ولایت پدر

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره –  ادله ثبوت خیار (روایات معارض) – روایت سوم – وجوه جمع بین روایت سوم و روایات دال بر لزوم – وجه سوم و بررسی آن – وجه چهارم و بررسی آن – وجه پنجم و بررسی آن             ۱۴۰۴/۰۸/۰۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در روایت سوم از روایات معارض با روایات دال بر لزوم عقد نکاحی است که پدر یا جد، دختر یا نوه‌اش را در دوران قبل از بلوغ به تزویج مردی در آورده است. یکی از این روایات، روایت محمد بن مسلم است؛ گفتیم این روایت دلالت بر عدم لزوم عقد نکاح دارد، چون به صراحت می‌گوید: «وَ لَكِنْ لَهُمَا الْخِيَارُ

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۵ – مقام اول: بررسی ثبوت خیار برای صغیره – ادله عدم ثبوت خیار – دلیل دوم: روایات – دسته سوم روایات – روایت دوم، سوم و چهارم  ۱۴۰۴/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم ثبوت خیار یا به تعبیر دیگر لزوم عقد نکاحی است که جد یا پدر برای صغیره انجام داده‌اند؛ تا اینجا، اجماع و دو دسته از روایات مورد بررسی قرار گرفت. دسته سوم از روایات، روایات خاصه است؛ چند روایت در این دسته وجود دارد. روایت اول را در جلسه گذشته نقل کردیم. همانطور که گفتیم، روایت اسماعیل بن بزیع دلالت بر لزوم این نکاح دارد. روایت دوم روایت دوم، روایت علی بن یقطین است: «عَنْ عَلِيِّ بْنِ

خارج فقه نکاح – PDF در جهت تسهیل دسترسی طلاب، پژوهشگران و علاقه‌مندان به فقه استدلالی، مجموعه کامل دروس سال ۱۴۰۳ استاد آیت‌الله سید مجتبی نورمفیدی (دامت برکاته) در قالب یک فایل جامع و یکپارچه گردآوری شده است. این گام، به منظور کاهش پراکندگی منابع درسی و فراهم آوردن بستری برای مطالعه پیوسته، هدف‌گذاری شده است. موضوع اصلی این مجموعه، درس خارج فقه با تمرکز بر مباحث نکاح (ولایت پدر) است. مباحثی همچون تحلیل ولایت پدر بر دختر بالغ رشید، تمایز میان ولایت در نکاح دائم و منقطع، تفسیر دقیق مفاهیم فقهی «ثیب» و «باکره»، و اقوال فقهاء در این زمینه‌ها، با روشی دقیق و اجتهادی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. استاد آیت الله سید مجتبی نورمفیدی در این جلسات، با

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – چند نکته – نکته اول – نکته دوم – فرع ۱۴۰۴/۰۲/۰۱ چند نکته بحث از مسئله دوم تمام شد؛ فقط چند نکته و فرع در ذیل این مسئله باقی مانده که این را هم بیان کنیم و سپس وارد مسئله سوم شویم. نکته اول نکته اول این است که آیا عضل و منع به مجرد منع از مورد خاصی محقق می‌شود یا منع کلی از نکاح؟ ما قبلاً این را اشاره کردیم که ظاهر این است که عضل به مجرد منع از یک مورد خاص هم تحقق پیدا می‌کند؛ اینطور نیست که منع به صورت کلی باشد و مثلاً

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – ادله عدم اعتبار اذن ولی در صورت عضل – بررسی دلیل ششم – ادامه بررسی اشکال دوم – اشکال سوم و بررسی آن – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن – نتیجه بحث ۱۴۰۴/۰۱/۳۱ خلاصه جلسه گذشته ما عرض کردیم در مورد سقوط ولایت پدر نسبت به باکره رشیده‌ای که می‌خواهد با کفو خودش ازدواج کند اما مورد منع از طرف ولی قرار گرفته، چند دلیل اقامه شده است. آخرین دلیل، دلیل نفی حرج بود؛ عرض کردیم دو اشکال نسبت به این دلیل شده است. اشکال دوم این بود که لاحرج نفی حکم می‌کند، نه اثبات حکم؛ لذا

