اصول عملیه

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم اصل برائت – برائت عقلی – مطلب دوم: مستند برائت عقلی – وجه چهارم  – اشکال شهید صدر – اشکال اول – اشکال دوم – بررسی اشکالات شهید صدر به وجوه چهارگانه     ۱۴۰۴/۰۸/۲۴                          خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد برائت عقلی به معنای مشهور در میان اصولیین در ادوار اخیر، مستندات و ادله‌ای ذکر شده است. سه وجه و سه دلیل در باب قبح عقاب بلابیان همراه با اشکال شهید صدر بر آنها بیان گردید. وجه چهارم دلیل چهارم را که همچون وجه سوم، محقق اصفهانی بیان نموده‌اند عبارت است از اینکه حکم، تنها هنگامی حکم حقیقی است و باعثیت

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم اصل برائت – برائت عقلی – مطلب دوم: مستند برائت عقلی – وجه سوم – اشکال شهید صدر –  شرح رساله حقوق – حق حج – حق دوم : فرار از گناه ۱۴۰۴/۰۸/۲۱   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قبل از ورود به مباحث متعارف برائت که ناظر به برائت شرعی است، بیان مختصری پیرامون برائت عقلی ضروری است. گفتیم دو جهت در این زمینه مطرح می‌باشد: نخست پیشینه و تاریخچه برائت عقلی و دوم مستند برائت عقلی. مقصود از برائت عقلی، همان قاعده «قبح عقاب بلابیان» است. این که چرا عقاب بلابیان قبیح است، وجوهی برای آن ذکر شده است. دو وجه در جلسه گذشته بیان و بررسی شد و اشکالات

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم اصل برائت – برائت عقلی – مطلب دوم: مستند برائت عقلی – وجه اول – اشکال شهید صدر –  وجه دوم – اشکال شهید صدر   ۱۴۰۴/۰۸/۲۰   مطلب دوم: مستند برائت عقلی در مورد برائت عقلی عرض کردیم که دو مطلب در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ یکی تاریخچه و پیشینه برائت عقلی است که در جلسه گذشته به آن پرداختیم؛ دیگری مستند برائت عقلی است. یعنی اینکه گفته می‌شود عقاب بلابیان قبیح است، به چه دلیل است، این حکم از کجا ناشی شده است، اینکه عقل ما می‌گوید عقاب بلا بیان قبیح است. بر چه اساسی این حکم یا این درک را دارد؟ در اینکه قاعده قبح عقاب بلابیان به

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مقدمات – مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه – جهت دوم: تقدم برخی از اصول عملیه شرعیه بر برخی دیگر از اصول عملیه شرعیه ۱۴۰۴/۰۸/۱۸       خلاصه جلسه گذشته مقدمه یازدهم، درباره تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه است. عرض کردیم که در این مقدمه، دو جهت را مورد بحث قرار می‌دهیم. جهت اول، تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه است. این جهت مورد رسیدگی قرار گرفت و وجه تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه بیان شد. گفتیم این تقدم یا به لحاظ ملاک ورود است یا به لحاظ «حکومت» و هر دو وجه

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مقدمات – مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه – جهت اول: تقدم اصول عملیه شرعیه بر اصول عملیه عقلیه  ۱۴۰۴/۰۸/۱۷       مقدمه یازدهم: تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر تا اینجا، ده مقدمه از مقدمات مربوط به اصول عملیه را برشمردیم. پیش از پرداختن به بحث اصل برائت، ذکر مقدماتی کلی پیرامون اصول عملیه ضروری بود. یک مقدمه دیگر باقی مانده که إنشاالله آن‌ را نیز بیان خواهیم کرد و سپس به اصل برائت وارد خواهیم شد. مقدمه یازدهم، در باب تقدم برخی از اصول عملیه بر برخی دیگر از اصول عملیه است. در خود اصول شرعیه هم اصول محرِزه بر

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – بررسی احتمالات هفت گانه – بررسی احتمال پنجم – بررسی احتمال ششم – بررسی احتمال هفتم – حق در مسئله – شرح رساله حقوق – حق اول – شرط لازم حج – امام سجاد(ع) و حج ۱۴۰۴/۰۸/۰۷ ادامه بررسی احتمالات هفت گانه بحث در مورد احتمالات و وجوهی است که در تفاوت میان اصول محرزه و غیرمحرزه بیان شده است. البته این که آیا تمامی این موارد در کلمات محقق نائینی موجود است یا خیر، مطلب دیگری است. به هر حال چهار احتمال مورد بررسی قرار گرفت. بررسی احتمال پنجم

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –  جمع بندی فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – احتمالات هفت گانه –احتمال پنجم –  احتمال ششم – احتمال هفتم – بررسی احتمال اول – بررسی احتمال دوم –  بررسی احتمال سوم – بررسی احتمال چهارم ۱۴۰۴/۰۸/۰۶      ادامه بحث از احتمالات هفت گانه عرض کردیم به طور کلّی در مورد معنای اصول محرزه و غیرمحرزه و تعریف و تفسیر این دو دسته از اصول، چندین احتمال وجود دارد. این احتمالات، بعضا از عبارات مؤسس این بحث یعنی محقق نایینی استفاده شده و گاهی نیز در کلمات ایشان یافت نمی‌شود و حتی عبارات ایشان مساعد بعضی از

