نکاح

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  احکام عقد – مسأله ۱۰ – اعتبار تنجیز در عقد – صور مهم مسأله   ۱۴۰۱/۱۰/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در مسأله دهم درباره اشتراط تنجیز بود، اینکه عقد اگر بخواهد صحیح واقع شود، حتماً باید منجز باشد و تعلیق در عقد مبطل است. لکن عرض کردیم از آنجا که تعلیق دارای اقسامی است، صور مختلفی قابل تصویر است و چون بین این صور از جهاتی تفاوت‌هایی وجود دارد، بهتر آن است که صور مهمه این بحث را اجمالاً بیان کنیم و ببینیم در کدام یک از این صور مسأله مورد اتفاق است و کجا محل اختلاف. صور مهم مسأله براساس اقسامی که برای تعلیق و معلق علیه وجود دارد، حدود ۱۶ صورت

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام  احکام عقد – مسأله ۱۰ – اعتبار تنجیز در عقد – اقسام تعلیق – اقوال – کلام مرحوم سید و تفاوت آن با کلام امام ۱۴۰۱/۰۹/۲۸     مسأله ۱۰ – اعتبار تنجیز در عقد مسأله ۱۰: «يشترط في صحة العقد التنجيز، فلو علّقه على شرط و مجي‌ء زمان بطل، نعم لو علّقه على أمر محقق الحصول كما إذا قال في يوم الجمعة «أنكحت إن كان اليوم يوم الجمعة» لم يبعد الصحة». مسأله دهم مربوط به یکی دیگر از شرایط عقد است و آن هم تنجیز و قطعیت عقد و عدم تعلیق آن است؛ به عبارت دیگر تعلیق در عقد مبطل محسوب می‌شود فی‌الجمله، و تنجیز یکی از شرایط صحت عقد است. امام(ره)

جلسه ۲۹- PDF جلسه بیست و نهم احکام عقد – مسأله ۱۰ عروه – بررسی اعتبار اتحاد مجلس در عقد – کلام علامه در اعتبار اتحاد و بررسی آن – یک نکته در مورد عبارت مرحوم سید ۱۴۰۱/۰۹/۲۶ بررسی اعتبار اتحاد مجلس در عقد مسأله دیگری که به دنبال بحث از اعتبار موالات در عقد مطرح است و مرحوم سید در عروه آن را بیان کرده‌اند، لکن امام(ره) در تحریر متعرض آن نشده‌اند، مسأله اشتراط اتحاد مجلس ایجاب و قبول است. چون این را امام شرط نمی‌دانستند و به نظر ایشان شاید اهمیتی نداشته، متعرض نشده‌اند؛ اما مرحوم سید در عروه این را بیان کرده‌اند. این هم از متفرعات بحث موالات است، یعنی چون مسأله موالات در عقد بین ایجاب

جلسه ۲۷- PDF جلسه بیست و هفتم  احکام عقد – مسأله ۹: بررسی اعتبار موالات در عقد – ادله عدم اعتبار – دلیل اول و دوم و بررسی آنها     ۱۴۰۱/۰۹/۲۰   خلاصه جلسه گذشته در مسأله نهم بحث از اعتبار یا عدم اعتبار موالات در صیغه نکاح بود؛ عرض کردیم چند دلیل بر اعتبار موالات قائم شده است. سه یا چهار دلیل را ذکر کردیم و البته گفتیم یکی از این دو دلیل بازگشت به دیگری می‌کند و شاید دلیل مستقلی قلمداد نشود. ادله عدم اعتبار موالات در مقابل، بر عدم اعتبار موالات هم چند دلیل ذکر کرده‌اند. این ادله ضمن اینکه به دنبال اثبات عدم اعتبار موالات در صیغه نکاح است، اشکال بر ادله اعتبار هم محسوب می‌شود. این

جلسه ۲۵- PDF جلسه بیست و پنجم احکام عقد – مسأله ۷ – موضوع: لزوم قصد مضمون عقد – بررسی اقوال – حق در مسأله – مسأله ۸ – موضوع: لزوم قصد انشاء و معنای آن ۱۴۰۱/۰۹/۱۳ خلاصه جلسه گذشته در مسأله هفتم پیرامون یکی از شرایط صحت عقد یعنی لزوم قصد مضمون عقد سخن گفته می‌شود. متن مسأله هفتم را در جلسه قبل خواندیم؛ امام(ره) در این مسأله متعرض سه فرض شدند: فرض اول، علم تفصیلی به معنا و مضمون الفاظ و قواعد عربی؛ فرض دوم، علم اجمالی به جمله؛ فرض سوم، علم اجمالی به معانی کلمات. فرمودند قصد مضمون عقد متوقف بر فهم معنای این الفاظ است ولو اجمالاً؛ اما اینکه معنای جمله معلوم شود بدون دانستن معنای