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – ادله عدم اعتبار اذن ولی در صورت عضل – بررسی دلیل ششم: قاعده لاحرج – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن ۱۴۰۴/۰۱/۳۰   خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم بر سقوط اعتبار اذن ولی در صورت منع از ازدواج با کسی که کفو او محسوب می‌شود، قاعده لاحرج بود. طبق این دلیل اطلاقات و عمومات دال بر این است که ازدواج زن به دست خود اوست و ولی در این امر دخالت ندارد. لکن به اعتبار برخی روایات که مقید آن اطلاقات محسوب می‌شوند، از آن اطلاقات رفع ید شد و نتیجه این شد که

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – ادله عدم اعتبار اذن ولی در صورت عضل – دلیل پنجم: مفهوم موافق روایت ابی‌حمزه ثمالی – بررسی دلیل پنجم – دو نکته – اشکال اول و پاسخ آن – دلیل ششم: قاعده لاحرج ۱۴۰۴/۰۱/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل پنجم از ادله سقوط ولایت پدر بر باکره رشیده در صورت عضل و منع ولی از نکاح او با کسی است که کفو شرعی و عرفی آن زن محسوب می‌شود. دلیل پنجم، مفهوم موافق روایت ابی‌حمزه ثمالی است. مرحوم آقای خویی فرمودند براساس این روایت، ولایت پدر بر مال فرزند مطلق نیست، بلکه محدود به این است

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – بررسی راه پنجم – بررسی کلام محقق خویی – اشکال اول – اشکال دوم – مقتضای تحقیق در مسئله ۱۴۰۳/۱۲/۰۶   نکته قبل از اینکه به بررسی راه چهارم و پنجم جمع بین روایات بپردازم و اشکالات مرحوم آقای خویی را بررسی کنم، فقط یک نکته‌ای را یادآوری می‌کنم که در جلسه گذشته مورد پرسش واقع شد و آن اینکه دلیلی که در کلام مرحوم آقای خویی برای تفصیل ذکر شد، تمسکاً باطلاقات ادلة النکاح المنقطع بعد فرض انصراف ما دلّ علی اعتبار رضی الأب الی العقد الدائم مورد اشکال قرار گرفت که این

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – دلیل دیگر برای راه سوم (قول پنجم) و بررسی آن – راه چهارم و پنجم (قول ششم و هفتم) – مستند راه پنجم – اشکالات محقق خویی – اشکال اول – اشکال دوم – کلام محقق خویی در مورد دو روایت ۱۴۰۳/۱۲/۰۵ دلیل دیگر برای راه سوم (قول پنجم) و بررسی آن نتیجه بررسی‌های راه سوم برای جمع میان روایات این شد که نمی‌توانیم تشریک را بپذیریم. قول به تشریک علاوه بر جمع میان روایات به بیان مذکور، به اصل احتیاط در باب نکاح هم استناد کرده‌اند؛ به عبارت دیگر، از باب احتیاط در

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – بررسی راه سوم (قول پنجم) – اشکال دوم، سوم و چهارم – بررسی اشکال چهارم – راه چهارم (قول ششم) ۱۴۰۳/۱۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در راه سوم از راه‌های جمع بین روایات متعارض در مورد نکاح باکره رشیده بود؛ این راه را مرحوم آقای خویی فرموده‌اند که مورد بررسی قرار گرفت و اشکال اول نسبت به این راه مطرح شد. خلاصه اشکال اول این بود که روایاتی که ایشان ادعا کرده که اینها دلالت بر تشریک می‌کند، دال بر تشریک نیستند؛ آن چهار روایتی که ایشان ذکر کرده را یک به یک توضیح دادیم

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – بررسی راه سوم (قول پنجم) – اشکال اول ۱۴۰۳/۱۱/۲۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مرحوم آقای خویی در جمع بین روایات مربوط به نکاح باکره رشیده، یک راهی را طی کرده‌ و نهایتاً قائل به تشریک شده‌اند؛ یعنی هم اذن دختر و رضایت او لازم است و هم اذن و رضایت پدر. کلام ایشان را به نحو مبسوط ذکر کردیم؛ محصل کلام ایشان این شد که سه طایفه بر استقلال پدر و اختیارداری او در امر نکاح باکره رشیده دلالت دارد. در مقابل، چهار روایت بر استقلال دختر یا لزوم استیذان از دختر دلالت

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – راه سوم (قول پنجم) – بررسی راه سوم (قول پنجم) ۱۴۰۳/۱۱/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در طرق جمع بین روایات متعارضه در باب نکاح باکره رشیده بود. عرض کردیم دو طایفه روایت در این رابطه وجود دارد؛ یک طایفه دلالت بر لزوم اذن و رضایت پدر دارد و یک طایفه دلالت بر استقلال دختر در امر نکاح و عدم لزوم استیذان. راه‌هایی برای جمع بین روایات ذکر شده است. راه سوم (قول پنجم) که قول به تشریک است، بخشی از آن در جلسه گذشته بیان شد؛ اینکه چگونه بین این روایات باید جمع کرد.