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – ابهامات و چالشهای موجود در کلام محقق نایینی – محورهای اصلی ابهام در کلام محقق نایینی–  فرق بین اصول محرزه و غیر محرزه – احتمالات هفت گانه    ۱۴۰۴/۰۸/۰۵       خلاصه جلسه گذشته بحث، در اصول محرزه و تفاوت آن با اصول غیر محرزه بود. کلام محقق نائینی را نقل کردیم و پیچیدگی‌ها و ابهاماتی که در این کلام وجود دارد، بیان شد. گفتیم هم عبارات خود محقق نائینی در کتاب‌هایشان مختلف است، هم آنچه که در فوائد الاصول بیان شده و آنچه که در اجود التقریرات آمده متفاوت است، هم تفسیرهایی که از این سخنان به

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – ابهامات و چالشهای موجود در کلام محقق نایینی – اول: اختلاف در مجعول اصول محرزه – دوم: معنای جری عملی ۱۴۰۴/۰۸/۰۴      ابهامات و چالش‎های موجود در کلام محقق نایینی بحث در مقدمۀ دهم از مقدمات اصول عملیه بود. این مقدمه پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و غیر محرزه منعقد شده است. چون این تقسیم و این اصطلاح از ابداعات محقق نائینی است، کلام ایشان را دیروز بیان کردیم؛ اما گفتیم این کلام هم خودش گرفتار ابهام و اجمال است، هم با مطالبی که مقررین بیان کرده‌اند با یکدیگر تفاوت دارد، هم خود مرحوم نائینی در

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه –کلام محقق نایینی ویژگی های علم تکوینی – ویژگی اول و دوم و سوم و چهارم – تطبیق ویژگی های چهارگانه بر امارات و اصول عملیه                        ۱۴۰۴/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمۀ دهم بود، مقدمۀ دهم از مقدمات بحث اصول عملیه، پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و غیر محرزه است. عرض نمودیم این تقسیم برای نخستین بار توسط محقق نائینی صورت گرفته و اصطلاح اصول محرزه و غیر محرزه از ابتکارات آن محقق است. کلام محقق نایینی پیش از آنکه به هرگونه تفسیری از این دو قسم

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمات – مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه – پیشینه – ثمره بحث – شرح رساله حقوق –  حق حج – اهمیت حج در قرآن و روایات ۱۴۰۴/۰۷/۳۰                  مقدمه دهم: تقسیم اصول عملیه به محرزه و غیر محرزه مقدمه‌ی دهم، پیرامون تقسیم اصول عملیه به اصول محرزه و اصول غیر محرزه است. البته از اصول محرزه، گاهی به اصول تنزیلیه نیز تعبیر شده است. اکنون درصددیم تا بررسی کنیم که این دو دسته از اصول چه تفاوتی با یکدیگر دارند و آیا اساساً تعبیر احراز در مورد اصول عملیه صحیح است یا خیر و اگر چنین است، این تعبیر به چه معناست؟ آیا احرازی که در

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول چهارم: تفصیل – ادامه کلام امام خمینی – ورود ادله امارات بر ادله استصحاب – ورود ادله امارات بر ادله برائت –حکومت قاعده فراغ بر استصحاب – خلاصه نظر امام خمینی – حق در مسئله – حکومت قاعده فراغ بر استصحاب – تقدم قاعده فراغ و تجاوز بر استصحاب به دلیل حکومت – لزوم بررسی تفصیلی ادلّه برای تعیین نسبت حکومت یا ورود – حق در مسئله     ۱۴۰۴/۰۷/۲۹     خلاصه جلسه گذشته بحث در قول چهارم در مورد وجه تقدیم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم که امام (رحمة الله علیه) در این زمینه

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول چهارم: تفصیل – کلام امام خمینی: نکته اول و دوم وسوم – عدم حکومت به نحو کلی – تفصیل ۱۴۰۴/۰۷/۲۸        قول چهارم: تفصیل تا اینجا مجموعاً شش وجه در قالب سه قول در ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه ذکر نمودیم. همگی این وجوه، مورد بررسی و اشکال قرار گرفتند. امام (رحمة‌الله علیه) وجهی را برای تقدیم امارات بر اصول به صورت کلی بیان نکرده‌اند، بلکه تفصیل داده‌اند. ایشان می‌فرمایند: در برخی مواضع، امارات بر اصول عملیه وارد هستند، در برخی موارد حکومت دارند و جالب آنکه برخی از اصول عملیه، مانند استصحاب، بر اماراتی