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم احکام عقد – مسأله ۲ – مقام دوم:الفاظ قبول- مطلب دوم: ذکر متعلقات – دلیل لزوم و بررسی آن – ادله عدم لزوم – مسأله ۳   ۱۴۰۱/۰۸/۲۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد الفاظ قبول دو مطلب باید مورد بررسی قرار گیرد؛ مطلب اول اینکه الفاظ قبول چه الفاظی هستند و کدام الفاظ می‌توانند به عنوان الفاظ قبول مورد استفاده قرار گیرند. بحث از این مسأله گذشت. مطلب دوم این بود که آیا ذکر متعلقات در الفاظ قبول لازم است یا نه. عرض شد ایشان فرمودند ذکر متعلقات لازم نیست، چنانچه اکثر بر این عقیده هستند یا همه اتفاق دارند بر اینکه ذکر متعلقات لازم نیست. این در مقابل بعض الشافعیة است که

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم احکام عقد – مسأله ۲ –  مقام اول: الفاظ ایجاب: ۶. ایجاب به لفظ «نعم» – مقام دوم: الفاظ قبول – ادله جواز – دلیل عدم جواز – حق در مسأله   ۱۴۰۱/۰۸/۲۸ ۶. لفظ «نعم» قبل از اینکه به الفاظ قبول (مقام دوم بحث) برسیم، فرعی را مرحوم سید در عروه فرموده‌ که امام(ره) در تحریر متعرض آن نشده‌اند، که خوب است این را مطرح کنیم و به الفاظ ایجاب و مقام اول بحث مربوط می‌شود. کلام مرحوم سید مرحوم سید در مسأله ۵ می‌فرماید: «یکفی علی الاقوی فی الایجاب لفظ «نعم» بعد الاستفهام کما إذا قال زوجتنی فلان بکذا، فقال: نعم، فقال الاول: «قبلت»، لکن الاحوط عدم الاکتفاء»؛ ایشان می‌فرماید یکفی علی الاقوی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  احکام عقد – مسأله ۲ –  مقام اول: الفاظ ایجاب: ۵. ایجاب به لفظ «امر» – بررسی کلام مرحوم حکیم – بررسی کلام محقق خویی  ۱۴۰۱/۰۸/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی کلام مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی بود؛ عرض کردیم ما با بعضی از مطالبی که مرحوم آقای حکیم فرموده‌اند موافق هستیم، اما در مواضعی از کلمات ایشان اشکال و ایراد داریم. موضعی که با ایشان موافق هستیم، در کبرای اکتفاء به ایجاب واحد در جایی که شخص مالک یا وکیل یا ولیّ طرفین باشد. اما دو اشکال هم به مرحوم آقای حکیم ذکر کردیم. ایشان فرمود امر نمی‌تواند به عنوان قبول متقدم واقع شود، چون انشاء قبول یک مطلب است،

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم احکام عقد – مسأله ۲ – مقام اول: الفاظ ایجاب: ۵. ایجاب به لفظ «امر» – اشکال محقق خویی به مرحوم حکیم – بررسی کلام مرحوم حکیم – اشکال اول و دوم    ۱۴۰۱/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای جواز اکتفاء به لفظ امر در نکاح، به روایت سهل ساعدی یا صحیحه محمد بن مسلم استدلال شده است. اشکالاتی به این روایت مطرح شد و پاسخ آنها بیان شد. مرحوم آقای حکیم فرمودند نیازی به استدلال به این روایت نیست یا ممکن نیست؛ چون به مقتضای قاعده می‌توان با لفظ امر، عقد نکاح را منعقد کرد. قاعده را هم توضیح دادیم که منظور ایشان چیست؛ قاعده این است که ولیّ و وکیل و

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم احکام عقد – مسأله ۲ – مقام اول: الفاظ ایجاب: ۵. ایجاب به لفظ «امر» – اشکال مرحوم حکیم به روایت سهل ساعدی  ۱۴۰۱/۰۸/۲۱   اشکال مرحوم حکیم به روایت سهل ساعدی در مسأله اتیان به لفظ امر در عقد نکاح، ادله جواز را ذکر کردیم؛ عمده دلیل روایت سهل ساعدی یا صحیحه محمد بن مسلم بود. اشکالاتی که نسبت به این روایت مطرح شده، بیان شد و همه آنها پاسخ داده شد. مرحوم آقای حکیم اشکالی به این روایت کرده‌اند که مناسب است متعرض آن اشکال شویم؛ مطلبی را فرموده‌اند که مورد اشکال مرحوم آقای خویی هم قرار گرفته است. چون مطالب آن مفید است، به نظر رسید که این مطلب هم بیان