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – راه‌های جمع بین روایات – راه سوم (قول پنجم) ۱۴۰۳/۱۱/۲۷   خلاصه جلسه گذشته بحث در راه‌های جمع بین روایات مربوط به نکاح باکره رشیده بود که آیا نیازمند اذن و اجازه پدر است یا دختر خودش می‌تواند در این امر تصمیم بگیرد و استقلال دارد. ما دو قول، یعنی قول به استقلال دختر و قول به استقلال پدر در امر نکاح باکره رشیده را به همراه ادله آنها ذکر کردیم؛ عمده دلیل هر یک از این دو دیدگاه، روایات بود. عرض کردیم ما با دو طایفه از روایات مواجه هستیم که بر استقلال باکره رشیده در امر نکاح

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول دوم: استقلال پدر – ادله استقلال پدر – دلیل سوم: آیه – بررسی دلیل سوم – اشکال اول، دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۳/۱۱/۱۵ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای جمع بین روایات راه‌حل‌هایی ذکر شده؛ لکن قبل از بیان این طرق جمع، یک دلیل از قول دوم باقی مانده که خوب است آن را بررسی کنیم. گفتیم برای اثبات استقلال پدر در ازدواج باکره رشیده به چند دلیل تمسک شده است؛ دلیل اول اصل بود که مورد مناقشه قرار گرفت. دلیل دوم روایات بود که هفده روایت را نقل کردیم و نتیجه این شد که از میان این

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول دوم: استقلال پدر – ادله استقلال پدر – دلیل دوم: روایات – روایت سیزدهم (روایات مربوط به تعارض نکاح جد و پدر) و بررسی آن ۱۴۰۳/۱۱/۰۶ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا دوازده روایت برای استقلال ولی در امر نکاح باکره رشیده نقل شد و مورد بررسی قرار گرفت. محصل بررسی‌ها این شد که در میان این روایات، مسلماً برخی روایات که سنداً و دلالتاً قابل قبول باشند، وجود دارند که دلالت بر استقلال ولی دارند. دو سه روایت دیگر باقی مانده که اینها را نقل کنیم و بعد ببینیم چگونه باید میان این روایات جمع کنیم. روایت سیزدهم

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال باکره – ادله استقلال باکره – دلیل پنجم – بررسی دلیل پنجم – اشکال اول تا چهارم – جمع‌بندی بررسی قول اول ۱۴۰۳/۱۰/۱۶   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار دلیل بر استقلال باکره در امر ازدواج ذکر شد؛ از این چهار دلیل، عمدتاً روایات و فی‌الجمله برخی آیات دلالت بر مدعا دارند؛ البته اصل هم از جهتی ممکن است مورد استناد قرار بگیرد؛ اما اجماع ثابت نشد. دلیل پنجم از دلیل پنجم با دو تعبیر یاد شده، یکی تعبیر «اعتبار» و دیگری «عقل». صاحب جواهر در ابتدای عبارتی، کلمه اعتبار به کار می‌برد و می‌فرماید:

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مسئله ۲ – ۳. بررسی ولایت پدر نسبت به بالغه رشیده باکره – قول اول: استقلال باکره – ادله استقلال باکره – دلیل سوم: روایات – روایت سیزدهم و بررسی آن – روایت چهاردهم و بررسی آن – روایت پانزدهم ۱۴۰۳/۱۰/۰۸ روایت سیزدهم تا اینجا روایات متعددی را برای قول به استقلال باکره رشیده در امر ازدواج و عدم لزوم استیذان از ولی ذکر کردیم؛ تمام این روایات از جوامع روایی شیعه نقل شده است. اما یکی دو روایت هست که اثری از آنها در جوامع روایی شیعه نیست و از کتب اهل‌سنت نقل شده؛ اما در کتاب‌های فقهی ما، بعضی از آنها را نقل کرده‌اند. مرحوم علامه در مختلف و شهید