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول سوم: حکومت – نسبت نادرست محقق نایینی به شیخ انصاری – بررسی قول سوم – اشکال اول – اشکال دوم – بررسی اشکال دوم ۱۴۰۴/۰۷/۲۷      نسبت نادرست محقق نائینی به شیخ انصاری عرض کردیم قول سوم در مورد تقدیم امارات بر اصول عملیه، حکومت است. دو تقریب برای حکومت ذکر شد، یکی تقریب مرحوم شیخ و دیگری تقریب محقق نایینی. اجمالاً به مشترکات و تفاوت‌های این دو تقریب نیز اشاره نمودیم. اما عجیب این است که محقق نائینی به مرحوم شیخ نسبت داده که ایشان در مورد جمع بین امارات و اصول عملیه، راهی غیر از

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول سوم: حکومت – تقریب اول – تقریب دوم ۱۴۰۴/۰۷/۲۶    خلاصه جلسه گذشته بحث در وجه تقدّم امارات بر اصول عملیه بود. تا اینجا چند جهت و ملاک ذکر شد: وجه اول، تعارض و تخصیص بود؛ وجه دوم، ورود بود که خود سه تقریب دارد. این دو وجه به صورت مبسوط مورد بررسی قرار گرفت. قول سوم: حکومت طبق این قول امارات بر اصول عملیه حکومت دارند. مرحوم شیخ (رحمةالله علیه) و دیگران، مانند محقق نائینی و برخی دیگر، معتقدند امارات بر اصول عملیه حاکم هستند. ولی در اینکه حکومت چگونه است، اختلاف یا حداقل تفاوت در تعبیر

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – محصل تقریب سوم – بررسی تقریب سوم – کلام محقق نایینی – شرح رساله حقوق – آثار نماز اول وقت – ۵. جلوگیری از غرق شدن در دنیا – ۶. امنیت از عذاب دنیوی – ۷. دفع شر شیطان هنگام مرگ ۱۴۰۴/۰۷/۲۲   کلام محقق نایینی تقریب سوم برای ورود ادله امارات بر ادله اصول عملیه ذکر شد و اشکالاتی که نسبت به این تقریب مطرح شده است بیان گردید. محقق نائینی بعد از بیان تقریب سوم می‌فرماید: اساساً امکان تحقق ورود در مورد امارات نسبت به اصول عملیه وجود ندارد؛ بعد از اینکه سه

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – تقریب دوم – نکته – بررسی تقریب دوم – اشکال اول – اشکال دوم – اشکال سوم ۱۴۰۴/۰۷/۲۰          خلاصه جلسه گذشته بحث در ملاک تقدم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم اقوال مختلفی نسبت به این مطلب وجود دارد. قول اول، قول به تعارض و تخصیص بود که مورد بررسی قرار گرفت. قول دوم، قول به ورود است؛ به این معنا که امارات بر اصول عملیه وارد هستند، لکن ملاک ورود، به چند وجه تقریر شده است. سه تقریب برای ورود بیان کرده‌اند. هر سه تقریب را محقق نائینی متعرض

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات – قول دوم: ورود – تقریب اول و بررسی آن – تقریب دوم ۱۴۰۴/۰۷/۱۹     قول دوم: ورود تا اینجا درباره ملاک تقدیم امارات بر اصول، علی وجه التعارض و التخصیص سخن گفتیم و هم خود این ملاک را توضیح و آن را مورد بررسی قرار دادیم. نتیجه این شد که این وجه و این ملاک قابل قبول نیست. ملاک دیگری که برای تقدیم امارات بر اصول ذکر شده، ورود است. برخی معتقدند امارات بر اصول عملیه وارد هستند. گفتیم ورود به این معناست که دلیل وارد، موضوع دلیل مورود را مرتفع می‌کند، منتها این خروج بالتعبد است نه حقیقی و

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمات – مقدمه نهم: تقدم امارات بر اصول عملیه –ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه – ادامه بررسی قول اول – شرح رساله حقوق – اهمیت نماز اول وقت و آثار آن؛ ۱. منع از غفلت. ۲.راحتی در هنگام مرگ. ۳.زدودن اندوه. ۴.نجات از جهنم            ۱۴۰۴/۰۷/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در اقوال مختلف پیرامون ملاک تقدیم امارات بر اصول عملیه بود. عرض کردیم قول اول، تعارض و تخصیص است؛ بدین معنا که امارات و اصول عملیه با هم متعارض هستند، لکن ادله اصول عملیه به واسطه ادله امارات تخصیص می‌خورد. وجه تعارض و تخصیص و همچنین اشکالاتی که نسبت به این قول و مبنا مطرح شده، بیان گردید. تا

این جلسه با تأکید بر اهمیت استفاده از فرصت و کسب «علم نافع» آغاز شده و سپس به معرفی مبحث «اصول عملیه» به عنوان قواعدی برای عمل در موارد شک و جهل به حکم شرعی می‌پردازد. در ادامه، با ذکر چهار مقدمه، پیشینه تاریخی این اصطلاح و نسبت آن با ادله دیگر مانند «امارات» مورد بررسی قرار می‌گیرد.