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم احکام عقد – مسأله ۲ –  مقام اول: الفاظ ایجاب: ۵. ایجاب به لفظ «امر» – اشکالات دلالی به روایت سهل ساعدی و بررسی آنها – حق در مسأله   ۱۴۰۱/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در بحث از الفاظ ایجاب در عقد نکاح عرض شد یک دسته هم ایجاب به لفظ امر است؛ پنجمین دسته که البته امام(ره) در متن تحریر به آن اشاره نکرده‌اند ولی در عروه به آن پرداخته شده است. عرض کردیم مهم‌ترین دلیل قائلین به جواز، روایت سهل ساعدی است. روایت را خواندیم و تقریب استدلال به این روایت را هم بیان کردیم. اما اشکالاتی نسبت به استدلال به این روایت مطرح شده است؛ اولین اشکال، اشکال سندی بود که مورد بررسی

جلسه ۱۱ – PDF  جلسه یازدهم احکام عقد – مسأله ۲ –  مقام اول: الفاظ ایجاب: ۳. «متعت» – ادله جواز – دلیل اول – بررسی شواهد سه‌گانه محقق خویی ۱۴۰۱/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل اول از ادله جواز وقوع نکاح دائم به لفظ متعت بود. در دلیل اول ادعا این بود که همین که روایت و فتوا داریم که اگر در عقد موقت نکاح، مدت ذکر نشود انقلاب به دائم پیدا می‌کند، این حاکی از صلاحیت این لفظ برای وقوع نکاح است. اگر این نبود، باید حکم به بطلان می‌شد؛ یعنی معلوم می‌شود از این ناحیه مشکلی متوجه عقد نبوده و صرفاً مدت ذکر نشده که آن هم انقلاب به دائم پیدا می‌کند. مرحوم آقای خویی دو

جلسه سوم – PDF جلسه سوم  احکام عقد – مسأله ۱ –فرع اول – قول سوم و بررسی آن – قول چهارم و بررسی آن ۱۴۰۱/۰۷/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در فرع اول از مسأله اولی از مسائل مربوط به احکام العقد بود؛ در فرع اول سخن در این بود که آیا ایجاب می‌تواند از ناحیه مرد صورت بگیرد یا لزوماً باید توسط زن واقع شود. چهار قول ذکر کردیم. قول اول فتوا به این بود که ایجاب حتماً باید از ناحیه زن باشد؛ این قول را به همراه دلیل آن بررسی کردیم و پاسخ دادیم. قول دوم این بود که در برخی موارد ایجاب باید حتماً از ناحیه زن باشد، مخصوصاً با الفاظی مثل زوجتکَ. در موارد دیگر هم

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – مروری بر نظرات – جهات مؤثر در تعدد صور آواز زنان ۱۴۰۰/۱۰/۲۶ تتمه: بررسی فقهی آواز زنان به مناسبت آنچه در ذیل مسأله ۲۹ درباره اسماع صوت المرأة الرجل الاجنبی بکیفیة مهیجة مطرح شد، وارد موضوع دیگری شدیم و آن هم بررسی حکم شرعی آوازخوانی زنان است. در مورد آوازخوانی زنان با اینکه یک عنوان کلی است، اما فروض و شقوق مختلفی قابل ذکر است. استفتائاتی که از مراجع عظام تقلید شده در موضوعات و فروض مختلف مطرح شده که پاسخ داده‌اند. مروری بر نظرات مراجع من یک مرور اجمالی بر این انظار و استفتائاتی که شده می‌کنم و بعد صور مختلفی که

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – شروط جواز نظر امر هشتم: قصد ازدواج با زن خاص – بررسی اشتراط – ۱. بررسی معنای اراده ازدواج و شواهد آن – ۲. بررسی لزوم اراده تزویج زن معین ۱۴۰۰/۰۹/۱۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در امر هشتم از اموری بود که در اشتراط جواز نظر به آن امور بحث می‌کردیم. امر هشتم این بود که شخص قصد ازدواج بخصوصه با این زن داشته باشد. این شرط از نظر امام(ره) به نحو احتیاط وجوبی معتبر است، لکن مرحوم سید آن را به نحو احتیاط استحبابی بیان فرموده‌اند. بالاخره دو دیدگاه در اینجا وجود دارد؛ یک عده معتقدند شرطیت

