات است و آیات به وسیله سیره تخصیص می‌خورند، زیرا علم به ردع شارع از سیره عقلا مبنی بر اخذ به خبر ثقه نداریم و همین برای اعتبار سیره کفایت می‌کند. وقتی سیره معتبر شد، مخصص آیات می‌شود، چون آیات از مطلق ظنون

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – اشکال کبروی – کلام محقق اصفهانی – تفاوت تقریب محقق اصفهانی و محقق خراسانی از دور – بررسی کلام محقق اصفهانی – نظر محقق خراسانی در مورد دلیل چهارم ۱۴۰۴/۰۱/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در سیره عقلاییه بر عمل به خبر واحد و ترتیب اثر بر آن بود. محقق خراسانی سیره عقلایی را به عنوان دلیل چهارم بر حجیت خبر واحد ذکر کردند. اشکالاتی نسبت به این دلیل ایراد شده بود (اشکال صغروی و اشکال کبروی). محقق خراسانی نسبت به اشکال کبروی فرمودند: اگر آیات بخواهند رادعیت از سیره داشته باشند، دور لازم می‌آید، لذا فرمودند: آیات

جلسه ۹۰ – PDF جلسه نود ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – اشکال کبروی – بررسی پاسخ‎های محقق خراسانی به اشکال کبروی – شرح رساله حقوق – حق عبادات – ۱. حق نماز ۱۴۰۴/۰۱/۲۰   خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل چهارم بر حجیت خبر واحد، عرض کردیم هم اشکال صغروی مطرح شده و هم اشکال کبروی. اشکال صغروی مورد بررسی قرار گرفت. اما در مورد اشکال کبروی محقق خراسانی سه پاسخ دادند. خلاصه اشکال کبروی این بود که سیره عقلا در صورتی معتبر و حجت است که ردع و منعی از آن صورت نگرفته باشد در حالی که ما آیات و روایات متعددی داریم که از عمل به ظن منع

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد – ادامه بررسی دلیل چهارم – اشکال کبروی – پاسخ محقق خراسانی به اشکال کبروی: پاسخ اول – پاسخ دوم – پاسخ سوم ۱۴۰۴/۰۱/۱۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل چهارم یعنی سیره عقلا بود، عرض کردیم این دلیل متشکل از دو مقدمه است؛ مقدمه اول این بود که بنای عملی عقلا بر اخذ به خبر ثقه و ترتیب اثر دادن به آن است. اشکالی نسبت به این مقدمه مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت؛ بعضی از بزرگان نسبت به اینکه عقلا به نحو مطلق به خبر ثقه اخذ کنند اشکال کردند و گفتند اگر عقلا به خبر ثقه عمل و

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل چهارم: سیره عقلاء – بررسی دلیل چهارم – اشکال صغروی – بررسی اشکال صغروی ۱۴۰۴/۰۱/۱۷   دلیل چهارم: سیره عقلاء بحث ما به دلیل چهارم بر حجیت خبر واحد رسید. در گذشته به سه دلیل کتاب و سنت و اجماع رسیدگی کردیم. دلیل چهارم سیره عقلا است. البته همانطوری که قبلا نیز اشاره کردیم محقق خراسانی در کفایه این را به عنوان یک تقریر از اجماع بیان کرده است، لکن این یک دلیل مستقل است و به اجماع هم ارتباطی ندارد. مثل همه مواردی که در آن‌ها سیره عقلا مورد استناد قرار می‌گیرد این دلیل متشکل از یک صغرا و کبری است:

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل چهارم: سیره عقلاء – ماه رمضان فرصتی برای بازگشت به توحید – وظایف اجتماعی در ماه رمضان ۱۴۰۳/۱۲/۰۶   دلیل چهارم: سیره عقلاء درباره حجیت خبر واحد تا اینجا چند دلیل را مورد بررسی قرار دادیم؛ کتاب، سنت و اجماع. دلیل چهارم که مهم‌ترین دلیل حجیت خبر واحد است، سیره عقلاء می‎باشد. محقق خراسانی این دلیل را به عنوان یکی از وجوه تقریر اجماع ذکر کرده، ولی در واقع این یک دلیل مستقلی است. بسیاری با رد دلایل چهارگانه به این دلیل استناد کردند و این دلیل را مهمترین و قوی‌ترین دلیل بر حجیت خبر واحد می‌دانند. این دلیل از آنجا که

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل سوم: اجماع – تقریر چهارم بررسی تقریر چهارم: اشکال اول، دوم، سوم، چهارم – تقریر پنجم – بررسی تقریر پنجم: اشکال اول، اشکال دوم ۱۴۰۳/۱۲/۰۵ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا سه تقریر از اجماع را مورد بررسی قرار دادیم؛ معلوم شد هیچ یک از این سه تقریر از اجماع قادر به اثبات حجیت خبر واحد نیست. دو تقریر دیگر مانده که این دو تقریر هم در کفایه بالاشاره ذکر شده است. تقریر چهارم تقریر چهارم از اجماع این است که همه علمای مسلمین حتی سید مرتضی و اتباع او، عملاً اجماع دارند بر حجیت خبر واحد. چون وقتی کتاب‌های فقهی را مورد

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل سوم: اجماع – تقریر دوم – بررسی تقریر دوم – اشکال اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم – تقریر سوم – بررسی تقریر سوم – اشکال اول، دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۳/۱۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در تمسک به اجماع برای اثبات حجیت خبر واحد بود. عرض کردیم وجوهی برای تقریر اجماع ذکر شده است. این وجوه در کلمات محقق خراسانی به حسب ظاهر سه وجه است که البته یک وجه در واقع یک دلیل مستقلی محسوب می‎شود، اما آن دو وجه دیگر شاید و بلکه حتماً در واقع متضمن چهار وجه است، یعنی سه یا چهار وجه در کلمات محقق

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم  ۵. حجیت خبر واحد – ادله حجیت خبر واحد –دلیل سوم: اجماع – تقریر اول – بررسی تقریر اول – اشکال اول – اشکال دوم – مقتضای تحقیق – شرح رساله حقوق – معنای «لاحول ولا قوة الا به» – وجه بیان حوقله ۱۴۰۳/۱۲/۰۱   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا دو دلیل از ادله حجیت خبر واحد را مورد بررسی قرار دادیم. دلیل اول برخی از آیات قرآن بود. چندین آیه ذکر شد و نتیجه بررسی‌ها این شد که فی الجمله برخی از آیات قرآن بر حجیت خبر واحد دلالت دارند. دلیل دوم بعضی از اخبار و روایات بود. مرحوم شیخ انصاری چهار طایفه را نقل کردند اشکالاتی نسبت به این‌ها مطرح