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مسئله ۲۸ – جواز نظر به زنی که قصد ازدواج با او دارد – شروط جواز نظر امر هشتم: قصد ازدواج با زن خاص – بررسی اشتراط ۱۴۰۰/۰۹/۱۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در امر هشتم از اموری بود که به عنوان شرط جواز نظر برای کسی که قصد ازدواج با زنی دارد، مورد بررسی قرار گرفته، و آن این است که آیا جواز نظر مشروط به این است که قصد ازدواج با خصوص آن زن را داشته باشد یا اگر قصد کلی ازدواج هم داشته باشد، می‌تواند برای اختبار و اینکه به واسطه نظر یکی از اینها را انتخاب کند، کفایت کرده و جواز نظر شامل این مورد هم می‌شود. عمده این

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مسئله ۲۴ – عدم جریان احکام نظر و لمس در غیر ممیز – بررسی معنای ممیز و غیر ممیز تمیز در لغت، قرآن و روایات ۱۴۰۰/۰۶/۲۸ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته به مناسبت مسأله ۲۴ بحث به بررسی معنای ممیز و غیر ممیز رسید؛ عرض کردیم از آنجا که این دو اصطلاح و همچنین اصطلاح مراهق در بسیاری از ابواب فقهی مطرح می‌شود، مناسب است که کمی درباره این اصطلاحات سخن بگوییم. عبارات شهید ثانی و کاشف اللثام را خواندیم. ملاحظه فرمودید از نظر شهید ثانی غیر بالغین را به سه قسم باید تقسیم کنیم؛ از نظر کاشف اللثام، غیر بالغین بر چهار دسته هستند. این دو عبارت صریحاً به ممیز و غیر

جلسه ۱۲۰ – PDF جلسه صد و بیست مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – بررسی شمول مشروعیت نسبت به غیر مسلمانان – دسته دوم ادله – خاص – یک اشکال و پاسخ آن ۱۴۰۰/۰۳/۲۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا حکومت اسلامی می‌تواند نسبت به اتباع غیرمسلمان اعم از اتباع داخلی و خارجی که برای گردشگری یا مأموریت به مملکت اسلامی وارد می‌شوند، الزام و محدودیت ایجاد کند، مقررات و کیفر قرار دهد یا خیر. گفتیم ادله‌ای که برای اصل مشروعیت الزام به حجاب اقامه شد هر چند مقصود الزام به حجاب نسبت به زنان مسلمان بود، ولی برخی از آن ادله قابلیت این را دارند که

جلسه ۱۱۹ – PDF جلسه صد و نوزدهم  مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – بطلان قول دوم (عدم مشروعیت) – بررسی شمول مشروعیت نسبت به غیرمسلمانان – دسته اول ادله: عام ۱۴۰۰/۰۳/۲۳         بطلان قول دوم (عدم مشروعیت) در بحث از مشروعیت ادله الزام به حجاب در حکومت اسلامی عرض کردیم دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد؛ یک دیدگاه قول به مشروعیت مطلقا بود که تقریباً یازده دلیل مورد بررسی قرار گرفت و فی الجمله اصل مشروعیت اثبات شد. در مقابل، برخی قائل به عدم مشروعیت هستند و ادله‌ای هم برای مدعای خودشان اقامه کرده‌اند. آنها هم به چند دلیل تمسک کرده‌اند؛ ادله‌ای که آنها ذکر کرده‌اند نوعاً در قالب اشکالات به قول

جلسه ۱۱۸ – PDF جلسه صد و هجدهم  مسئله ۲۳- تتمه: بررسی مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی – سه شبهه و پاسخ آنها ۱۴۰۰/۰۳/۲۲       نتیجه بحث از مشروعیت بعد از بررسی ادله مشروعیت الزام به حجاب در حکومت اسلامی، نتیجه این شد که با ملاحظه آن نکاتی که در ابتدای بحث عرض کردیم، اصل مشروعیت فی الجمله ثابت است، آن هم به عنوان حکم اولی. البته اینکه آیا از نظر ترتیب بین اقداماتی که حکومت اسلامی می‌تواند انجام دهد، باید این ترتیب رعایت شود، زمینه‌سازی و فرهنگ‌سازی شود، اقدامات تبلیغی و ترویجی صورت بگیرد و به روش قابل قبول و مؤثر این کار انجام شود، اینها مطالبی است که در همان اول بحث ذکر کردیم